Bestuurlijke verantwoordelijkheid over bestuursdocumenten in de praktijk
Met de term ‘bestuurlijke verantwoordelijkheid’ wordt in artikel III.80 van het Bestuursdecreet het eigenaarschap over de bestuursdocumenten aangeduid. De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor het beheren en bewaren van die bestuursdocumenten wordt expliciet toegewezen aan de overheidsinstantie.
Wat houdt de bestuurlijke verantwoordelijkheid in?
Eigenaarschap uitoefenen impliceert dat een overheidsinstantie voldoende garanties biedt op het vlak van infrastructuur, financiële en personele middelen om de bestuursdocumenten, waarvoor ze verantwoordelijk is, op een kwaliteitsvolle manier te beheren en te bewaren. Procesgebonden informatie is voor een organisatie een belangrijk onderdeel van haar bedrijfskapitaal. Deze garandeert immers een goede bedrijfsvoering, haar verantwoordingsplicht ten aanzien van derden en de borging van haar rechten.
In theorie is er een duidelijke tweedeling tussen de bestuurlijke verantwoordelijkheid over de bestuursdocumenten en over het informatie- en archiefbeheer. Toch zal in de praktijk de grens vaak moeilijk te trekken zijn. De informatiebeheerder, archivaris, informatiemanager, … zal voorstellen doen aan de bestuurlijk verantwoordelijke om het eigenaarschap van de bestuursdocumenten op een goede manier in te vullen.
De rol van de verantwoordelijke die de beheersregels vastlegt, opvolgt en uitvoert en de rol van het management
Het Bestuurdecreet verplicht in het artikel III.81 dat een overheidsinstantie een ‘verantwoordelijke’ aanduidt ‘die de beheersregels vastlegt, opvolgt en uitvoert’ aanduidt. Het spreekt voor zich dat deze verantwoordelijke (informatiebeheerder, archivaris, …) de belangrijkste aspecten van de beheersregels voor de bestuursdocumenten voorlegt aan de bestuurlijke verantwoordelijke en het beleid laat valideren door het management.
De rol van het management is in de praktijk o.a. om:
- een visie en een beleid uit te tekenen in functie van het archief/informatiebeleid
- intern beleid: budget voorzien, een visie hebben op duurzaam beheren en bewaren van zowel analoge als digitale informatie (digitale handtekening, digitaliseren, beheer van archiefruimten,..)
- aanduiden van de verantwoordelijke voor het vastleggen, opvolgen en uitvoeren van de beheersregels
- de keuze maken of en wanneer er zal worden samengewerkt met andere overheidsinstanties of worden uitbesteed
- werkingskader voor de informatieprofessional te creëren:
- netwerken mogelijk maken: ervaringen kunnen worden gedeeld waardoor er sneller oplossingen kunnen worden gevonden
- deontologische code voorzien als een kader waarbinnen de informatieprofessional zal werken. Deze code stuurt en verklaart ook mee bepaalde standpunten die de overheidsinstantie inneemt.
- de mogelijkheid om vorming te volgen maar ook te geven. Een informatiebeheerder zou op de laatste nieuwe evoluties binnen de informatiesector moeten kunnen inspelen. Daarnaast is het ook zijn taak om informatie bekend te maken binnen de organisatie zoals bijvoorbeeld door vorming.
- beheersregels te valideren en mee het gevoerde beleid te evalueren
- te beslissen over het al dan niet vernietigen van bestuursdocumenten die voor vernietiging in aanmerking komt
Wie is bestuurlijk verantwoordelijk?
Het Bestuursdecreet en de bijhorende uitvoeringsbesluiten laten bewust de concrete toewijzing van de verantwoordelijkheid over de bestuursdocumenten aan een orgaan of een functionaris binnen de overheidsinstanties achterwege. De concrete toewijzing van de bestuurlijke verantwoordelijkheid over de bestuursdocumenten is overgelaten aan de voor dat type overheidsinstantie specifieke regelgeving. Het gevolg is dat de toewijzing voor bepaalde organisaties duidelijker is dan voor andere.
Hieronder kan je per type overheidsinstantie opzoeken bij wie de bestuurlijke verantwoordelijkheid over de bestuursdocumenten berust.