Bij consultaties vraagt de overheid bewust de mening van belanghebbenden. Zo houdt ze rekening met hun inbreng, maar behoudt ze het recht om te beslissen. Dat is het primaat van de politiek.

Je kunt een consultatieronde organiseren wanneer je aan nieuw beleid of nieuwe wetgeving werkt en je de mening van belanghebbenden wil horen om het voorstel nog beter te maken en het draagvlak te vergroten. Je kunt ook een adviesraad raadplegen.

Consultatie, advies en overleg staan op de op één na laagste trede van de participatieladder.

De Vlaamse overheid streeft ernaar om nieuw beleid vorm te geven via een divers inspraakmodel. Daarbij hanteert ze de volgende principes:

• De beleidsvoering is interactief in alle fases van het beleidsproces, als dat een maatschappelijke meerwaarde genereert.
• Er is een evenwicht tussen participatie en daadkracht. De overheid dient het algemeen belang en is besluitvaardig.
• Verschillende vormen van interactief beleid en inspraakarrangementen spelen een rol:
  • rechtstreekse participatie door individuele burgers
  • gestructureerd overleg met het middenveld en advisering door (strategische) adviesraden
  • inbreng van nieuwe verenigingen en burgerbewegingen.
• De Vlaamse streeft naar maximale inclusie door:
  • participatiedrempels actief op te sporen en weg te werken
  • organisaties actief te betrekken die het perspectief vertolken van groepen die traditioneel ondervertegenwoordigd zijn in participatieve beleidsprocessen.
• Bij de politieke besluitvorming over complexe maatschappelijke uitdagingen doet de overheid waar nodig en wenselijk een beroep op ambtelijke of externe bemiddelaars om een compromis te bereiken.

Transparante planning

Planning is belangrijk omdat inspraak op het juiste tijdstip moet gebeuren. De belanghebbenden moeten voldoende vroeg in het beleids- of regelgevingsproces inspraak krijgen zodat ze nog impact kunnen hebben op datgene waarover ze geconsulteerd worden.

Houd daarom bij de strategische planning van beleids- en regelgevingsprojecten al rekening met inspraakprocessen. Communiceer daarover ook transparant in de beleidsnota’s en de beleids- en begrotingstoelichtingen.

Afstemming met andere inspraakprocessen

Houd zo veel mogelijk rekening met lopende inspraakprocessen bij de doelgroep en met inspraakprocessen rond sterk verwante beleidsthema’s.

Consulteer proportioneel

Overweeg of een inspraakproces noodzakelijk is. Niet voor elk beleidsinitiatief is een brede participatieve aanpak mogelijk of wenselijk. In sommige beleidssectoren van de Vlaamse overheid bestaan er ook specifieke reglementaire verplichtingen over de wijze en de aanpak van inspraak.

Stem de consultatie af op het belang van het voorgenomen beleids- of regelgevingsinitiatief. Hoe ingrijpender het beleidsinitiatief, hoe groter de kans dat het nuttig is om een consultatie te organiseren.

Definieer duidelijk het doel en de scope van het inspraakproces. Stel geen vragen waarvan je op voorhand al weet dat je geen rekening kunt houden met de resultaten.

E-inclusie

Maak de consultatie zowel bekend via digitale en analoge kanalen. Geef de mogelijkheid aan deelnemers om hun mening te geven via digitale en analoge kanalen.

Meer info:

• betrekken van bijzondere doelgroepen
• SERV-advies over e-inclusie(opent in nieuw venster).

Geef voldoende tijd

Het is belangrijk dat de doelgroepen van het inspraakproces voldoende tijd krijgen om hun inbreng te doen. Start open consultaties niet in een vakantieperiode, of laat ze lopen tot na deze vakantieperiode.

Communiceer voldoende

Communiceer voldoende via digitale en analoge kanalen om alle doelgroepen te bereiken. Alle communicatie over de consultatie moet duidelijk, beknopt en toegankelijk zijn en alle noodzakelijke informatie bevatten om respons te stimuleren.

Het kan nuttig zijn om naast de formele documenten van het regeringsdossier een meer toegankelijk inspraakdocument op te maken.

Schep in de communicatie over de consultatie duidelijke verwachtingen over de mate van inspraak. Geef al mee wat er met de resultaten van de consultatie zal gebeuren.

Geef feedback

Als je feedback geeft, behoud en verhoog je de betrokkenheid gedurende het volledige besluitvormingsproces en daarna.

Neem in de nota aan de Vlaamse Regering of in de memorie van toelichting een repliek op de adviezen van strategische en andere adviesraden op. Geef daarbij ook een analyse van de resultaten van de open consultaties.

Communiceer bij alle betrokkenen voldoende en helder over het vervolg van het proces, tot de concrete resultaten voor de betrokkenen zichtbaar zijn.

Adviesraden

De Vlaamse Regering is verplicht om advies te vragen aan de strategische adviesraden over

• alle voorontwerpen van decreet
• ontwerpen van besluit van de Vlaamse Regering die van strategisch belang zijn.

Naast de strategische adviesraden van de Vlaamse overheid zijn er ook nog specifieke adviesraden, en sectorale adviesraden in de gemeenten.

Raadgevende comités

Raadgevende comités worden opgericht bij een departement of agentschap van de Vlaamse overheid en geven in principe advies aan de leidend ambtenaar van het departement of het agentschap. Vaak gaan die adviesvragen over beleidsvoorstellen van de minister.

• Raadgevend Comité Toerisme(opent in nieuw venster)
• Raadgevend Comité Jeugdhulp(opent in nieuw venster)
• Raadgevend comité VAPH(opent in nieuw venster)
• Raadgevend Comité Vlaams Centrum voor Adoptie(opent in nieuw venster)
• Raadgevend Comité Zorg en Gezondheid(opent in nieuw venster)

Overlegcomités

In overlegcomités overlegt de Vlaamse Regering met belanghebbenden en relevante maatschappelijke actoren. Het doel is om consensus of afstemming na te streven en zelfs akkoorden af te sluiten op basis van een gedachtewisseling over een concrete beleidsmaatregel of een bepaalde problematiek. Doorgaans is het de Vlaamse Regering of een individuele minister die het overleg leidt of eraan deelneemt.

• Vlaams economisch en sociaal overlegcomité (VESOC)(opent in nieuw venster)
• Vlaams bouwoverlegcomité (VBOC)
• Vlaamse Raad voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin(opent in nieuw venster)
• Overleg met het middenveld in de Verenigde Verenigingen(opent in nieuw venster)
• Syndicaal overleg over het vakbondsstatuut