Fusie van Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht: groter worden om klein te blijven

Tony Vermeire: “Voor mij is een fusie geen doel op zich, maar een middel tot een sterk bestuur op mensenmaat. Daarvoor heb je naast een sterk Vlaanderen ook sterke gemeenten en stadsbesturen nodig. Want je streeft ernaar dat inwoners zich verbonden voelen. Europa is een ‘te-ver-van-mijn-bedshow’. Zelfs de federale en Vlaamse regering zijn vaak een te grote stap. Vandaar het belang van een lokaal bestuur. Als je dat lokale bestuur meer bevoegdheden wil geven, heb je daar middelen – infrastructuur, financiën, personeel … – voor nodig.”

“Precies daarom is bestuurskracht belangrijk. Als je inwoners daarover informeert, merk je veel meer begrip. Want we leven in complexe tijden met uiteenlopende uitdagingen waarvoor specifieke kennis nodig is. In kleine organisaties is het onhaalbaar om voldoende experts te engageren die dit allemaal kunnen bolwerken. Integendeel, vaak zie je eenpersoonsdiensten. En die vormen een risico voor de continuïteit. Als die medewerker afwezig is, blijft het werk liggen of schuift het door naar collega’s die het vaak zelf al druk genoeg hebben. Dankzij de fusie van Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht hoeven ambtenaren niet langer met 7 petjes tegelijk rond te lopen. Je kunt de taken efficiënt verdelen over de experts uit een veel groter team.”

Tony Vermeire: “Het valt op dat je bijna volledig tegengestelde reacties krijgt als het over een volksraadpleging of een burgerpanel gaat. Bij de volksraadplegingen die werden gehouden kreeg je bij de meeste een signaal van ‘80% nee-stemmers’. De gemeenten die kozen voor een burgerpanel zagen het tegenovergestelde. Als je kiest voor een burgerpanel waarin je met inwoners van verschillende leeftijden en achtergronden samenzit, dan kwamen ze in bijna alle gemeenten waar men met een burgerpanel werkte, zelf tot het besluit dat de fusie de beste strategie is.”

“In een fusietraject is het belangrijk om respect te hebben voor de spontane drang naar identiteit en eigenheid. Langs de andere kant moeten we ook genoeg tonen hoe een gemeentebestuur achter de schermen functioneert en hoe groot de bestuurskracht van hun gemeente is. Veel inwoners hebben daar geen zicht op. Dat is meteen een warme oproep aan de Vlaamse overheid. Als men meer fusies wil, zal men aan de burgers onder andere moeten tonen hoe hun gemeente of stad presteert. Net zoals je bijvoorbeeld een Vlaamse onderwijsinspectie hebt die rapporten over de verschillende scholen publiceert. Dankzij die informatie kunnen ouders en hun kinderen een bewuste schoolkeuze maken. Maar voor gemeenten en steden laten we dat voorlopig over aan de media die dan zelf met enquêtes over ‘hoe goed scoort je burgemeester?’ of ‘hoe leefbaar is je straat?’ komen. Zonder dat Vlaanderen vervalt in een keizer-kostermentaliteit waarmee je alles vanuit het Vlaamse niveau wilt controleren via regels, loont het toch om die beoordeling in eigen handen te houden om ze objectiever te organiseren en stabieler te onderbouwen. Daarvoor is de Gemeente-Stadsmonitor(opent in nieuw venster) van het Agentschap Binnenlands Bestuur een eerste mooie aanzet. We zijn overigens heel blij met de ondersteuning die we van ABB krijgen bij de fusietrajecten.”

Tony Vermeire: “Als je de media volgt, merk je meteen dat de fusie vooral in Zwijndrecht heel wat commotie veroorzaakt. De gemeente had dan ook een uitdagende keuze te maken. Ze ligt tegen de Antwerpse haven, maar tegelijk op Linkeroever en is verbonden met het Waasland. De politiezone van Zwijndrecht staat onder druk omdat er te weinig personeel is in deze eengemeentezone. Daarbij verandert Zwijndrecht door de fusie ook nog eens van provincie – van Antwerpen naar Oost-Vlaanderen. Rationeel gezien is Zwijndrecht op dit moment nog vrij bestuurskrachtig. Een fusie was een mogelijke opportuniteit. Naast het rationele, speelt ook het emotionele altijd een rol. Geen gemakkelijke afweging.”

“In het vervolg van het traject zal het kunst zijn om naar maximale nabijheid te streven. Je komt er niet door alles zomaar op een hoop te gooien en vanuit een centraal bastion te besturen. Integendeel, de uitdaging bestaat erin om in elke dorpskern voeling te houden met wat er daar leeft. Daarom zou je kunnen zeggen dat we gaan groeien om klein te kunnen blijven.”