Inspraak op school, universiteit, hogeschool of academie
Hoe kan je als ouder, leerling of student inspraak krijgen op je school?
Basis- en secundair onderwijs
Ouderraad
Sommige ouders sluiten aan bij de oudervereniging of zetelen in de ouderraad. De school moet zo’n ouderraad oprichten als minstens 10% van de ouders dat vraagt.
De ouderraad kan op vraag van de schoolraad advies uitbrengen maar ook op eigen initiatief het schoolbestuur adviseren over alle thema’s waarover de schoolraad bevoegdheid heeft.
De ouderraad houdt alle ouders op de hoogte van zijn standpunten en activiteiten. De raad wordt samengesteld voor 4 jaar. De zetelende ouderraad bepaalt hoe de volgende ouderraad zal worden samengesteld. Hij brengt alle ouders hiervan op de hoogte, zodat elke ouder die dat wil zich kandidaat kan stellen. Als de zetelende ouderraad geen richtlijnen vastlegt voor de samenstelling van een nieuwe ouderraad, organiseert het schoolbestuur, samen met de schoolraad, verkiezingen.
Ouderkoepel
Heel wat ouderverenigingen en ouderraden zijn aangesloten bij een ouderkoepelvereniging. Individuele ouderverenigingen en ouderraden kunnen er raad vragen, steun en materiaal voor thema-avonden krijgen, of zelfs bemiddeling bij conflicten tussen ouders en school. Deze organisaties brengen op regelmatige basis een elektronische nieuwsbrief uit
Inspraak leerlingen in basisonderwijs
In heel wat scholen praten leerlingen een mondje mee. In het basisonderwijs gaat het vaak om informele participatie: de dag starten met een praatronde, een ideeënbus …
In sommige basisscholen is er ook een leerlingenraad. Die is verplicht als 10% van de leerlingen uit de leeftijdsgroep 11 tot 13 jaar erom vraagt. In het schoolreglement staat hoe een leerlingenraad wordt samengesteld. Dat kan, maar moet niet via verkiezingen.
Inspraak leerlingen in secundair onderwijs
Leerlingen kunnen op heel wat manieren deelnemen aan het schoolleven. In veel scholen is er bijvoorbeeld een schoolkrant, een overleguurtje met de leraar, een ideeënbus … Of je kan meewerken aan de leerlingenraad.
Leerlingenraad
Een school is verplicht om een leerlingenraad op te richten als minstens 10% van de leerlingen erom vraagt. Die verplichting vervalt als leerlingen op een andere manier kunnen participeren, zoals in een themagroep of forum. In de praktijk heeft bijna elke secundaire school een leerlingenraad of een andere vorm van leerlingenparticipatie.
De leerlingenraad wordt samengesteld voor 4 jaar. In het secundair onderwijs bepaalt de zetelende leerlingenraad hoe de volgende leerlingenraad zal worden samengesteld. Hij brengt alle leerlingen hiervan op de hoogte, zodat iedereen die dat wil zich kandidaat kan stellen. Als de zetelende leerlingenraad geen richtlijnen vastlegt voor de samenstelling van een nieuwe leerlingenraad, organiseert het schoolbestuur, samen met de schoolraad, verkiezingen.
De leerlingenraad kan op vraag van de schoolraad advies uitbrengen maar ook op eigen initiatief het schoolbestuur adviseren over alles wat leerlingen aanbelangt: het schoolreglement, het welzijns- en gezondheidsbeleid, het studieaanbod … De school is niet verplicht om de voorstellen van de leerlingenraad ook echt uit te voeren. Een school is wel verplicht om te luisteren naar de ideeën van de leerlingenraad.
De leerlingenraad houdt alle leerlingen op de hoogte van zijn standpunten en activiteiten. Een leerling kan zich ook kandidaat stellen voor de schoolraad.
Vlaamse scholierenkoepel
De leerlingenraad kan zich aansluiten bij de Vlaamse Scholierenkoepel(opent in nieuw venster), een vereniging voor en door leerlingen in het secundair onderwijs. Leden van de leerlingenraad komen er alles te weten over rechten en plichten van scholieren. Daarnaast verdedigt de Vlaamse Scholierenkoepel de belangen van leerlingen uit alle Vlaamse scholen.
Schoolraad
In een schoolraad zetelen vertegenwoordigers van de ouders, van het personeel en van de lokale gemeenschap. In het secundair onderwijs hebben ook vertegenwoordigers van de leerlingen een zitje in de schoolraad. In het buitengewoon onderwijs beslist de directeur samen met de leerkrachten of het wenselijk is om 1 of meer leerlingen in de schoolraad op te nemen.
De schoolraad wordt samengesteld voor 4 jaar. De pedagogische raad, de ouderraad en de leerlingenraad duiden hun afgevaardigden voor de schoolraad aan. Dat kan via verkiezingen maar is niet verplicht. Is er geen ouderraad of leerlingenraad, dan organiseert het schoolbestuur verkiezingen bij alle ouders en leerlingen.
Het schoolbestuur overlegt met de schoolraad over geplande beslissingen die personeel, ouders of leerlingen aanbelangen, zoals wijzigingen aan het schoolreglement of het studieaanbod, grote verbouwingen, het welzijnsbeleid, het gezondheidsbeleid …
De schoolraad kan ook op eigen initiatief advies geven aan het schoolbestuur. De schoolraad houdt alle leerlingen, ouders en personeelsleden op de hoogte van zijn standpunten en activiteiten.
Als de schoolraad vindt dat de school de regels over inspraak en participatie niet naleeft, kan ze klacht indienen bij de Commissie zorgvuldig bestuur. Ook ouders, leerlingen, personeelsleden en het schoolbestuur zelf kunnen bij die commissie terecht met vragen of problemen. (Niet voor scholen van het GO!)
Lees hoe je als leerling of ouder mee kan werken aan het gezondheidsbeleid van je school.
Deeltijds kunstonderwijs
Academies kunnen een academieraad oprichten, maar zijn hiertoe niet verplicht. In de academieraad zijn leerlingen, betrokken personen, personeelsleden en de lokale gemeenschap vertegenwoordigd. De raad adviseert het schoolbestuur over aangelegenheden die hen rechtstreeks aanbelangen.
Hoger onderwijs
Studentenraad
Elke hogeschool en universiteit richt een studentenraad op. De leden van de studentenraad worden verkozen door en onder de studenten.
Werking
De hogeschool of universiteit organiseert de verkiezingen samen met de studentenraad. De studentenraad legt de kiesprocedure vast en bepaalt zelf de duur van het mandaat van de verkozen leden.
De studentenraad bestaat uit ten minste 8 leden en duidt een voorzitter aan. De raad beslist slechts geldig indien de meerderheid van de leden aanwezig is. De werking van de raad wordt geregeld in een werkingsreglement, dat wordt vastgelegd bij volstrekte meerderheid van stemmen.
In samenspraak met de studentenraad werkt de instelling een beleidskader uit voor studentenparticipatie. De studentenraad verdedigt de belangen van de studenten en informeert alle studenten over zijn werkzaamheden.
Bevoegdheden
De studentenraad kan op eigen initiatief een schriftelijk advies uitbrengen over alles wat studenten aanbelangt.
Daarnaast moet een onderwijsinstelling in een aantal gevallen verplicht overleggen met de studentenraad of hen raadplegen. Enkel als er in het bestuur van de instelling 10% stemgerechtigde studenten zit, hoeft dat overleg en raadpleging niet.
De onderwijsinstelling overlegt met de studentenraad om de regels vast te leggen over:
- De rechtspositieregeling van de student
- Het onderwijs- en examenreglement
- De hoogte van de studiegelden en de manier waarop die besteed worden
- Initiatieven inzake studentenbegeleiding
- Internationale studentenmobiliteit
- De organisatie van het academiejaar en de vakantie- en verlofregeling
Leidt het overleg tot een akkoord dan voert de instelling dit uit. Anders neemt de instelling een eindbeslissing.
De onderwijsinstelling raadpleegt de studentenraad over:
- Het algemeen beleid over interne kwaliteitszorg
- De regels over de evaluatie van de onderwijsactiviteiten van het academisch, respectievelijk het onderwijzend personeel.
De raadpleging resulteert in een advies. De instelling kan daarvan slechts afwijken als ze dit kunnen motiveren.
Vlaamse vereniging van studenten
De Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS)(opent in nieuw venster) behartigt de belangen van elke student die studeert aan een hogeschool of universiteit in de Vlaamse Gemeenschap. De VVS is de koepelorganisatie van studentenraden en de officiële vertegenwoordiging van elke student. De VVS strijdt voor een kwaliteitsvol en democratisch hoger onderwijs.