Fusie van Lochristi en Wachtebeke: de druk groeit nu de fusie nadert

Matthias Vandamme: “Lochristi en Wachtebeke hebben in december 2021 hun intentie tot fusie al aangekondigd. Gelukkig hadden we 3 jaar om de fusie juridisch en organisatorisch voor te bereiden, omdat de verkennende gesprekken daarvoor al liepen. Die termijn liet ons ook toe om elke stap in het proces goed, correct en zonder overhaasting uit te voeren. Met dank aan de inspanningen van de beide algemeen directeurs en de 3 interne liaisons die halftijds vrijgesteld zijn en de brugfunctie met de organisatie maken.”

“Hoewel beide besturen financieel gezond zijn, staat het budget onder druk. Dat komt onder andere door de stijgende energieprijzen en de inflatie. Maar specifiek voor Lochristi en Wachtebeke gaat er ook veel budget naar onderhoud en beheer waardoor de gemeenten gedwongen worden om terug te plooien op operationele taken. Daardoor blijft er weinig ruimte over om andere medewerkers aan te werven. De schaalvergroting biedt zeker kansen om expertises te bundelen en de continuïteit van de dienstverlening te versterken, maar een fusie betekent niet automatisch een hogere bestuurskracht. Omdat de fusiepartners besloten de belastingen en opcentiemen in de fusiegemeente vast te leggen op het niveau van Lochristi, zullen de personeelsmiddelen ook niet verhogen.”

Matthias Vandamme: “Fuseren heeft een enorme impact op medewerkers en diensten. Die 3 jaar voorbereidingstijd in Lochristi en Wachtebeke is dus geen overbodige luxe. Zeker als je intussen de continuïteit van de dienstverlening moet garanderen tijdens onverwachte uitdagingen zoals corona, Oekraïne en een krappe arbeidsmarkt. Bovendien had Lochristi vrij kort voor de intentieverklaring een nieuwe organisatiestructuur ingevoerd. Daarom wilden ze niet van nul herbeginnen, maar tegelijk blijft het cruciaal om met 2 gelijkwaardige partners aan tafel te zitten, met respect voor de verschillen en elkaars eigenheid. Hoewel Wachtebeke kleiner is dan Lochristi was het niet de bedoeling dat ze zonder meer bij Lochristi zouden ‘inschuiven’.”

“Ondanks de verschillen in schaalgrootte en bestuurscultuur, zien Lochristi en Wachtebeke elkaar als gelijkwaardige fusiepartners die openstaan voor vernieuwing en verandering. Zeker nu we in een finale fase zitten voor het toekomstige organogram en de werklocaties, merk je hoe gevoelig die mijlpaal is en hoeveel wederzijds respect je nodig hebt. Bij die concrete invulling van functies en locaties kun je niet aan alle behoeften en wensen van elke schepen of medewerker tegemoetkomen. Een goede politieke afstemming mét een doorgedreven engagement is cruciaal. Vorig jaar consulteerden en betrokken we daarvoor alle politieke fracties om vooraf strategische krijtlijnen vast te leggen. Dat kader helpt om de toekomstige gemeente en organisatie een gedragen identiteit te geven en de speerpunten voor fiscaliteit, dienstverlening of organisatie te bepalen.”

Matthias Vandamme: “Een fusie van gemeenten is vooral een bestuurlijk en organisatorisch gegeven waarvoor de betrokkenheid van medewerkers en diensten belangrijk is. De impact op het dagelijkse leven van bewoners blijft vrij beperkt. Al moet je hen regelmatige informeren over het fusietraject via de verschillende communicatiekanalen. Inwoners van wie de straatnaam verandert, ga je bijvoorbeeld anders betrekken dan inwoners bij wie dat niet het geval is. Bij een gebrek aan heldere informatie verlies je de goodwill van burgers. Dan ben je al snel op het punt dat burgers keihard op de rem gaan staan, waardoor er een negatieve dynamiek ontstaat. Die kan de fusie behoorlijk vertragen of zelfs doen stilvallen. Daarom loont het maximaal om te investeren in je communicatie.”

“In een fusie vloeien 2 of meer organisaties in elkaar. Het leidt tot een structuurverhaal over de integratie van diensten, maar is tegelijk een cultuurverhaal over een nieuwe organisatie, de visie op de organisatie en de politieke-ambtelijke samenwerking, de waarden en de manier waarop leidinggevenden en medewerkers met elkaar omgaan. Dat is veel minder tastbaar en dus veel complexer. Zo’n nieuwe, gezamenlijke cultuur ontstaat pas na verschillende jaren. Je kunt er pas echt aan werken als de nieuwe fusiegemeente er daadwerkelijk is, want je kun je onmogelijk verbonden voelen met iets wat nog niet bestaat. Bovendien vraagt de integratie en stroomlijning van de werking in de eerste fase zoveel aandacht dat het niet wenselijk is om medewerkers op zo’n moment te mobiliseren voor een cultuurtraject. Neemt niet weg dat het wel belangrijk blijft om bij de start een aantal speerpunten te benoemen over hoe men de toekomstige organisatie en cultuur ziet.”