Op 4 december 2023 organiseerden het Departement Werk en Sociale Economie en het Steunpunt Werk het Vlaams arbeidsmarktcongres. Deze editie stond volledig in het teken van (beleidsgericht) onderzoek en reflectie over de Vlaamse arbeidsmarkt, met een terugblik op 35 jaar Vlaams arbeidsmarktbeleid, drie parallelsessies rond actuele thema’s en een blik op de toekomst.
Datum
4 december 2023
Tijdstip
10.00 tot 16.00
Dit evenement is afgelopen.
Herbeleef het Vlaams arbeidsmarktcongres
Plenaire voormiddag
Daghost Mieke Dumont verwelkomde 500 fysieke en digitale deelnemers. De voormiddag ging van start met twee plenaire lezingen die dieper ingingen op 35 jaar Vlaams arbeidsmarktbeleid. Eerst kwam prof. dr. Sarah Vansteenkiste (Coördinator Steunpunt Werk, KU Leuven) aan het woord. In 35 minuten en 35 slides maakte ze een diagnose van 35 jaar Vlaamse arbeidsmarkt op basis van cijfergegevens. Ze had het onder meer over de groeiende werkzaamheidsgraad, de evolutie naar een historisch lage werkloosheidsgraad, een duidelijke afname in niet-beroepsactieven en een sterkere participatie van verschillende kwetsbare groepen. Sarah beklemtoonde dat er op heel wat punten duidelijk sprake is van progressie. Maar ze wees ook op een aantal aandachtspunten, zoals de grote groep mensen zonder arbeidswens, de beperktere arbeidsmarktparticipatie van kortgeschoolden en vrouwen met migratieachtergrond, de geringe loopbaanmobiliteit en de kwetsbare groepen op vlak van levenslang leren. Ze eindigde met haar weg vooruit en brak er een lans voor onder meer een inclusief en wervend verhaal, voldoende aandacht voor het welzijnsaspect van werk, en een nog sterker databeleid in Vlaanderen.
Vervolgens keek Jan Denys (Verantwoordelijke public affairs en arbeidsmarktdeskundige, Randstad) vanuit zijn perspectief naar 35 jaar Vlaams arbeidsmarktbeleid. Hij dook in de geschiedenis en stelde dat er vóór die 35 jaar ook al gesproken kan worden van (stappen richting) een arbeidsmarktbeleid in Vlaanderen. Hij identificeerde 11 inhoudelijke en bestuurlijke evoluties, waaronder een evolutie van het bestrijden van werkloosheid naar het verhogen van de werkzaamheidsgraad en de opkomst van nieuwere thema’s, zoals werkbaar werk en diversiteit. Hij sloot af met de boodschap dat, naar zijn mening, het zwaartepunt van het arbeidsmarktbeleid in brede zin zich in de toekomst, meer dan vroeger, buiten de bevoegdheid van werk zal bevinden, bijvoorbeeld binnen domeinen als onderwijs, innovatie, productiviteit en welzijn.
Daarna werden Danny Van Assche (Ondervoorzitter, SERV), Willem De Klerck (hoofd studiedienst, Departement Werk en Sociale Economie) en Wim Adriaens (Gedelegeerd bestuurder, VDAB) uitgenodigd om te reflecteren op beide lezingen. Er werd onder andere stilgestaan bij de rol van sociale partners en SERV, het belang van werk, levenslang leren en productiviteit en de inzet op preventie, retentie en loopbaanmobiliteit.
Als afsluiting van de voormiddag nam Vlaams minister van Werk, Jo Brouns, het woord. Hij had het over het arbeidspotentieel van niet-beroepsactieven en de grote groep langdurig zieken die een bijzondere aanpak verdienen. Hij stond stil bij de nood aan lokale verankering en de rol van lokale partnerschappen. Ook benadrukte hij het fundamentele belang van inclusie en diversiteit en pleitte hij voor een andere blik op sociale economie, die volgens hem nog te vaak gezien wordt als onderscheiden van de reguliere economie.
Na de plenaire voormiddagsessie volgden keuzesessies rond drie thema’s:
Arbeidspotentieel in Vlaanderen
Arbeidsmigratie en interregionale mobiliteit
Flexibiliteit op de arbeidsmarkt.
In elke sessie kwamen drie onderzoeken aan bod, telkens gevolgd door een reflectie vanuit beleidsperspectief. Voor de sessie arbeidspotentieel werd die reflectie gebracht door Gretel Schrijvers (Mensura), voor de sessie arbeidsmigratie en interregionale mobiliteit door Maarten Gerard (ACV) en voor de sessie flexbiliteit op de arbeidsmarkt door Sonja Teughels (VOKA).
Hieronder vindt u de opnames en de presentaties die aan bod kwamen.
In de namiddag stond Bruno Tindemans (Chief Foresight Officer, Departement Werk en Sociale Economie) stil bij het arbeidsmarktbeleid in tijden van polycrisis. Toekomstverkenningen spelen daarin een belangrijke rol, of zouden een belangrijke rol moeten spelen, ook binnen het arbeidsmarktbeleid. Oude methodieken van predictie informeren ons immers onvoldoende over hoe we ons moeten voorbereiden op de toekomst, stelde hij. Idealiter worden brede toekomstverkenningen gecombineerd met domeinspecifieke expertise.
Daghost Mieke Dumont vatte de dag bondig samen en nodigde iedereen uit op de receptie. We bereiden ons alvast voor op een nieuwe editie in 2024!
Opvallend is de sterkere participatie van vrouwen: van 4/10 in 1988 naar 73% in 2022. De grote groei in werkzaamheidsgraad is dus mede te danken aan de toegenomen participatie van vrouwen. Belangrijke kanttekening is wel dat 40% van de vrouwen deeltijds werkt, wat mogelijks effecten heeft op hun loopbaan.
Sarah Vansteenkiste
Coördinator Steunpunt Werk, KU Leuven
We kunnen niet meer om productiviteit heen. Het is niet alleen van economisch belang maar het biedt ook kansen om werk aantrekkelijker te maken en om de arbeidsmarktkrapte het hoofd te bieden.
Willem De Klerck
Hoofd Studiedienst, Departement Werk en Sociale Economie
Oude methodieken van predictie informeren onvoldoende over hoe we ons moeten voorbereiden op de toekomst. Daarom zou het arbeidsmarktbeleid ook andere methodieken moeten gebruiken, gericht op toekomstverkenningen.
Bruno Tindemans
Chief Foresight Officer, Departement Werk en Sociale Economie
