Metadata: Bevolking naar positie in het huishouden

Statbel, bewerking Statistiek Vlaanderen

Eurostat

Huishouden: de afbakening van een huishouden is gebaseerd op het ingeschreven zijn op eenzelfde hoofdverblijfplaats in het Rijksregister. De cijfers betreffen de wettelijke situatie, deze kan afwijken van de feitelijke situatie. Zo wonen sommige jongeren bijvoorbeeld alleen of ongehuwd samen, maar blijven ze officieel bij de ouders gedomicilieerd.

Private en collectieve huishoudens: huishoudens worden opgedeeld in private en collectieve huishoudens. Collectieve huishoudens zijn: religieuze gemeenschappen, rusthuizen, weeshuizen, studenten- en werkliedenhuizen, ziekenhuizen en gevangenissen (bepaling Statbel). Alle huishoudens die niet collectief zijn, zijn private huishoudens.

Referentiepersoon van het huishouden: de persoon die het huishouden vertegenwoordigt bij de contacten met de overheid (bepaling Statbel). De aanduiding van een referentiepersoon binnen het huishouden is noodzakelijk om de positie (verwantschapsband) van elk lid binnen het huishouden tegenover deze referentiepersoon te situeren.

Relatie tussen huishoudtype en positie van de leden binnen het huishouden

*Strikt genomen niet-gehuwd (met burgerlijke staat ongehuwd, gescheiden of verweduwd).

Kinderen inwonend bij een samenwonend paar of bij een alleenstaande ouder zijn eigen kinderen, stiefkinderen, geadopteerde kinderen en pleegkinderen. In de bepaling van de positie in het huishouden wordt geen rekening gehouden met de leeftijd van de inwonend(e) kinderen of met het feit dat een inwonend kind eventueel zelf een partner en/of eigen kinderen heeft. Als lid van een ander type huishouden kan men ook met zijn ouder(s) of met zijn kind(eren) samenwonen.

Het ongehuwde of gehuwde karakter van samenwonende partners/ouders wordt afgeleid uit de aanwezigheid van respectievelijk een niet-verwant(e) of een echtgeno(o)t(e) in het huishouden en niet uit de burgerlijke staat van de betrokkenen. Zo kunnen er gehuwden zijn die ongehuwd samenwonen met een andere partner. Het voorbije decennium zijn er steeds meer inwoners met een ongekende burgerlijke staat. Dit betreft vooral inwoners die niet de Belgische nationaliteit of herkomst hebben. Zolang zij hun burgerlijke staat niet hebben aangetoond door het voorleggen van de nodige documenten hebben zij een ongekende burgerlijke staat en worden zij door Statbel toegevoegd aan de groep ongehuwden. Zo had in 2019 30% van de ongehuwd samenwonende partners met een niet-Belgische nationaliteit een ongekende burgerlijke staat tegenover 0,15% bij de ongehuwd samenwonenden met de Belgische nationaliteit. Het (nog) niet hebben voorgelegd van de nodige bewijzen van de burgerlijke staat verhoogt dus het aandeel ongehuwd samenwonende partners/ouders bij de groep met een niet-Belgische nationaliteit of herkomst. De stijging doorheen de tijd van het aantal kinderen bij ongehuwde ouders heeft deels te maken met de toename van kinderen van buitenlandse nationaliteit of herkomst wiens ouders (nog) niet de nodige documenten hebben voorgelegd om hun huwelijk aan te tonen.

Personen die ongehuwd samenwonen met een partner kunnen wettelijk samenwonen of feitelijk samenwonen. Personen die wettelijk samenwonen met een partner worden genoteerd in het Rijksregister, maar Statbel gebruikt (voorlopig) dit gegeven niet bij de bepaling van het huishoudtype of de huishoudpositie. Personen die feitelijk ongehuwd samenwonen met een partner worden in het Rijksregister niet als dusdanig gecodeerd.

Alle beslissingsregels om de posities in het huishouden en types van huishoudens te definiëren zijn uitvoerig beschreven in een Technisch rapport (Lodewijckx & Deboosere, 2008).

De bron Statbel publiceert statistische reeksen over de wettelijke bevolking. Die steunt op het Rijkregister van de natuurlijke personen en geeft de stand van de bevolking weer op 1 januari van het kalenderjaar, zoals – mits bijkomende controles door Statbel – kan worden afgeleid uit de inschrijvingen in het bevolkingsregister (Belgen en buitenlanders die gemachtigd zijn tot vestiging in België) en het vreemdelingenregister (buitenlanders die toegelaten of gemachtigd zijn tot een verblijf van meer dan 3 maanden in België voor bepaalde of onbepaalde duur). Bepaalde categorieën buitenlanders (bijvoorbeeld diplomatiek en consulair personeel) zijn vrijgesteld van inschrijving in de bevolkingsregisters. In sommige gevallen kunnen zij op eigen vraag wel ingeschreven worden. Enkel in dat geval worden zij meegerekend in de bevolkingscijfers.

Het gaat om de posities in het huishouden van de wettelijke bevolking. Dit is de bevolking zoals geregistreerd in de registers van de burgerlijke stand van de gemeenten. Het is de som van het bevolkingsregister (Belgen woonachtig in een Belgische gemeente + vreemdelingen met permanente verblijfsvergunning), het vreemdelingenregister (vreemdelingen met een tijdelijke verblijfsvergunning), het register van ambtenaren van de Europese Unie en het register van geprivilegieerde vreemdelingen van de NATO of van SHAPE. Asielzoekers (verzoekers om internationale bescherming) die ingeschreven zijn in het wachtregister worden sinds 1995 niet meer meegeteld bij de wettelijke bevolking. Belgen in het buitenland (ingeschreven in de consulaire registers van de diplomatieke zendingen en consulaire posten in het buitenland) en ambassadepersoneel worden eveneens niet meegeteld in de wettelijke bevolking.

De wettelijke bevolking kan bijgevolg verschillen van de feitelijk bevolking. Hiertoe behoren zowel personen ingeschreven in het wachtregister alsook personen die niet bij de gemeente zijn aangegeven.

De Europese vergelijking is gebaseerd op EU-SILC, de methode daarvan kan variëren tussen landen en ook leiden tot grotere jaarlijkse verschillen, bijvoorbeeld door steekproeffluctuaties.

Statbel: Bevolking(opent in nieuw venster)

Eurostat: EU-SILC Survey(opent in nieuw venster)

Bevolking naar positie in het huishouden