Opdracht of subsidie? Een afwegingskader voor dienstverlening in het domein van werk en integratie
Bij het uitbesteden van dienstverlening in het domein van werk en integratie is het van essentieel belang dat weloverwogen en verantwoorde beslissingen genomen worden. Om organisaties en beleidsmakers te ondersteunen bij dit proces, ontwikkelden de onderzoekers van de KU Leuven een afwegingskader, ondersteund door Europa WSE. Dit afwegingskader helpt om keuzes te maken over de manier waarop dienstverlening kan worden opgezet.
Afwegingskader
Het afwegingskader vertrekt vanuit generieke inhoudelijke vragen en niet vanuit vormelijke of juridische vragen. De complexiteit van de doelgroep en de inhoud van de gewenste dienstverlening vormen samen het vertrekpunt om de afweging te maken. Dit zorgt ervoor dat de wijze waarop een instantie (zoals Europa WSE) subsidies verleent, het realiseren van de doelstellingen ten goede komt en niet tegenwerkt.
Er zijn drie niveaus van afwegingen te maken bij de keuze voor de gewenste vorm:
- de keuze voor een markt- of netwerkmodel;
- de keuze van kenmerken binnen een gekozen model, waarbij gestuurd kan worden op kwaliteitsconcurrentie of prijsconcurrentie en op een open of gesloten partnerschap;
- de keuze voor de juridische vorm, namelijk opdracht of subsidie.
Bij elke toepassing zal de oefening anders zijn en mogelijk ook nieuwe oplossingen aanreiken. Het afwegingskader vormt daarmee een waardevol instrument dat beleidsmakers en organisaties kan ondersteunen om bewuste keuzes te maken bij het uitbesteden van dienstverlening.
Buitenlandse cases als inspiratie
In het buitenland zijn enkele inspirerende voorbeelden te vinden:
- De casus van de Plymouth Alliance in het Verenigd Koninkrijk:
Dit voorbeeld past een innovatieve vorm van opdrachtgeverschap toe die steunt op de samenwerking tussen de lokale overheid, een lokale vertegenwoordiging van de National Health Service en betrokken lokale actoren.
- In Nederland wordt de jeugdhulp gedecentraliseerd. De Nederlandse gemeentes Maas en Rijn zijn twee uitersten qua marktwerking bij aanbesteding van de jeugdhulp:
- De gemeente Maas is van mening dat de jeugdhulp geen markt is en kiest ervoor om, via een klassieke openbare aanbesteding, één samenwerkingsverband van jeugdhulpaanbieders te contracteren
- De gemeente Rijn is van mening dat marktwerking nodig is om gevestigde aanbieders te prikkelen en nieuwere, vernieuwende aanbieders een kans te geven. Alle jeugdhulpaanbieders die aan de voorwaarden van hun Open House procedure voldoen, krijgen een contract.
Conclusie
Om het juiste evenwicht te vinden tussen uitbesteding en het waarborgen van kwalitatieve dienstverlening in het complexe werkveld van werk en integratie, kan een afwegingskader handvaten bieden. Het voorgestelde afwegingskader werd voor een eerste maal getoetst aan de casus van de lokale partnerschappen(opent in nieuw venster) die Europa WSE vanaf 2024 in heel Vlaanderen uitrolt. Voor Europa WSE was dit kader een nuttig instrument om de noden van de doelgroep en de doelstelling van de lokale partnerschappen voor ogen te houden bij het bepalen van de manier van uitbesteden. Het kader zorgde voor bijkomende vragen en afwegingen die leidden tot een bewustere keuze qua uitbesteding.