Stand van zaken van duaal en ander alternerend leren

Duaal en alternerend leren zijn leermethodes waarbij leerlingen en cursisten algemene en beroepsspecifieke competenties aangeleerd krijgen op een leerwerkplek bij een onderneming en bij een opleidingsverstrekker. In dit rapport gaat het om duaal leren en Leren en Werken in het secundair onderwijs en duaal leren in het volwassenenonderwijs. De rapporteringsperiode loopt van 1 september 2022 tot en met 31 augustus 2023.

Opleidingen, programmaties en aanbieders

Een duale opleiding wordt uitgewerkt in een standaardtraject. In het schooljaar 2022-2023 steeg het aantal ontwikkelde standaardtrajecten. Er zijn 190 verschillende standaardtrajecten die ingericht kunnen worden. Programmatieaanvragen zijn aanvragen tot het programmeren van een opleiding in het secundair onderwijs. In 2022-2023 werden in het secundair onderwijs 313 ontvankelijke programmatieaanvragen ingediend en in het buitengewoon secundair onderwijs waren dat er 70.

Inschrijvingen

Het aantal leerlingen in duaal leren nam in het schooljaar 2022-2023 toe tot 2.968, een stijging van 538 inschrijvingen tegenover schooljaar 2021-2022 (22%). De Leertijd daalde tot 488 leerlingen (daling met 43%) en DBSO tot 5.721 leerlingen (daling met 32%). Die daling heeft te maken met de integratie van Leren en Werken in duaal leren.

De populairste opleiding in duaal leren blijft Verzorgende/Zorgkundige duaal. De opleidingen Elektrotechnicus duaal en Winkelmedewerker duaal vervolledigen de top drie.

Erkende werkplekken

Op het einde van het schooljaar 2022-2023 waren er 44.545 goedgekeurde erkenningen van werkplekken, geldig bij 11.738 unieke ondernemingen en 14.058 unieke vestigingen. Van deze erkenningen waren er 23.368 voor een duale opleiding en 21.177 voor een opleiding uit Leren en Werken.

De meeste erkenningen voor duale opleidingen in het secundair onderwijs zijn dit schooljaar opnieuw voor de opleidingen Winkelmedewerker duaal, Keukenmedewerker duaal en Kinderbegeleider duaal.

Overeenkomsten

In schooljaar 2022-2023 werden binnen duaal leren in het secundair onderwijs 3.801 overeenkomsten tussen opleidingsverstrekkers, leerwerkplekken en lerenden gestart. Dat zijn er 1.170 meer dan in schooljaar 2021-2022. Het grootste aantal overeenkomsten werd gestart voor de opleiding Verzorgende/Zorgkundige duaal (307), gevolgd door Kinderbegeleider duaal (187) en Elektrotechnicus duaal (160).

Binnen Leren en Werken werden 2.908 overeenkomsten gestart. Dat zijn er 1.016 minder dan in schooljaar 2021-2022. Het grootste aantal overeenkomsten werd gestart voor de opleiding Winkelbediende (435), gevolgd door Verzorgende/Zorgkundige (194) en door Hulpkok (146).

In schooljaar 2022-2023 werden in totaal 2.357 overeenkomsten vroegtijdig beëindigd.

Duaal leren in het volwassenenonderwijs

Op 1 september 2022 startte duaal leren in het volwassenenonderwijs met zes opleidingen die in de Centra voor Volwassenenonderwijs aangeboden worden. In het schooljaar 2022-2023 boden drie Centra voor Volwassenenonderwijs over vijf vestigingsplaatsen duale opleidingen aan. Vijf cursisten schreven zich in voor de opleiding Hulpkok en 60 cursisten voor de opleiding Zorgkundige.

Werking en specifieke acties van de partnerschappen voor duaal en alternerend leren

Vlaams Partnerschap Duaal Leren en sectorale partnerschappen

Het Vlaams Partnerschap Duaal Leren kreeg in 2016 zeven bevoegdheden toegekend. Die bevoegdheden omvatten het informeren, mobiliseren, erkennen en ondersteunen van ondernemingen met het oog op een versterking, zowel kwantitatief als kwalitatief, van het aanbod aan werkplekken. Daarnaast is het partnerschap bevoegd voor de controle op de uitvoering van overeenkomsten op de werkplek en voor het opheffen van erkenningen en uitsluiten van ondernemingen.

Deze bevoegdheden kunnen gedelegeerd worden aan sectorale partnerschappen. Sectorale partnerschappen zijn samengesteld uit relevante onderwijs- en werkpartners uit de betreffende sector. Vanaf september 2022 werden de bevoegdheden verruimd naar de duale opleidingen binnen het secundair volwassenenonderwijs. In juli 2023 startte het nieuwe sectorale partnerschap Bedienden op.

Specifieke acties

De partnerschappen mobiliseren nieuwe leerwerkplekken via promotionele activiteiten. Die acties zijn zowel op Leren en Werken als op duaal leren gericht. De meest voorkomende acties waren promotie voeren via websites, informatieplatformen, sociale media, e-mail en bedrijfsbezoeken.

In het schooljaar 2022-2023 werden 12.412 erkenningsaanvragen ingediend. Elk partnerschap onderneemt verschillende acties om deze erkenningsaanvragen te behandelen. Afhankelijk van de grootte en de context van de sector kunnen dit bijvoorbeeld een administratief onderzoek, telefonische contacten of een plaatsbezoek zijn.

Het merendeel van de erkenningsaanvragen werd goedgekeurd. In totaal werden in schooljaar 2022-2023 10.461 erkenningsaanvragen goedgekeurd of 92% van het totaal aantal behandelde erkenningsaanvragen. De meest voorkomende reden waarom een erkenning werd afgekeurd, is omdat de bedrijfsuitrusting niet voldeed om de opleiding op de leerwerkplek volgens het opleidingsplan te kunnen aanbieden.

De erkenning van een leerwerkplek is vijf jaar geldig. In deze periode volgen en begeleiden de sectorale partnerschappen de leerwerkplekken op. Achttien partnerschappen ondernamen begeleidingsacties naar een leerwerkplek naar aanleiding van meldingen van opleidingsinstellingen. Bijkomend voeren de meeste partnerschappen proactief acties uit: fysieke bezoeken afleggen, vestigingen contacteren, opleidingsverstrekkers en trajectbegeleiders contacteren als begeleiding tijdens de looptijd van de erkenning. De meeste partnerschappen zorgen ook voor informatie ter ondersteuning in infofiches, folders, nieuwsbrieven, enz.

In het kader van de duale addenda registeren de partnerschappen hoeveel fysieke plaatsbezoeken na erkenning ze uitvoeren. In het schooljaar 2022-2023 werden 1.505 plaatsbezoeken uitgevoerd.

De sectorale partnerschappen volgen ook de mentoren op nadat de onderneming erkend werd. Ook in het schooljaar 2022-2023 zetten partnerschappen in op het informeren over en het stimuleren tot het volgen van de verplichte mentoropleiding. Sommige sectoren ontwikkelden bovendien instrumenten voor mentoren.