Bij de plus-minmethode zetten testpersonen tijdens het lezen van een tekst plussen in de kantlijn bij passages die ze goed vinden en minnen bij passages die ze slecht vinden. Daarna worden in een nagesprek de redenen voor de plussen en minnen achterhaald.
Benodigden
- tekst die je wilt testen (op papier, liefst niet meer dan 5 pagina’s)
- testgroep van 15 tot 20 personen
- een interviewer en een observator (kan ook dezelfde persoon zijn)
- 30 tot 60 minuten per testpersoon
- locatie of onlinekanaal
- smartphone om een audio- of video-opname te maken
Waarvoor geschikt?
| tekstsoort | zowel informatieve, instructieve als persuasieve teksten (brief, mail, folder, brochure …) |
|---|---|
| onderzoeksvragen | vragen over waardering, acceptatie, relevantie, betrokkenheid, beleving, onverwachte effecten |
| doelgroepen | alle doelgroepen |
| uitvoering | online of op locatie |
Voordelen
- De testpersonen bepalen zelf de aandachtspunten die ze ter sprake willen brengen en zijn bij hun tekstbeoordeling dus niet beperkt tot de vragen die de onderzoeker vooraf heeft bedacht. Daardoor is de methode bij uitstek geschikt om onverwachte effecten in een tekst op het spoor te komen.
- Het leesproces wordt niet ernstig verstoord.
- De methode maakt het voor de testpersonen gemakkelijker om kritiek te geven omdat ze ook positief commentaar mogen geven. Doordat het zetten van de plussen en minnen gescheiden is van het geven van commentaar, hoeven de testpersonen zich niet meteen te verdedigen als ze een min zetten.
Beperkingen
- De testpersonen worden ingeschakeld als tekstbeoordelaars en niet als tekstgebruikers. Begrips- en toepassingsproblemen worden daardoor mogelijk minder goed opgespoord. Testpersonen kunnen bijvoorbeeld zelf niet doorhebben dat ze iets niet begrijpen, of denken dat ze iets kunnen toepassen, terwijl dat niet het geval is. Dat kan opgevangen worden door de plus-minmethode te combineren met andere methoden, bijvoorbeeld de hardopwerkmethode, de terugvraagmethode of een interview.
- Voor sommige testpersonen is het moeilijk om commentaar te geven op metaniveau.
- De testpersonen reageren alleen op wat er staat en niet op wat er niet staat. Met deze methode kun je dus mogelijk niet vaststellen dat een tekst onvolledig is of dat er informatie in de tekst ontbreekt.
Stappenplan
- Stap 1
Voorbereiding
- Stel een draaiboek op.
- Stap 2
Uitvoering
- Stel jezelf voor en vertel dat je hulp nodig hebt om een tekst te verbeteren. Benadruk dat je de tekst wil testen, en niet de testpersoon, en dat er geen foute of juiste antwoorden zijn.
- Vraag of je een audio- of video-opname mag maken. Leg uit in welke context en in hoeverre de opnames zullen worden gebruikt.
- Stel enkele algemene vragen aan de testpersonen over hun leeftijd, opleiding, beroep, land (of taal) van herkomst …
- Overhandig de tekst aan de testpersonen en schets de context ervan.
- Geef de testpersonen een algemene instructie, bijvoorbeeld Geef met de plussen en minnen in de marge aan wat u belangrijk, onbelangrijk, duidelijk, onduidelijk, interessant, oninteressant, goed of slecht vindt. U kunt ook een plus of min zetten bij illustraties, tabellen of grafieken.
- Laat de testpersonen rustig plussen en minnen bij de tekst zetten. Je kunt de testpersonen daarbij op een onopvallende manier observeren. Noteer non-verbale reacties zoals lachen, fronsen of zuchten, zodat je er in het nagesprek op kunt terugkomen. Je kunt ook letten op wat de testpersonen al dan niet lezen, in welke volgorde …
- Ga samen met de testpersonen door de tekst. Neem de plussen en minnen daarbij als uitgangspunt. Vraag om toelichting of verduidelijking en peil eventueel naar suggesties voor verbetering. Noteer in een apart document de commentaren van de testpersonen, bijvoorbeeld per regelnummer.
- Bespreek ook de teksteenheden waarbij de testpersonen geen plus of min gezet hebben. Dat kan waardevolle reacties opleveren.
- Bedank de testpersonen voor hun hulp bij de verbetering van de tekst.
- Stap 3
Verwerking
Vermeld in het rapport van het onderzoek de volgende elementen:
- het aantal proefpersonen, hun leeftijd, geslacht, opleidingsniveau …
- de procedure
- de plus-commentaren en de min-commentaren. Rubriceer die op basis van de voorwaarden voor effectiviteit (begrip, acceptatie, waardering ...) die aan de orde zijn.
- de redenen voor de min-commentaren, voor zover die duidelijk zijn.