Digitalisering in het onderwijs maakt grote sprong
In 2023 peilde de Monitor voor ICT-integratie in het Vlaamse Onderwijs (MICTIVO) bij onderwijsinstellingen voor de 4de keer naar hun mening over en het gebruik van digitalisering. De monitor geeft een beeld van hoe het staat met de ICT-infrastructuur, het ICT-beleid en -gebruik, de ICT-competenties en de kijk op ICT in het onderwijs. Deze keer namen ook de centra voor volwassenenonderwijs deel aan de studie. We geven je enkele opvallende resultaten.
ICT krijgt boost dankzij Digisprong
Dankzij Digisprong kon je als school investeren in je digitale vooruitgang. Directies en leraren in het leerplichtonderwijs geven aan dat dankzij die middelen de ICT in hun school gewoon tot sterk verbeterd is. De infrastructuur, het beleid en de professionalisering zijn meer verbeterd dan het gebruik van software en het internet, die er ook op zijn vooruit gegaan. De directies zien die vooruitgang wel positiever in dan de leraren.
In het volwassenenonderwijs en de basiseducatie is de situatie niet echt veranderd. Daar is duidelijk nog groei mogelijk.
Meer en jongere toestellen
Tussen 2018 en 2023 steeg het gemiddelde aantal chromebooks, laptops en tablets. De meeste toestellen zijn jonger dan 4 jaar.
- In het lager onderwijs verdubbelde het aantal toestellen van 24 naar 54 per 100 leerlingen.
- In het secundair onderwijs is de stijging nog hoger: er zijn nu 118 toestellen per 100 leerlingen. Ze komen van 47.
- In de centra voor basiseducatie is de stijging niet zo groot. Maar ook daar stijgt het aantal chromebooks en tablets en nemen ze afscheid van de desktops.
- In het volwassenenonderwijs blijven desktops belangrijk.
- De meerderheid van de leraren kreeg een mobiel toestel voor onderwijsdoeleinden.
Ook meer scholen dan in 2018 installeerden wifi en hebben een cloudomgeving, digitaal schoolbord of projector of willen die kopen.
Digitale leeromgeving voor bijna elke instelling
Bijna alle scholen investeerden in een elektronische leeromgeving.
- Alle secundaire scholen en centra voor volwassenenonderwijs die aan de studie deelnamen, hebben er een.
- In het lager onderwijs heeft nog maar 3,5% van de scholen er geen.
- Ook 10,5% van de centra voor basiseducatie moet nog in een elektronische leeromgeving investeren.
- Meer dan de helft van de scholen en centra koos daar commerciële software voor. Opensourcesoftware wordt minder gebruikt.
Stijging van het aantal ICT-beleidsplannen
Een ICT-beleidsplan is essentieel om een duidelijke visie op ICT te hebben en een ICT-beleid te voeren. Die boodschap is doorgedrongen.
- In het lager onderwijs heeft nu 71% van de scholen een beleidsplan. In 2018 was dat 59%.
- De stijging in het secundair onderwijs is gelijkaardig.
- In de centra voor basiseducatie blijft het aantal beleidsplannen hangen op 36%.
In de beleidsplannen gaat veel aandacht naar het gebruik van computers en ICT-infrastructuur, de pedagogische visie op ICT en het veilig omgaan met ICT door leerlingen. Een visie op opensourcesoftware, portret- en auteursrecht en een ICT-begroting is veel minder terug te vinden.
De helft van de instellingen heeft een apart plan voor sociale media met afspraken rond cyberpesten en sexting. Daar is nog vooruitgang te boeken als algemene afspraken rond sociale media niet in een algemeen ICT-beleidsplan wordt meegenomen.
Van ICT-coördinatoren naar ICT-teams
ICT-coördinatoren spelen een belangrijke rol. De meerderheid van de scholen geeft aan dat ze een ICT-coördinator hebben aangesteld. Als er een ICT-beleidsplan is, hebben de coördinatoren nog meer verantwoordelijkheden.
Meestal werken ICT-coördinatoren, directie, administratieve medewerkers en andere betrokkenen op school, zoals een mediacoach, samen in een team. De coördinatoren blijven vooral verantwoordelijk voor de technische kant en de beveiliging, maar ze geven ook interne nascholingen en steunen hun collega’s didactisch.
ICT-gebruik bij leraren gestegen
Het gebruik van ICT is er opnieuw op vooruit gegaan. Leraren gebruiken verschillende keren per maand tot elke week ICT, vooral om les te geven of lessen voor te bereiden. Daarnaast schakelen ze ICT vooral in om met collega’s en leerlingen te communiceren en presentaties te geven. Voor projectwerk en evaluaties van leerlingen grijpen ze minder naar ICT. Ook met gespecialiseerde software zoals XR- of boekhoudprogramma’s werken ze nog niet veel.
Nog grotere stijging bij leerlingen
Vergeleken met 2018 is het ICT-gebruik van leerlingen er duidelijk op vooruitgegaan. In het basisonderwijs gebruiken leerlingen verschillende keren per jaar ICT in de les of om huiswerk te maken. In het secundair onderwijs loopt dat op tot net niet elke dag. Opvallend: in de centra voor volwassenenonderwijs ligt het ICT-gebruik lager dan in de basis- en secundaire scholen.
Leraren schatten hun ICT-competenties hoger in
Op elk onderwijsniveau schatten directies en leraren hun pedagogisch-didactische ICT-competenties bovengemiddeld in. De competenties om digitaal te communiceren, schatten ze het hoogst in. De competenties om de klas te managen het laagst. Maar het verschil tussen de twee is klein.
Leerlingen schatten zichzelf nog hoger in
Leerlingen schatten zichzelf hoger in dan hun leraren. Opvallend: ze nemen hun leraren niet vaak – en in het secundair onderwijs al helemaal niet – in vertrouwen wanneer ze kwetsende informatie vinden op het internet. Ze gaan ook de voor- en nadelen van de computerprogramma’s die ze gebruiken niet vaak na.
Kijk op ICT niet echt veranderd
Vergeleken met 2018 is de kijk op het belang van ICT bijna niet verschoven. Op alle onderwijsniveaus zijn leraren en directies nog altijd van dat belang overtuigd. De tevredenheid over de kwaliteit en het aanbod van ICT-infrastructuur? Na de achteruitgang in 2018 is die opnieuw gestegen. Het aanbod aan ICT-nascholing? Daarover zijn leraren en directies relatief tevreden. De kijk op professionalisering door leraren is dan weer niet verbeterd. Voor alle onderwijsniveaus liggen de scores gelijk.
Meer weten?
We bundelden enkele belangrijke resultaten visueel in infographics.
In een Klasse-artikel(opent in nieuw venster) deelde Kenniscentrum Digisprong al enkele resultaten van de Monitor.
Het volledige rapport over MICTIVO 4(opent in nieuw venster) vind je op Onderwijs Vlaanderen.
Maar nog belangrijker: ga als leraar, ICT-coördinator, directie en pedagogische begeleidingsdienst met die resultaten aan de slag. Volgend schooljaar wordt er een korte reflectiedag georganiseerd over de resultaten van MICTIVO 4. Daarvoor hebben we jouw input nodig. De datum krijg je binnenkort.