Gedaan met laden. U bevindt zich op: Fusietrajecten 2014-2019 Samenwerking, fusies, regiovorming en verzelfstandiging

Fusietrajecten 2014-2019

Op 1 januari 2019 zagen 7 fusiegemeenten het levenslicht: Aalter, Deinze, Kruisem, Lievegem, Oudsbergen, Pelt en Puurs-Sint-Amands.

Schuldovername

De Vlaamse Regering bood potentiële fusiebesturen een financiële bonus aan onder de vorm van een schuldovername. De gemeenten die uiterlijk op 31 december 2017 een definitieve beslissing tot fusie op 1 januari 2019 indienden bij de Vlaamse Regering, konden genieten van een schuldovername van maximaal 500 euro schuld per inwoner, met een maximum van 20 miljoen euro per fusietraject. Het totale bedrag van de over te nemen schulden van alle fusietrajecten samen werd geplafonneerd op 200 miljoen euro.

Door de schuldovername nam de Vlaamse overheid als nieuwe debiteur een deel van de uitstaande schulden van de vroegere debiteurs (gemeenten, openbare centra voor maatschappelijk welzijn, autonome gemeentebedrijven) over. Daardoor was ze verplicht de schuld (kapitaalaflossingen en interesten) terug te betalen aan de financiële instellingen.

FusiegemeenteVoormalige gemeentenInwoners (1/1/2016)Bedrag Schuldovername

Oudsbergen

Meeuwen-Gruitrode en Opglabbeek23.37911.689.500
KruisemKruishoutem en Zingem15.6647.832.000
AalterAalter en Knesselare28.43514.217.500
PeltOverpelt en Neerpelt31.920

15.960.000

DeinzeDeinze en Nevele42.73820.000.000
Puurs-Sint-AmandsPuurs en Sint-Amands25.33112.665.500
LievegemLovendegem, Waarschoot en Zomergem25.84212.921.000
Totaal:
95.285.500

Evaluatie motieven fusies

De universiteiten van Gent en Leuven onderzochten in opdracht van ABB wat bij de 15 gefuseerde gemeenten de doorslag gaf om samen te smelten. Tegelijk bevroegen ze de gemeenten die een fusie overwogen, maar uiteindelijk afhaakten.

Uit het veldonderzoek ‘fusionerende gemeenten Vlaanderen 2018’(PDF bestand opent in nieuw venster) blijkt in de eerste plaats dat bestuurlijke redenen de grootste drijfveer zijn om te spreken over of over te gaan tot een fusie. Het gaat dan om:

  • de nood aan een kwaliteitsvolle dienstverlening
  • de problematiek van eenmansdiensten (bestuurlijke wendbaarheid)
  • de opportuniteiten voor interne efficiëntiewinsten
  • de aangevoelde limieten van intergemeentelijke samenwerking
  • de steeds complexere maatschappelijke uitdagingen.

Daarnaast was voor veel gemeenten een fusie ook wenselijk vanuit een economische noodzaak (de financiële druk) en de sterkere positie binnen de regio.

Het Vlaamse fusiebeleid faciliteerde dat. Het onderzoek toont aan dat de fusiebonus een belangrijke motor was om de fusiegesprekken op te starten en tot een goed einde te brengen. Ook de ondersteuning en begeleiding vanuit ABB werd positief beoordeeld.

Thema-audit fusies

In 2021 voerde Audit Vlaanderen een thema-audit uit bij de 7 fusiebesturen om na te gaan in hoeverre zij een selectie van risico’s in hun organisatie en dienstverlening hadden afgedekt sinds de fusie. De geleerde lessen en goede praktijken uit deze thema-audit kunnen andere lokale besturen inspireren. Het ‘globaal rapport fusiebesturen’(opent in nieuw venster) bevat alle resultaten van de thema-audit.

Financiële analyse van de 7 fusiegemeenten

Om na te gaan hoe de financiële situatie van de pilootbesturen geëvolueerd is, dook de afdeling Lokale Financiën van het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB) in de jaarrekeningen van deze fusiegemeenten. De resultaten uit 2022 kan je hier terugvinden.