Metadata: Internationale migratie

Bron

Statbel, bewerking Statistiek Vlaanderen

Eurostat

Definities

Internationale migraties: slaan op de migratiebewegingen van personen die de landsgrenzen overschrijden van internationaal erkende staten om zich in het land van bestemming te vestigen, hetzij voor een bepaalde duur (minimum 3 maanden), hetzij voor onbepaalde duur. De internationale immigraties slaan op de aankomsten in het land (regio/plaats) van bestemming; de internationale emigraties op de vertrekken naar het buitenland.

De totale internationale immigratie omvat 3 componenten: 1) immigraties vanuit het buitenland (strikt), 2) herinschrijvingen in het bevolkingsregister, 3) overschrijvingen vanuit een wachtregister naar een regulier bevolkingsregister.

De totale internationale emigratie omvat analoog 3 componenten: 1) emigraties naar het buitenland (strikt), 2) ambtshalve schrappingen uit het bevolkingsregister, 3) overschrijvingen van een regulier bevolkingsregister naar een wachtregister.

Ambtshalve schrappingen slaat op de personen die uit het Rijksregister van de natuurlijke personen zijn geschrapt om reden dat zij – na controle door daartoe bevoegde ambtenaren – niet meer op de aangeduide hoofdverblijfplaats woonachting zijn. Deze beslissing hoort tot de bevoegdheden van de gemeenten.

Herinschrijvingen in het bevolkingsregister slaat op de herinschrijving van voorheen ambtshalve geschrapte personen, om reden dat zij terug woonachtig zijn in het land en blijkbaar onnodig zijn geschrapt.

Noot bij ambtshalve schrappingen en herinschrijvingen: “Vanaf 2010 wordt voor het berekenen van het aantal heringeschrevenen en van het aantal van ambtswege geschrapten een gewijzigde definitie gehanteerd. Als van ambtswege geschrapt worden enkel nog personen beschouwd, die in de loop van het jaar zijn geschrapt en in de loop van hetzelfde jaar niet zijn heringeschreven. Met andere woorden worden enkel zij, die in de voorgaande jaren van ambtswege geschrapt zijn en binnen het jaar zijn heringeschreven [in het kalenderjaar], gerekend bij de (eerder) geschrapte heringeschrevenen. Doel van die aanpassing is te vermijden dat genoemde categorieën kunstmatig worden overschat, daar waar wellicht slechts sprake is van achterstand bij melding of registratie”. Zie website Statbel. Dit zorgt voor een breuk in de tijdreeks vanaf 2010.

Verandering van register: overgang van een wachtregister – in hoofdzaak het wachtregister voor asielzoekers (verzoekers om internationale bescherming) – naar een regulier bevolkingsregister en zo deel uitmakend van de wettelijke bevolking. Tot 2010 werden enkel de veranderingen van een wachtregister naar een regulier bevolkingsregister vermeld (als saldo van de veranderingen van register (binnen-buiten)). Sedert 2010 worden de registerwisselingen in 2 categorieën opgesplitst: de overgangen van het wachtregister naar een regulier bevolkingsregister (verandering van register - binnen) die bij de immigratiebewegingen worden ingedeeld, en de omgekeerde beweging, met name de overgangen van een regulier bevolkingsregister naar het wachtregister (verandering van register - buiten) die bij de emigratiebewegingen worden ondergebracht. Vóór 2010 werd enkel het saldo van die 2 categorieën weergegeven en werd dit beschouwd als immigraties. Ook die wijziging tekent voor de breuk in de tijdreeks vanaf 2010. Bij de bron Statbel zijn cijfers over de ‘Veranderingen van register’ beschikbaar vanaf het jaar 1998.

Internationaal migratiesaldo: de balans van de internationale immigraties en internationale emigraties, uitgedrukt per 1.000 inwoners (bepaald op de gemiddelde bevolking van de observatieperiode). Bij een positief (internationaal) migratiesaldo zijn er meer immigraties dan emigraties; ook wel aangeduid als een immigratieoverschot of een netto-inwijking. Bij een negatief (internationaal) migratiesaldo zijn er meer emigraties dan immigraties; ook wel aangeduid als een immigratietekort of een netto-uitwijking.

Personen met de Belgische nationaliteit: personen met een huidige Belgische nationaliteit, inclusief de personen met een dubbele nationaliteit waaronder de Belgische nationaliteit.

Personen met een buitenlandse nationaliteit: personen zonder huidige Belgische nationaliteit. Deze groep kan verder worden opgedeeld per nationaliteit of nationaliteitsgroep. Algemeen kan een opdeling gemaakt worden tussen buitenlanders met een nationaliteit van één van de EU-landen (EU zonder België) en personen met een niet-EU-nationaliteit (niet-EU). In de gepresenteerde cijfers gaat het om de Europese Unie zonder het Verenigd Koninkrijk (EU27).

Opmerkingen bij de kwaliteit

Omwille van verschillen in de bepaling van relevante termen over de bevolking en de migraties die de bronnen Statbel en Eurostat hanteren, zijn hun gepubliceerde statistische reeksen niet één-op-één vergelijkbaar. Hier volgen kort de belangrijkste verschillen.

De bron Statbel bekijkt de internationale migraties in het kader van de ‘wettelijke bevolking’ (naar Belgisch recht).

De ‘wettelijke bevolking’ steunt op het Rijkregister van de natuurlijke personen. Gewoonlijk is dat de stand op 1 januari van het kalenderjaar, zoals kan worden afgeleid uit de inschrijvingen in het bevolkingsregister (Belgen en buitenlanders die gemachtigd zijn tot vestiging in België) en het vreemdelingenregister (buitenlanders die toegelaten of gemachtigd zijn tot een verblijf van meer dan 3 maanden in België voor bepaalde of onbepaalde duur). Bepaalde categorieën buitenlanders (bijvoorbeeld diplomatiek en consulair personeel) zijn vrijgesteld van inschrijving in de bevolkingsregisters. In sommige gevallen kunnen zij op eigen vraag wel ingeschreven worden. Enkel in dat geval worden zij meegerekend in de bevolkingscijfers.

Het Rijksregister omvat verder ook het wachtregister voor asielzoekers (verzoekers om internationale bescherming) waarin asielzoekers ingeschreven worden door de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) evenals een wachtregister voor EU-burgers in afwachting van woonstcontrole (waarna deze worden ingeschreven in het vreemdelingenregister en worden meegeteld in de bevolkingscijfers). Sinds 1995 worden personen ingeschreven in het wachtregister voor asielzoekers niet meer meegeteld in de bevolkingscijfers van Statbel. Pas nadat asielzoekers worden overgeschreven van het wachtregister voor asielzoekers naar een regulier bevolkingsregister na erkenning als vluchteling, na toekenning van een statuut subsidiaire bescherming of na verwerving van een verblijfsvergunning om een andere reden, worden zij opgenomen in de bevolkingsstatistieken van Statbel.

De bron Eurostat bekijkt de internationale migraties in het kader van de ‘gewoonlijk verblijvende bevolking’. Internationale immigratie in een EU-lidstaat wordt door Eurostat bepaald als de beweging waarbij een persoon die voordien een vaste (gewoonlijke) verblijfplaats had in een andere lidstaat of in een land buiten de EU, zich vestigt in een EU-lidstaat voor een periode van minstens 12 maanden (registratie op basis van intentionele verblijfsduur wat in gevarieerde mate gecontroleerd wordt door de lidstaten).

Onder de ‘gewoonlijk verblijvende bevolking’ wordt verstaan: de bevolking die haar gewoonlijke verblijfplaats heeft in (een woonplaats van) het land in kwestie. Dat slaat op de plaats waar een persoon normaal leeft, ongeacht tijdelijke afwezigheden om reden van recreatie, verloven, bezoeken aan vrienden of bekenden, werkomstandigheden, medische verzorging of religieuze bedevaarten. Worden enkel als gewoonlijke residenten beschouwd: 1) de personen die al langer dan 12 maanden vóór de referentietijd (1 januari van het aangegeven jaar) in de verblijfplaats leven, en 2) degenen die binnen de laatste 12 maanden vóór de referentietijd zijn gearriveerd met de bedoeling om er langer dan een jaar te verblijven (cf. Verordening (EG) nr. 862/2007 van het Europese Parlement en de Raad betreffende communautaire statistieken over migratie en internationale bescherming).

Belangrijk in de Europese bepaling is dat ook de asielzoekers worden meegeteld, tenminste voor zolang ze langdurig (meer dan 12 maanden) in het ontvangstland verblijven of althans de intentie daartoe hebben. Langs de andere kant wordt kortdurende migratie (tussen de 3 en de 12 maanden) niet gezien als een immigratie volgens de Europese definitie, terwijl ze wel opgenomen wordt in de Statbel-cijfers.

In de praktijk hanteren de EU-lidstaten diverse methodes om – bij benadering – te voldoen aan de Europese bepalingen over de ‘gewoonlijk verblijvende bevolking’ en de ‘internationale migraties’.

De Europese statistiek mist de kwaliteit van een gesloten logisch systeem dat kenmerkend is voor de Belgische bevolkingsstatistiek. Die laatste vertoont echter een blinde vlek voor de niet-wettelijke bevolking (asielzoekers, zogenaamde ‘mensen zonder papieren’, transitmigranten, enz.).