Tekstschrijvende AI-programma’s zijn niets meer of minder dan algoritmes die leerden voorspellen welke woorden het meeste kans hebben om op elkaar te volgen in een tekst. Op basis van die voorspellingen kunnen ze een tekst schrijven.

De slimste: ChatGPT

ChatGPT is zo’n AI-tekstschrijver. Een chatbot die in verschillende talen vragen beantwoordt, teksten samenvat of evalueert, gedichten of computerprogramma’s schrijft, teksten vertaalt, meerkeuzevragen opstelt … En zo kunnen we nog een hele tijd doorgaan. Hoe ChatGPT verschilt van andere AI-tekstschrijvers? Het programma legt verbanden tussen verschillende teksten die je na elkaar invoert. Zo lijkt het alsof het programma met je praat.

ChatGPT: dominant, maar hoelang?

We gebruiken ChatGPT als voorbeeld omdat het programma op dit moment de markt van AI-tekstschrijvers domineert. Er zijn nog verschillende andere AI-schrijvers die bijvoorbeeld teksten vertalen, je helpen om te plannen en te structureren of kunst en video’s maken. Al die programma’s hebben een impact op hoe we werken en leren. En ze zullen niet de enige blijven. Er zullen snel meer AI-tekstschrijvers op de markt komen. Ondertussen zijn er ook al de AI-zoekmachine you.com en Bard, de Google-concurrent van ChatGPT.

De juiste impact van AI-tekstschrijvers? Die kunnen we nog maar moeilijk inschatten. Waar wetenschappers en onderzoekers het wel over eens zijn: we mogen de impact op ons onderwijs en ons professionele leven niet onderschatten. Het lijkt dus logisch dat je als school vanuit je pedagogische en educatieve opdracht met die nieuwe ontwikkelingen omgaat. Daarbij moet je niet alleen rekening houden met de kansen en mogelijkheden die AI biedt, maar ook met de uitdagingen en gevaren van de technologie. In een schoolcontext is het dus belangrijk dat je open en constructief met de technologie omgaat.

Leerlingen die externe hulp gebruiken, moeten die volledig identificeren. Dat geldt ook voor AI-programma’s.

AI-checkers

Teksten die je leerlingen met hulp van AI schrijven, herken je moeilijker dan wanneer ze tekst kopiëren van websites, uit artikels of boeken. Bij AI gaat het niet over plagiaat, maar om het gebruik van een programma om een tekst te schrijven. Er zijn al verschillende AI-checkers op de markt. Maar de vraag is: hoe betrouwbaar zijn ze en hoe makkelijk kun je ze omzeilen? Verschillende experts verwachten dat AI-bedrijven die AI-checkers zullen gebruiken om hun AI-programma’s verder te trainen. Dat dwingt ons om ons af te vragen of en hoe die AI-controlesoftware up-to-date blijft.

AI: geen plagiaat, wel poging tot fraude

Hoewel AI-teksten geen plagiaat zijn in de strikte zin van het woord, is het nog altijd misleidend wanneer je leerlingen niet vermelden dat ze hun tekst of delen ervan met AI schrijven. Net zoals leerlingen huistaken vroeger niet met de hulp van derden mochten maken, mogen ze die nu ook niet maken met een technisch hulpmiddel dat ze niet juist vermelden. Je leerlingen moeten inzien dat het in hun eigen belang is om hun huistaken zelf te maken en om alle hulpmiddelen en bronnen juist te vermelden. Wanneer je AI zelfs uitdrukkelijk verbiedt bij een opdracht en je leerlingen die toch gebruiken, gaat het om een ontoelaatbaar hulpmiddel en is het een poging tot fraude.

De ‘oude’ manier om achter gebruik van AI te komen

Maken je leerlingen een opdracht op school? Dan heb je als leraar daar min of meer controle over. Maken ze hun opdracht thuis? Dan is het natuurlijk moeilijker om in te schatten of ze AI gebruiken. In dat geval kun je dat wel op dezelfde manier controleren als wanneer je denkt dat ze hun opdracht niet zelf maakten. Je kan bijvoorbeeld in een klasgesprek herkennen of ze hun opdracht zelf maakten.

Gebruik de regels uit je reglement

Is er toch sprake van bedrog of andere onregelmatigheden? Dan kun je je net zoals in andere situaties beroepen op de regels die nu al in je school- of centrumreglement staan. Want dat reglement moet duidelijk vermelden hoe je leerlingen in je school geëvalueerd worden. Zo’n bedrog kun je proberen te vermijden door je taken zo veel mogelijk zo op te stellen dat je leerlingen ze niet alleen kunnen maken door AI te gebruiken.

Je kunt je taken zo opstellen dat je leerlingen ze niet helemaal door een AI-programma kunnen laten oplossen. Zijn je vragen bijvoorbeeld moeilijk genoeg, vraag je eigen inbreng of speel je in op actuele gebeurtenissen? Dan heeft AI het moeilijker om aan alle eisen van je opdracht te voldoen. Bij moeilijke vragen moeten je leerlingen bijvoorbeeld verschillende gerichte bijkomende vragen stellen aan de AI-tekstschrijver. Vaak moeten ze dan genoeg van het vak kennen om die te kunnen stellen en de juiste instructies aan het programma te geven. En dat is net een van de nieuwe vaardigheden die je leerlingen moeten leren om op de juiste manier met AI-tekstschrijvers te werken.

Als je AI-programma’s in het onderwijs gebruikt, dan moet je rekening houden met de wetgeving over de verwerking, evaluatie en overdracht van persoonsgegevens. Ook de wetgeving over auteursrechten en de toekomstige Europese AI-act zijn belangrijke wetten om in het achterhoofd te houden. Maar omdat de mogelijkheden en gebruiksvoorwaarden van AI-programma’s verschillen, is het niet altijd vanzelfsprekend om met al die wetgeving rekening te houden. Lees meer in de wegwijzer over auteurs- en portretrecht van Kenniscentrum Digisprong(PDF bestand opent in nieuw venster).

De GDPR-/AVG-regels gelden altijd, ook voor AI

Wat we wel met zekerheid kunnen zeggen: je mag AI-programma’s in het onderwijs alleen gebruiken als je de regels over gegevensbescherming volgt. Dat zijn dezelfde regels als wanneer je een app of onlineplatform gebruikt. De naleving van die regels is de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. Al zien we in de praktijk vaak dat de schooldirectie de opdracht krijgt om te zorgen dat die regels over gegevensverwerking toegepast worden. Lees meer in de wegwijzer over GDPR/AVG van Kenniscentrum Digisprong(PDF bestand opent in nieuw venster).

Check de privacyverklaring en algemene voorwaarden

Informatie over welke gegevens een AI-programma verwerkt? Die moet je terugvinden in de privacyverklaring en de algemene voorwaarden van de tool. Net zoals bij andere internetprogramma’s. Dat gaat bijvoorbeeld over de gegevens die je nodig hebt om het programma te kunnen gebruiken. Denk aan de gegevens die je invult wanneer je een account aanmaakt. Let op de leeftijdsgrenzen die daarvoor van toepassing zijn. Andere gegevens die een AI-programma kan verwerken: de gegevens die automatisch ontstaan wanneer je het programma gebruikt. De aanbieder van het programma moet je dan ook duidelijk informeren over hoe hij die gegevens verwerkt en over de rechten die je hebt om ze te verwijderen.

Heb je vragen over de verwerking van persoonsgegevens als je AI op school gebruikt? Neem dan contact op met de gegevensbeschermingsfunctionarissen (DPO’S) van je onderwijsverstrekker.