Samenwerking, fusies, regiovorming en verzelfstandiging
Lokale besturen kunnen ervoor kiezen om bepaalde taken te laten uitvoeren door middel van een andere structuur of samenwerking. Een lokaal bestuur heeft de keuze tussen verzelfstandiging en samenwerking. Gemeenten kunnen ook opteren voor een fusie met een andere gemeente.
Regiovorming
Regiovorming gaat bestuurlijke versnippering tegen. Het leidt tot minder tussenstructuren en mandaten, meer transparantie en meer daadkracht. De Vlaamse Regering bakende referentieregio’s af om meer coherentie te bekomen in de intermediaire structuren en om de regionale samenwerking te stimuleren.
Gemeentefusies
De Vlaamse Regering kiest voor vrijwillige fusies van gemeenten. Gemeenten moeten zelf overtuigd zijn van de noodzaak om hun bestuurskracht te versterken. Ze kunnen ook het best inschatten hoe dat moet gebeuren. Daarom stimuleert de regering zo veel mogelijk gemeenten om te fuseren. Het Agentschap Binnenlands Bestuur ondersteunt gemeenten die de beslissing tot fusie nemen en begeleidt hen bij de implementatie ervan.
Samenwerking
Gemeenten kunnen vrijwillig samenwerken om een gemeenschappelijke doelstelling van gemeentelijk belang te realiseren. Er bestaan verschillende vormen van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden binnen Vlaanderen. Voor gewest- en landsgrensoverschrijdende samenwerking bestaan er samenwerkingsakkoorden, conventies en protocollen.
Gemeentelijke verzelfstandiging
Lokale besturen kunnen de uitvoering van bepaalde gemeentelijke taken intern of extern verzelfstandigen via een intern verzelfstandigd agentschap (IVA) of een extern verzelfstandigd agentschap (EVA).
Provinciale verzelfstandiging
Provincies kunnen de uitvoering van bepaalde taken van provinciaal belang extern verzelfstandigen. Provinciale externe verzelfstandigde agentschappen (PEVA’s) bestaan in publiekrechtelijke (autonoom provinciebedrijf; APB) en in privaatrechtelijke vorm (private PEVA).
Verenigingen en vennootschappen voor maatschappelijk welzijn
Een vereniging of vennootschap voor maatschappelijk welzijn (VVMW) of een OCMW-vereniging is een verzelfstandiging van het OCMW in een aparte publieke of private rechtspersoon die uitvoerende taken overneemt van het OCMW, al dan niet in samenwerking met andere partners.
Opvolging van verzelfstandigings- en samenwerkingsvormen
De gemeente- en OCMW-raadsleden volgen de verzelfstandigings- en samenwerkingsvormen op in hun gemeente. Afhankelijk van de rechtsvorm zijn er verschillende manieren van opvolging voorzien om een democratische controle te waarborgen.