Vlaanderen en het EU-voorzitterschap

De Raad van de Europese Unie is, samen met het Europees Parlement, de wetgever van de Europese Unie.

De Raad bestaat uit de nationale ministers van de 27 lidstaten van de Europese Unie. De Raad wordt bij toerbeurt voorgezeten door één van de lidstaten, telkens voor een termijn van zes maanden. De voorzittende lidstaat leidt de vergaderingen op de verschillende niveaus en treedt op als neutrale bemiddelaar om tot compromissen te komen voor de besluitvorming in de Raad.

Om te zorgen voor continuïteit in de werkzaamheden van de Raad, werken de zesmaandelijkse voorzitterschappen per groep van drie nauw samen.

Meer informatie over het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie(opent in nieuw venster)

Binnen het Belgisch EU-voorzitterschap speelde Vlaanderen een belangrijke rol. De bevoegdheidsverdeling in België tussen de federale overheid en de gewesten en gemeenschappen, geldt immers ook op EU-niveau (in foro interno, in foro externo). In de domeinen waarvoor Vlaanderen bevoegd is, bepaalt het mee de standpunten die België inneemt in de Raad en kunnen Vlaamse ministers België vertegenwoordigen in de Raad.

De concrete afspraken over standpuntbepaling en vertegenwoordiging in de EU zijn vastgelegd in een samenwerkingsakkoord tussen alle Belgische overheden. Meer info over het samenwerkingsakkoord(opent in nieuw venster)

In het EU-voorzitterschap van 2024 vertegenwoordigde Vlaanderen België als voorzitter van de Raad van de EU voor de luiken Industrie, Jeugd, Cultuur, Media en Visserij. Concreet wil dat zeggen dat Vlaamse ministers en experten de Raadsvergaderingen over die domeinen hebben voorgezeten. Bovendien vertegenwoordigden zij tijdens de zes maanden de Raad in de andere EU-instellingen en in multilateraal verband.

Naast het voorzitterschap, nam Vlaanderen ook de Belgische stoel op als woordvoerder voor de luiken Interne markt, Volksgezondheid, Vervoer, Onderwijs, Sport, Visserij en Landbouw (in naam van België). Tot slot heeft Vlaanderen ook in andere domeinen zijn verantwoordelijkheden en bevoegdheden optimaal ingevuld door onder andere expertise aan te leveren, standpunten mee te bepalen en eigen vergaderingen en evenementen te organiseren.

Met de Europese verkiezingen van juni 2024 in het vooruitzicht, viel het Belgische voorzitterschap op het einde van een EU-legislatuur en stonden de eerste maanden van 2024 dus in het teken van lopende dossiers afronden.

Het EU-voorzitterschap was ook een uitgelezen kans om Vlaanderen extra in de kijker te zetten binnen de EU, maar ook om het EU-debat in de Vlaamse samenleving levendiger te maken. Voor de Vlaamse Regering vormden de krachtlijnen innovatie, verbinding en weerbaarheid daarbij de leidraad. De Vlaamse plannen dienden mee als input voor het Belgisch programma voor het EU-voorzitterschap.

Het EU-voorzitterschap bood heel wat kansen voor Vlaanderen. Ten eerste is de EU de belangrijkste hefboom van het Vlaams buitenlands beleid. Het EU-voorzitterschap vormde een mogelijkheid om deze hefboom te vergroten en om de internationale reputatie van Vlaanderen te versterken.

Ten tweede heeft EU-beleid steeds meer impact op het binnenlands beleid. Het EU-voorzitterschap vormde een kans om de Vlaamse belangenbehartiging binnen de EU te versterken, de EU-reflex binnen de Vlaamse overheid te vergroten en het EU-debat in de Vlaamse samenleving levendiger te maken.

Om die impact waar te maken, werden tijdens het EU-voorzitterschap tal van vergaderingen en evenementen georganiseerd rond belangrijke thema’s:

• Formele vergaderingen en evenementen waarbij Vlaanderen de formele rol als voorzitter opnam en mee voortgang boekte in de lopende Europese dossiers.
• Informele vergaderingen en evenementen waarbij Vlaanderen enerzijds zijn troeven en expertise internationaal kon uitdragen en anderzijds bepaalde thema’s en beleidskwesties op de Europese kaart kon zetten die voor Vlaanderen van belang zijn en voor de EU en Vlaanderen een duidelijke meerwaarde opleveren.

Op vrijdag 28 oktober 2022 keurde de Vlaamse Regering een projectplan goed met de inhoudelijke krachtlijnen die de leidraad vormden voor het EU-voorzitterschap voor Vlaanderen. Naast een algemene en organisatorische beschrijving bevatte het projectplan de inhoudelijke en budgettaire plannen per beleidsdomein: met de verwachte agenda van de Raad en de inhoudelijke prioriteiten daarbij voor Vlaanderen en met een overzicht van de vergaderingen en evenementen die werden georganiseerd tijdens het EU-voorzitterschap.

De Vlaamse Regering heeft het projectplan op 2 juni 2023 geactualiseerd, met onder andere een verfijning van de inhoudelijke plannen per beleidsdomein.