Deze ‘Commissie Grondverzet’ werd voorgezeten door opdrachthouder voor de coördinatie van de aanpak van de PFAS-verontreininging, Prof. Karl Vrancken.

De andere leden zijn:

• Prof. Greet Schoeters (UAntwerpen en ex-VITO), expert humane toxicologie
• Prof. Jan Tytgat (KULeuven), toxicoloog
• Prof. Piet Seuntjens (VITO, UAntwerpen, UGent), expert water- en bodemverontreiniging
• Dr. Nicolas Van Larebeke (VUBrussel / ex-UGent), moleculair epidemiolog, medewerker VUB voor analytische en omgevingscheikunde, lid van de Hoge Gezondheidsraad
• Karen Polfliet (North Sea Port Gent), adviseur leefmilieu en omgeving bij de haven.
• Prof. Jacob De Boer – Vrije Universiteit Amsterdam
• Arjen Wintersen – RIVM

Deze commissie had een dubbele opdracht:

• Enerzijds moesten ze de veiligheid en de gezondheid onderzoeken van de omwonenden van de Oosterweelwerf, en specifiek voor de projectzone Linkeroever. Daarbij was er bijzondere aandacht voor de maatregelen die Lantis neemt in het omgaan met de vervuilde grond.
• Anderzijds moesten ze ook de huidige gehanteerde normen en het toetsingskader tegen het licht houden en onderzoeken of er gewerkt wordt binnen een correct kader.

Op 14 juli 2021 stelde Vlaams minister Lydia Peeters samen met de opdrachthouder voor de aanpak van de PFS-problematiek het rapport voor van de ‘Commissie Grondverzet’. Die expertencommissie boog zich de voorbije weken over de vraag of er door de Oosterweelwerken een bijkomend risico op verdere verontreiniging bestaat.

De expertencommissie formuleert 2 hoofdaanbevelingen om maximaal risicobeheersend te werken.

• Dat is enerzijds een herzonering van de werf, waarbij het gebied nauwgezet wordt heringedeeld volgens de gemeten verontreiniging en alle gronden met PFOS-waarden boven 3µg/kg ds volgens een risico-evaluatie worden verzet. Dat laat toe om het standstill-principe zeer doelgericht toe te passen en de aanwezige bodem enkel aan te vullen met grond met dezelfde of een lagere PFOS-waarde.
• Een tweede belangrijke aanbeveling is om de zwaarst vervuilde grond, met waardes van meer dan 70µg/kg ds, te concentreren in 1 berm (die op het bedrijfsterrein van 3M wordt aangelegd) en waarbij deze grond boven en onder wordt afgedekt zodat deze geen impact heeft op de aanwezige bodem.

Tegelijk stelt de expertcommissie vast dat Lantis in vrijwel alle operaties goede praktijken en beste beschikbare technieken hanteert. Ze doen dat met veel aandacht voor de verontreinigde gronden. Uit de analyse blijkt echter dat er toch nog voor een aantal aspecten verbetering mogelijk is. Het gaat niet om een grote omslag in hun aanpak, geen koerswijziging, maar veeleer aanvullende aanbevelingen. De commissie vraagt om verdere optimalisatie van bepaalde processen en het consequent doortrekken van werklijnen die ze voor zichzelf hadden uitgezet.

Inwoners kunnen gerust zijn dat indien Lantis de lijn doortrekt en de aanbevelingen volgt, de werken de PFOS-verontreiniging niet negatief zullen impacteren. Bovendien vraagt de commissie dat Lantis ook meer zal inzetten op transparante communicatie met de bewoners, die hierin ook actieve rol kunnen opnemen.

Hieronder vindt u het volledige rapport van de Commissie Grondverzet en de presentatie van de opdrachthouder.

Eind december 2021 schorste de Raad van State de conformverklaring van het technisch verslag dat de grondwerken op de Oosterweelwerf mogelijk maakt. Daardoor werd het grondverzet tijdelijk geschorst. Op vraag van minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters kwam de Commissie Grondverzet op 22 februari 2022 met een nieuw advies.

• De Commissie Grondverzet pleit voor een gecentraliseerde opslag van de verontreinigde gronden op de terreinen van 3M in een goed ingekapselde berm, met monitoring van de grondwaterkwaliteit.
• Voor de meest vervuilde fractie raadt de commissie de originele beschermingsmaatregelen aan: zowel onder- als bovenafdek met folie. De grenswaarde hiervoor wordt verlaagd van 70µg/kg ds som PFAS naar 47 µg/kg ds som PFAS.
• De verplaatste gronden met de zwaarste verontreiniging moeten ingekapseld of afgevoerd worden.
• Voor zones tussen de 14,4 en 47 μg/kg ds som PFAS moeten recreatief gebruik en toegang tot de onverharde zones maximaal ontmoedigd worden.

Meer informatie:

• Advies Commissie Grondverzet, 22 februari 2022(PDF bestand opent in nieuw venster)
• Advies Commissie Grondverzet - Management Summary, 22 februari 2022(PDF bestand opent in nieuw venster)
• Technisch addendum Commissie Grondverzet(PDF bestand opent in nieuw venster)

Op vraag van de OVAM en het kabinet Leefmilieu werkte VITO een voorstel uit voor een handelingskader PFAS. In een modelberekening wordt nagegaan wat de impact is van geplande grondverzetswerken op de belasting van het lokale grondwatersysteem door uitloging van PFAS uit de bodem.

Conclusie van de VITO-studie is dat de opgravingen en verplaatsingen van vervuilde grond op de Oosterweelwerf niet zorgt voor hogere concentraties PFAS in bodem en grondwater.

• VITO-nota ‘Toepassing modelberekening impact grondwater op Oosterweel’(PDF bestand opent in nieuw venster)