ESF-oproep ‘Inclusieve Ondernemingen’

De ESF-oproep ‘Inclusieve Ondernemingen’(opent in nieuw venster) omvat tien goedgekeurde projecten die werkgevers en werkvloeren in Vlaanderen ondersteunen bij het aanwerven en behouden van kwetsbare doelgroepen. De goedgekeurde projecten gingen van start op 1 oktober 2020 en lopen voor een periode van maximaal 27 maanden tot 31 december 2023.

Doel van de impactevaluatie

Het doel van deze impactevaluatie is om na te gaan of en op welke manier de projecten binnen de oproep leiden tot meer diversiteit of inclusie op de werkvloer, en in welke mate voldoende aandacht besteed wordt aan de inclusie van de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt.

De evaluatie heeft drie concrete doelstellingen:

1. Beschrijven hoe de projectoproep in de praktijk wordt ingevuld: op welke manier willen de projecten leiden tot meer instroom en retentie van kwetsbare profielen?
2. Beschrijven welke mechanismen worden ingezet om de dienstverlening te doen werken: op welke manier willen de projecten leiden tot meer instroom en retentie van kwetsbare profielen?
3. Blootleggen of de mechanismen in de praktijk werken: leiden de projecten tot meer instroom en retentie van kwetsbare profielen?

Evaluatiebenadering en methode

Er werd gebruik gemaakt van een theorie-gedreven evaluatiebenadering. Zo een benadering houdt in dat een programmatheorie opgesteld wordt die inzicht geeft in hoe een project georganiseerd is en hoe er, theoretisch gezien, een impact gerealiseerd wordt op de doelgroep. Via process tracing wordt vervolgens nagegaan op welke manier de dienstverlening in de praktijk tot veranderingen leidt. Process tracing staat voor een kwalitatieve onderzoeksmethodiek. Typerend voor de methode is dat ze via casestudies probeert te achterhalen wat er plaatsvond tussen een interventie (of project) en de gewenste uitkomsten en impact. In dit geval wordt zo nagegaan of een vooropgesteld theoretisch idee van hoe een dienstverlening werkt, zich in realiteit manifesteert.

Er werd gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksmethoden:

• Deskstudie van de projectvoorstellen.
• Online werksessie met de verantwoordelijken van elk van de projecten.
• Online enquête bij ondernemingen die een ondersteuning van één van de projecten binnen de oproep hebben ontvangen.
• Casestudie-analyse van in totaal 15 cases, telkens bestaande uit een gesprek met de onderneming die heeft deelgenomen aan het project en een gesprek met de begeleider(s) vanuit het project.

Invulling van de ESF-oproep

Het onderzoek bracht in kaart hoe de ESF-oproep werd ingevuld: de doelgroepen van de projecten, de praktijken en organisatievormen die zich voordeden, en de partnerorganisaties waarmee werd samengewerkt.

Doelgroepen van de projecten

• De ondersteuning is gericht aan ondernemingen en aan zittende en toekomstige werknemers. Ze heeft finaal als doel om werknemers of werkzoekenden langer in dienst te houden.
• De ESF-oproep bereikt voornamelijk ondernemingen die al openstaan voor inclusie.
• De motivatie ligt voor veel ondernemingen (deels) bij de ervaren arbeidsmarktkrapte.
• Kleine ondernemingen zouden nog beter bereikt en ondersteund kunnen worden.

Praktijken en organisatievormen

• Uit de analyse blijkt dat promotie nodig is om het aanbod bekend te maken bij ondernemingen.
• De ondersteuning binnen de meeste trajecten omvat vooral sensibiliseren, informeren en adviseren. De grootste nood van ondernemingen ligt bij actiegerichte begeleiding en coaching.
• Heel wat ondernemingen hebben nood aan toeleiding van potentiële werknemers, maar mits de nodige coaching en competentieversterking om ook kwetsbare profielen te kunnen tewerkstellen.

Partnerorganisaties

De betrokken partnerorganisaties kunnen in enkele clusters gevat worden:

• Partners die ondersteunen bij de instroom van ondernemingen en werknemers/werkzoekenden naar het ondersteuningsaanbod.
• Partners waarmee operationeel wordt samengewerkt.
• Partners waarnaar ondernemingen of werknemers/werkzoekenden worden doorverwezen voor een verdiepend of aanvullend aanbod.

Impact van de ondersteuning

• Uit het onderzoek blijkt dat de ondersteuning bijdraagt aan een verhoogde kennis en bewustzijn over inclusief ondernemen. Maar het belang van de verdere doorwerking in de onderneming mag niet uit het oog verloren worden.
• De ondersteuning leidt doorgaans tot enige verandering in de onderneming.
• Meestal gaat het om kleine aanpassingen, en niet om een volledige systeemverandering.
• Inclusief ondernemen wordt niet altijd duurzaam verankerd in de onderneming.
• Een integrale dienstverlening of goede doorverwijzing naar partners is belangrijk om de finale impact te realiseren.

Aanbevelingen

Het onderzoek leidde tot diverse aanbevelingen:

• Voor de partnerschappen, bijvoorbeeld de aanbeveling om een visie uit te werken over de onderneming die het partnerschap wil bereiken.
• Voor Europa WSE, bijvoorbeeld de aanbeveling om constant te bewaken of de partnerschappen de focus op kwetsbare werknemers en werkzoekenden houden en ook in te zetten op intensieve en actiegerichte begeleiding.
• Voor de Vlaamse overheid, bijvoorbeeld de aanbeveling om het aanbod aan externe taal- en jobcoaching verder te zetten.