De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) legde risicogrenswaarden vast voor de inname van PFAS – de Tolereerbare Wekelijkse Inname: 4,4 ng per kilogram lichaamsgewicht voor de som van 4 PFAS (PFOS, PFOA, PFNA en PFHxS).

Uit studies op basis van het gemiddeld voedingspatroon in 2004 blijkt dat de Belg in bijna elke leeftijdscategorie de toelaatbare wekelijkse inname van die stoffen via voeding overschrijdt: tussen de 3,8 en 10,6 ng/kg lichaamsgewicht per week. Alleen de 10- tot 17-jarigen blijven onder die gezondheidskundige grenswaarde van 4,4 ng/kg.

Het eerste PFAS-rapport van de opdrachthouder(PDF bestand opent in nieuw venster) bevat meer details over die studie en meetgegevens.

Via onderzoek kunnen we onze inzichten rond PFAS-blootstelling verbeteren. Blootstellingsscenario’s, bloedonderzoek en metingen van achtergrondwaarden zullen toelaten om het beeld scherper te stellen. Die informatie, gecombineerd met data over PFAS-waarden in voedingsproducten, water en bodem, zullen toelaten om de bestaande no regret-maategelen eventueel te verfijnen en gericht bij te sturen.

De Europese Unie legt vanaf 1 januari 2023 limieten op voor de hoeveelheid PFAS in een aantal voedselcategorieën(PDF bestand opent in nieuw venster). Voor eieren, vis, schaaldieren, tweekleppige weekdieren, vlees en eetbaar slachtafval gelden er dan 5 limieten:

• 4 individuele normen, voor perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaansulfonaat (PFOS), perfluorononaanzuur (PFNA) en perfluorhexaansulfonzuur (PFHxS)
• 1 voor de som van die 4 PFAS.

Overschrijdt een product 1 van die normen? Dan mag het niet in de handel worden gebracht.

Het is voor het eerst dat Europa normen voor PFAS in voedingsmiddelen opstelt. Die waarden zijn veel lager dan de actielimieten die voedingsproducenten tot nu hanteerden in opdracht van het FAVV. De Europese norm voor PFOS in eieren wordt 1 µg/kg nat gewicht.

Tot 1 januari 2023 blijven de actielimieten van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) gelden. Producten die niet voldoen aan die actielimieten mogen niet op de markt worden gebracht.

De Europese normen zijn niet van toepassing op melk. Voor melk blijven de actielimieten van het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) geldig en blijven de analyses op PFOS en PFOA verplicht, ook na 1 januari 2023.

De nieuwe Europese normen zijn gepubliceerd in het Europees Publicatieblad en op Eur-Lex.

Meer lezen:

• Europese maximumgehalten voor PFAS-verontreiniging in levensmiddelen (PDF bestand opent in nieuw venster)– FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu
• Aanbeveling van de Europese Commissie betreffende de monitoring van perfluoralkylstoffen in levensmiddelen(opent in nieuw venster)

Mogelijke impact bij langdurige en intensieve blootstelling
De opname van PFAS heeft in principe geen onmiddellijke impact op onze gezondheid. Maar PFAS die, vooral door voeding, in ons lichaam terechtkomen stapelen zich wel op en worden doorgaans maar heel langzaam uitgescheiden.

Langdurige en intensieve blootstelling aan PFAS kan een impact hebben op onder andere onze hormoonwerking, ons cholesterolgehalte, het immuunsysteem en de werking van de lever. Toch is het op individueel niveau niet mogelijk om een bepaald gezondheidseffect direct te koppelen aan PFAS. Omdat de bekende gezondheidseffecten ook het gevolg kunnen zijn van andere oorzaken.

Hoewel de relatie tussen PFAS en kanker niet eenduidig is aangetoond, is die voor sommige PFAS niet uit te sluiten.

Blootstelling via voeding, stof, lucht en water
Ook wie niet woont of werkt in de directe buurt van een bekende bron van PFAS-verontreiniging, heeft doorgaans PFAS in het lichaam. Die zogenaamde achtergrondblootstelling komt vooral via onze voeding en het inslikken van stofdeeltjes in ons lichaam terecht. Daarom is het altijd verstandig om bijkomende blootstelling te beperken waar dat mogelijk is.

Extra alertheid nodig bij kwetsbare groepen
Zoals met andere verontreinigingen zoals dioxines, pcb’s of stoffen waar we zelf bewust voor kiezen zoals tabak en alcohol, weten we dat de impact op de gezondheid op lange termijn voor iedereen anders is. Voor de ene persoon is er zelfs na lange blootstelling geen enkel gevolg, voor anderen is de impact zeer ernstig. Sommige personen zijn kwetsbaarder dan andere.

Deze groepen kunnen beter extra voorzichtig zijn:

• kinderen en pasgeborenen
• ouderen
• vrouwen die zwanger willen worden, zwanger zijn of borstvoeding geven
• personen met een verstoorde of verzwakte immuniteit.

De veiligheid van de commerciële voedselketen en de basisprincipes rond voedselveiligheid worden in ons land beheerd door verschillende overheidsdiensten.

Voor landbouwproducten afkomstig van professionele operatoren in de voedselketen inclusief de biolandbouw en de korte keten zoals zelfpluktuinen (als het handel betreft) zijn dat:

• De Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL): Belgische autoriteit bevoegd om de nationale normen voor voedselveiligheid te bepalen en de bespreking van de normen op Europees niveau op te volgen
• Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV): Belgische autoriteit bevoegd voor het toezicht (controle en handhaving) op de veiligheid van de voedselketen.

Gezien bepaalde PFAS zich in de loop van de jaren kunnen opstapelen in het menselijk lichaam, is het aangeraden om volgende gewoonten te volgen:

• Varieer in uw voeding. Varieer in de soort (evenwichtig voedingspatroon) en de oorsprong (eigen kweek afwisselen met voeding uit de handel).
• Eet niet te vaak zelfgevangen vis en zelfgeplukte mosselen. Want het oppervlaktewater in Vlaanderen bevat op sommige locaties hoge concentraties aan ver­ont­rei­ni­gen­de stoffen: dioxines en dioxine-achtige pcb’s, vlamvertragers, zware metalen en PFAS-verbindingen.
• Volg de adviezen rond de voedingsdriehoek(opent in nieuw venster). Want gezond eten gaat over veel meer dan opletten voor verontreiniging.

Hoewel de klemtoon van deze webpagina’s ligt bij PFAS, kunnen we via onze voeding ook worden blootgesteld aan andere soorten verontreiniging die bij langdurig gebruik een impact kunnen hebben op onze gezondheid. Waar de aanwezigheid van pesticiden, vlamvertragers, kwik, lood, en vele andere stoffen wordt gecontroleerd bij voedsel in de handel, is dat niet het geval bij voedingsmiddelen die we zelf kweken in de tuin.

• tussentijdse PFAS-rapport van de opdrachthouder met informatie rond het gebruik van water in de voedselproductie, blootstelling van de Belgische bevolking aan PFAS via voeding, berekeningswijzen en meetresultaten in de buurt van de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Het rapport wijst ook op een aantal specifieke aandachtspunten, leemtes en geplande acties met betrekking tot de aanwezigheid van PFAS in voeding en drinkwater.