ICT-toestellen bestaan uit tot wel 60 verschillende materialen, waaronder zeldzame metalen als koper, goud, kobalt, wolfraam en lithium. De ontginning ervan – die vooral in ontwikkelingslanden gebeurt – kost niet alleen het milieu veel, door de gigantische impact van de mijnbouw, maar ook de maatschappij. Denk maar aan de conflictmineralen waarmee gewelddadige conflicten worden gefinancierd.

Ook sociale wantoestanden en slechte arbeidsomstandigheden zijn wijdverspreid in de ICT-sector. Hoe verder in de keten, hoe meer inbreuken op de mensen- en arbeidsrechten er gebeuren. Door de complexe organisatie van de onderleveranciers zijn die moeilijk op te sporen.

ICT-toestellen hebben de grootste impact op het klimaat wanneer ze geproduceerd worden. De productieketen is verantwoordelijk voor bijna 3/4de van de CO₂-uitstoot van een toestel en stoot meer CO₂ uit dan bijvoorbeeld de autosector. En hoewel ICT-toestellen energiezuiniger geworden zijn, neemt hun totale CO₂-voetafdruk toch toe door hun technische complexiteit en de hoeveelheid die geproduceerd wordt.

De ICT-sector staat bekend om de korte levensduur van zijn toestellen, de moeilijke herstellingen en de overvloed aan afval. Door over te schakelen naar een circulair model verminder je als school mee de impact van je ICT-toestellen op het milieu. Het hergebruik van de toestellen en de recyclage van de materialen levert je ook verschillende economische voordelen op.

De ICT-toestellen die nu in je school meedraaien circulair beheren? Dat kan. Hoe? Door de 6 stappen in het circulair model te volgen.

In de laatste fases stoot de school oude toestellen volledig af. Dan komen ze in aanmerking voor refurbishment of recyclage. Een refurbisher renoveert oude toestellen op industriële schaal. Na de renovatie worden de toestellen mét garantie opnieuw doorverkocht. Recyclage daarentegen, komt neer op de volledige ontmanteling van een ICT-toestel, waarna de gewonnen materialen opnieuw gebruikt kunnen worden.

Plan je de aankoop van nieuwe ICT-toestellen? Koop ze meteen duurzaam aan. De 7 stappen van het circulaire aankoopproces(opent in nieuw venster) van Vlaanderen Circulair helpen je daarbij. In de digitale bibliotheek(opent in nieuw venster) van Vlaanderen Circulair vind je heel wat info over het circulair aankopen van ICT.

Voldoen toestellen niet meer aan de eisen van een richting in je school? Dan kun je ze gebruiken in andere richtingen waar de eisen voor de hardware lager liggen. De upgrade en herstelling van je toestellen zijn vaak in de aankoopovereenkomst opgenomen of vallen onder de garantie. Toestellen die niet meer onder garantie zijn, kun je door je eigen mensen of ICT-winkels laten herstellen.

Wil je de oude toestellen van je school wegdoen omdat ze niet meer voldoen? Doe dat zo duurzaam mogelijk. Hierbij geven we je al enkele mogelijkheden:

• Laat je toestellen gratis ophalen door Recupel via de Recupel Pick-up(opent in nieuw venster). Recupel zamelt nog herstelbare en bruikbare toestellen in voor kringloopcentra en goede doelen(opent in nieuw venster). De rest recycleren ze.

• Beperkte aantallen kan je binnenbrengen bij een kringloopcentrum, of je kan ze laten ophalen. Ook kringloopcentra zamelen in voor Recupel en recycleren je toestellen. Je vindt een overzicht van alle kringloopcentra op de website van OVAM(opent in nieuw venster).

• Neem contact op met een refurbisher. Die kun je om een vergoeding vragen, maar die hangt af van de staat waarin je toestellen zijn en de kosten van de ophaling. Sommige refurbishers mogen alleen maar herbruikbare toestellen meenemen, andere nemen ook je onbruikbare toestellen (afval) mee. Ophalers van onbruikbare toestellen moeten geregistreerd zijn als IHM bij de OVAM. Dat kan je nagaan op de OVAM-website.

• Sommige refurbishers werken samen met goede doelen. Als je dat goede doel wilt steunen, kan je de toestellen gratis meegeven.

Welke van bovenstaande mogelijkheden je ook kiest, je toestellen worden duurzaam verwerkt. Ze worden hergebruikt, opnieuw verkocht, of ontmanteld en gerecycleerd in gespecialiseerde bedrijven.

Hoe afval van herbruikbaar scheiden?

In bepaalde gevallen is er een visuele inspectie nodig om na te gaan of de toestellen die je wegdoet nog bruikbaar zijn. Een toestel is niet meer bruikbaar als het:

• fel verouderd is en/of geen marktwaarde meer heeft.

• veel roest en/of schade heeft.

• in een slechte algemene staat is.

• niet meer hersteld kan worden.

• nog een kathodestraalbuisscherm of CRT-scherm heeft.

Permanente verwijdering van gegevens

De refurbisher moet alle nog aanwezige gegevens volledig en onherstelbaar verwijderen. Een gecertificeerd systeem van dataververwijdering “Certified for common criteria” biedt daarbij de grootste zekerheid.

Stroomdiagram

Onderstaande tool en dit stroomdiagram(PDF bestand opent in nieuw venster) kunnen je helpen de voor jou meest geschikte keuze te maken bij het afdanken van je oude ICT-toestellen.

In de adressenlijst(Excel bestand opent in nieuw venster) vind je refurbishers van oude ICT-toestellen die over de nodige vergunningen beschikken voor de diensten die zij aanbieden. We verwijzen hiervoor naar de regelgeving inzake Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA)(opent in nieuw venster) en het MB van 23 juni 2017 over het hergebruik van AEEA(opent in nieuw venster). Vraag voor de zekerheid een afgifteformulier aan het bedrijf dat je toestellen komt ophalen. Sommige refurbishers stellen een speciale box ter beschikking waarin je je afgedankte toestellen kunt stapelen. Per refurbisher zie je voor welke diensten je bij hem terechtkunt.

Let op: om een refurbisher aan te stellen, moet je de wet op de overheidsopdrachten(opent in nieuw venster) volgen. Het draaiboek Overheidsopdrachten en raamcontracten van de Vlaamse overheid zet je op weg. In veel gevallen kun je de aanbesteding doen via een opdracht van beperkte waarde. Centraliseer je de opdracht in je scholengemeenschap of een aankoopcentrale? Hou dan wel in het oog dat je het drempelbedrag niet overschrijdt. Want dan moet je toch een complexere procedure volgen.

We stelden deze lijst samen op basis van een bevraging bij bedrijven die bij OVAM zijn geregistreerd als hergebruikcentrum en/of verwerker van AEEA. Ben je een hergebruikcentrum of verwerker, en wil je in de lijst opgenomen worden? Neem contact op met het Departement Onderwijs en Vorming via kenniscentrumdigisprong@ond.vlaanderen.be(opent in uw e-mail applicatie).