Hoe kan extra zand de kust beschermen?
Tijdens het openbaar onderzoek kwamen er vragen binnen over zandsuppleties (het opspuiten van extra zand als verhoging van het strand en/of de duinen). In dit artikel leggen we graag nog eens uit wat dit inhoudt en wat de voordelen zijn.
Uitdagingen aan onze zandige kust
Onze kust is onderhevig aan verschillende uitdagingen. Golven en wind zorgen ervoor dat het zand langs onze kustlijn wordt verplaatst: op sommige plaatsen verdwijnt er zand, op andere plaatsen komt er zand bij. In de natuurlijke toestand ontstonden er zo vroeger geulen tussen de duinen die tot diep in het binnenland liepen. Wist je bijvoorbeeld dat in de middeleeuwen Westende, Middelkerke en Oostende één eiland aan onze kust vormden? Het meest zeewaartse deel ervan verdween door de door de eeuwen heen onder de golven. En in diezelfde periode hebben we de meeste geulen één voor één afgesloten om ons te beschermen tegen stormen. Zo ontstond er ook meer poldergrond. Het Zwin is de enige kustgeul die nog bestaat langs onze kust en hebben we omsloten met hoge dijken. Bovendien daalt de bodem aan onze kust én stijgt tegelijk de zeespiegel.
Dit wordt nauwlettend opgevolgd en indien nodig voert het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust langs onze stranden onderhoudsuppleties (zandopspuitingen) uit om de veiligheid van onze kust te kunnen blijven garanderen.
Suppleties als basisoplossing
Onze stranden en duinengordels vormen een natuurlijke zeewering. Het zand werd en wordt van nature door de zee aangevoerd. Deze natuurlijke zandaanvoer volstaat echter niet meer om stranden en duinen in stand te houden. We moeten als mensen de natuur dus een handje helpen. Door extra zand aan te brengen wordt een hoger en breder strand gecreëerd. Bij storm breken de golven daarop en verliezen ze hun kracht vóór ze schade kunnen toebrengen aan de dijken en bebouwing. Een deel van het extra zand waait in de duinen, waardoor deze op een natuurlijke manier aangroeien en versterkt worden. Zo blijven de aantrekkelijkheid en de natuurlijke processen van de kust behouden. Het is bovendien een flexibele oplossing waardoor de kust kan meegroeien met de zeespiegelstijging.
Spoelt dat nieuwe zand weer weg?
Sommige mensen zijn bezorgd dat al het nieuwe zand weer wegspoelt. Maar daar hoeven we ons geen zorgen over te maken. Tijdens stormen wordt een deel van het zand op het strand zeewaarts verplaatst. Tijdens kalme periodes keert zo’n 70 á 80 procent van het weggespoelde zand terug naar het strand. Wat niet volledig terugkomt, bevindt zich vaak niet verder dan de vooroever (het deel van het strand dat altijd onder water ligt) en zorgt vandaar uit ook voor kustbescherming omdat golven erop breken. Op vandaag worden strandsuppleties nog steeds beschouwd als de beste aanpak voor kustbescherming, want ze zijn deels zelfherstellend en natuurvriendelijk. Ze vormen ook de basis voor talrijke andere op de natuur gebaseerde oplossingen (Nature-based Solutions).
Onze stranden lagen vroeger lager
Wist je dat vroeger onze stranden lager waren dan nu? Met suppleties werd er extra zand aangebracht op strand, om de zeedijken te beschermen tegen stormvloed, waardoor we nu een hoger strand hebben dan toen.
Vijf troeven van zandsuppleties
- De kostprijs van de zandsuppleties in combinatie met de andere kustbeschermingsmaatregelen is veel lager dan de potentiële schade door de kracht van de zee en overstromingen wanneer er geen kustbeschermingsmaatregelen genomen zouden worden.
- Menselijke zandsuppleties zijn nodig boven op de natuurlijke zandaanvoer om onze duinen en stranden in stand te houden en dijken te beschermen.
- Zonder strandsuppleties zouden dijken hoger uitgevoerd moeten worden omdat het strand de golven minder zou breken én ze zouden vaker hersteld moeten worden wat ook hoge kosten met zich meebrengt.
- Ze zorgen ervoor dat bij normale vloed nog een deel van het strand droog blijft, wat een grote toeristische troef is.
- Ze zorgen voor een bredere overgangszone tussen de laagwaterlijn en de duinen, wat een diverser en robuuster strandecosysteem toelaat.
Kortom, elke euro die we spenderen aan zandsuppletie verdient zichzelf dubbel en dik terug door uitgespaarde overstromingsschade, de toeristische en de ecologische baten.