Luisteren kan zoveel zeggen
Luisteren is een belangrijke vaardigheid van een ondernemer, zo ook voor de civil entrepreneur. Echt en aandachtig luisteren naar alle betrokken partijen in het systeem en loskomen van gerichte vragen die vaak al een antwoord in zich hebben. En hoe breder je luistert, hoe meer je te weten komt, hoe meer out of the box en onverwachte antwoorden. ‘Een bevraging zonder vragen’, als het ware.
Op 14 februari ontvingen we Jouri De Pelecijn van Team Vlaamse Bouwmeester en Carl Callewaert van VDAB en Nele Claeys van Voices That Count als inspirators voor een INO open aanbod sessie. Jouri nam ons mee in hun project Dorpelijkheid waar men op basis van artistiek-documentaire verkenning (lees: kunstenaars perspectief) een beter beeld kreeg van de identiteit van dorpen. Carl en Nele gaven een toelichting over hun project Grootschalig Luisteren.
Verbreden om te inspireren
Om ‘Dorpelijkheid’, een van de acht thema’s in de ambitienota van Bouwmeester Erik Wieërs, te onderzoeken leek het een goed idee om met een andere blik dan die van architecten en stedenbouwkundigen naar het dorp te laten kijken. Het Team Vlaams Bouwmeester nodigde fotograaf Michiel De Cleene, kunstenaars Mark Luyten en Thomas Verstraeten, en documentairemaakster Nahid Shaikh uit om zich over dit thema te buigen.
Team Vlaamse Bouwmeester gingen een andere taal gebruiken dan ze gewoon zijn. Ze kwamen los van enig kader dat op voorhand wordt opgemaakt om snel tot een antwoord te komen. Het verhaal van Dorpelijkheid toonde de kracht van verbeelding, op een letterlijke én figuurlijke wijze, in hun zoektocht naar inspiratie voor een nieuwe architectuur en een nieuwe ruimtelijkheid van het dorp. Dit maakt het mogelijk om te verbreden en om moeilijk onder woorden te brengen elementen toch in vraag te stellen. Een nadeel was wel dat je als opdrachtgever veel minder vat hebt op de uitkomst en dat je veel minder duidelijk te vertalen conclusies krijgt.
“We denken dat het openen van zo’n verbeeldingsruimte een manier kan zijn, niet alleen om ons te laten prikkelen en inspireren, maar ook om het publieke debat wat rijker te schakeren, voorbij de behoudsgezinde verontwaardiging en het goedbedoelde pragmatisme.”
Grootschalig luisteren met VDAB oren
In het experiment van Grootschalig Luisteren luisterde VDAB (i.s.m. Voices That Count) rechtstreeks en onbevangen naar verhalen en ervaringen van klanten, zette zelf die doelgroep actief in om het gesprek te voeren en ging hen betrekken bij het interpreteren van de data. Onderzoeksmoeheid en de tijdsdruk van de organisatie zelf speelde het experiment duidelijk parten, maar daartegenover stond een gevoel van oprechtheid en de ervaring van een andere relatie tot een organisatie die anders enkel als controlerend wordt ervaren.
Staat innoveren overigens haaks op efficiëntie?
Uit de discussie bleek dat in veel van dit soort onderzoeken het een kwestie is van divergeren (bijvoorbeeld door te verbeelden met artistieke inzichten of grootschalig luisteren) om vervolgens te convergeren naar conclusies en/of acties. Die periode tussen divergeren en convergeren kan je aanvoelen als een ‘zoeken en zuchten’-zone. Best is dat je je daarop voorbereidt.
De inspiratie-cases deden de vraag rijzen op welk moment in het innovatieproces je het creatief moment inpast. Start je met het creatieve luik (zoals Team Vlaamse Bouwmeester) of formuleer je eerst op eerder klassieke manier (reeds afgebakend) een vraag en ga je die meer creatief invullen (zoals VDAB). Vanzelfsprekend is dit casus-afhankelijk.
Staat innoveren overigens haaks op efficiëntie? Leidt het uitproberen van dit soort vrije, minder resultaatzekere onderzoeksmethoden, die wellicht altijd wat meer tijd en energie kosten dan de eerder klassieke veilige optie, tot een tegenstelling tussen optimale efficiëntie en mogelijkheid tot innovatie? Werken aan targets én tijdsrovende innovatie zouden wel degelijk moeten kunnen samen gaan. Blijft de vraag ‘hoe’. Dat is een vraag die al vaker is terug gekomen en daarom wellicht een boeiend thema voor een volgende INO-sessie. Met het doorlopen van dit soort vrije, meer innovatieve processen, kan je ook achteraf tonen dat je ook minder klassieke routes hebt geprobeerd om je doel te behalen.
Voor meer info
Website project ‘Dorpelijkheid’(opent in nieuw venster)
Als je meer wil weten over Grootschalig Luisteren van VDAB kan je terecht bij carl.callewaert@vdab.be(opent in uw e-mail applicatie).