Proefomgeving experimentele woonvormen

In een resolutie van 15 oktober 2015 vroeg het Vlaams Parlement aan de Vlaamse Regering om proefprojecten voor gemeenschappelijk en vernieuwend wonen te stimuleren. Om aan die vraag tegemoet te komen werd een proefomgeving ingesteld waarbinnen experimentele woonprojecten de kans krijgen om op te starten zonder de belemmering van een veelheid aan regelgeving.

De Vlaamse Regering selecteerde op 12 januari 2018 28 projecten voor deelname aan de proefomgeving voor experimentele woonvormen.

De proefomgeving ging van start op 1 februari 2018. De duurtijd van de proefomgeving bedraagt zes jaar en loopt dus ten einde op 31 januari 2024. De Vlaamse Regering besliste op 13 oktober 2023 om deze looptijd voor 21 projecten eenmalig te verlengen tot 31 januari 2028.

Hieronder vindt u een overzicht van de geselecteerde projecten en welke projecten verlengd werden tot 31 januari 2028.

Project	Initiatiefnemer	Korte omschrijving	Afwijking Vlaamse Codex Wonen van 2021
Klooster Arendonk (verlengd)	Bouwmaatschappij De Noorderkempen	Een oud kloostergebouw wordt gerenoveerd tot een cohousing project voor ‘starters’ en ‘herstarters’, mogelijk gecombineerd met ‘personen met een beperking’ of ‘18-jarigen die niet langer in een leefgroep mogen wonen’ (doelgroep nog niet definitief vastgesteld).;	Er werd een afwijking toegestaan voor oppervlaktenormen van individuele units, ten voordele van de gemeenschappelijke ruimten. Er werd afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Villa Fura (verlengd)	Elk zijn Huis cvba	Het project richt zich op het inclusief, begeleid en gemeenschappelijk wonen voor volwassen personen met een verstandelijke of meervoudige beperking.	Er werd een afwijking toegestaan voor de gemeenschappelijke woonentiteiten. Bijkomend wordt ook een financiering voor de gemeenschappelijke woonentiteiten toegekend. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels
Nijlen Kiezelweg sociale cohousing voor senioren (verlengd)	Zonnige Kempen cvba	Renovatie en uitbreiding van een oude langgevelhoeve tot een sociale cohousing voor alleenstaande senioren. Het cohousing-project wordt opgenomen binnen een totaalproject sociale huisvesting.	Er werd een afwijking toegestaan op de bepalingen rond de financiering voor de individuele en collectieve woongelegenheden. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Begijnenbossen Pegode (verlengd)	Goed Wonen Rupelstreek	Het project betreft de realisatie van 15 kamers/studio’s voor sociale huurders met een verstandelijke en/of fysieke beperking, die klant zijn van Pegode vzw. De bewoners zullen een woongroep vormen die functioneert als een groot gezin. Om het samenwonen te ondersteunen zijn er steeds een of twee niet-inwonende begeleiders aanwezig.	Er werd een afwijking toegestaan op de oppervlaktenormen en de financiering voor de gemeenschappelijke voorzieningen. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Pastorie St. Jozef Olen (verlengd)	De Woonbrug NV-so	Het project betreft de renovatie van een oude pastorie tot een woongroep voor sociale huurders. Het gaat om sociale huurders die momenteel huurwoningen van De Heibloem onderbezet bewonen en die minstens 55 jaar oud zijn.	Er worden afwijkingen toegestaan op de oppervlaktenormen en financiering. Er wordt een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Cohousing Eikenberg (verlengd)	Vzw cohousing Eikenberg	Op een domein van 4000m² worden 18 wooneenheden en een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte gecreëerd. Een reeks van de wooneenheden zal worden verhuurd aan personen met een handicap. De eigenaars wensen te verhuren via een sociaal verhuurkantoor (SVK).	Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels en huurdersverplichtingen
Vivos Artes (verlengd)	Nieuw Sint-Truiden cvba	De initiatiefnemers willen een woontraject opzetten voor jongvolwassenen met een langdurige en complexe psychosociale beperking. De wooneenheden hebben rechtstreeks toegang tot een gemeenschappelijk deel. Het uiteindelijke doel van het project is alle bewoners zelfstandig te leren wonen.	Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Inclusief Wonen Zwevegem (verlengd)	Eigen Haard cvba-so	Het project beoogt een gevarieerde combinatie van wonen, zorg en werk voor maximaal 14 personen met een beperking en een ondersteuningsnood. Het project heeft een sterke link naar het zorgnetwerk in de buurt en wordt gedragen door diverse partners.	Er werd een afwijking toegestaan op de oppervlaktenormen en de financiering. Er is een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels en de regels aangaande verhuring buiten stelsel.
Cohousing Land van Aa (verlengd)	De Ark nvso	De Ark begon in 2013 aan het eerste sociale cohousing-project. Cohousing Land van Aa is een project in opbouw dat vanaf het begin gedragen wordt door een deel van de toekomstige bewoners. Door de bewonersgroep een zekere autonomie te verlenen hoopt De Ark op een grotere betrokkenheid en respect voor het project en zijn bewoners.	Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels met betrekking tot de verkoop van het sociaal woonpatrimonium van de sociale huisvestingsmaatschappij (SHM). Er werd een afwijking toegestaan op de bepalingen rond de oppervlaktenormen en financiering. Er werd een afwijking toegestaan op de bepalingen die betrekking hebben op de toewijzingsregels.
Samenhuizen Heirbrug (verlengd)	Tuinwijk cvba	Het project bestaat uit twee wooninitiatieven voor meerderjarige personen met een beperking: 1. een gemeenschapswoning voor drie vaste bewoners en een logeerkamer 2. een studioproject voor acht bewoners met gemeenschappelijke delen. Het gebouw wordt gerealiseerd conform de C2008 en de verhuur gebeurt via een doelgroepenplan voor mensen met een beperking.	Er wordt een afwijking toegestaan op de kwaliteitsnormen voor het studiocomplex en voor de gemeenschappelijke delen, alsook voor de financiering. Er wordt een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Opstart en Ontwikkeling Woongemeenschap Abdijstraat Tongerlo (verlengd)	Zonnige Kempen cvba	Het betreft een gemengd sociaal project waar samenwonen centraal staat. Er zal een woongemeenschap worden opgestart voor personen met een zorgnood in combinatie met sociale huur en koop.	Er werd een afwijking toegestaan op de functie- en oppervlaktenormen en op de regels rond de financiering. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Londenstraat 44	De Ideale Woning	Het project betreft de realisatie van een nieuwbouw als alternatieve woonvorm voor senioren. Het project wil een antwoord bieden op de vereenzaming en verarming van alleenstaande ouderen uit de buurt.	Er is een afwijking toegestaan op de oppervlaktenormen. Er is een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Zoete Dreef	De Ideale Woning	Het project maakt deel uit van een groter stedenbouwkundig geheel. In het betreffende project worden zeven studio’s voor personen met een beperking gerealiseerd. De Ideale Woning werkt daarvoor samen met Spectrum.	Er worden afwijkingen toegestaan op de oppervlaktenormen en de regels rond financiering. Er worden afwijkingen toegestaan op de toewijzingsregels
Monfortanenklooster (verlengd)	De Ideale Woning	Na een grondige renovatie zal het klooster ruimte bieden aan vijf sociale seniorenappartementen en studio’s met een collectieve leefruimte en grote keuken. Twee sociale appartementen en een buitenschoolse kinderopvang vervolledigen het programma, en zorgen voor diversiteit en levendigheid in het project.	Er wordt een afwijking toegekend op de oppervlaktenormen. Er wordt een afwijking toegekend op de toewijzingsregels.
Bussum	De Ideale Woning	Het project biedt een antwoord op de vraag van gezinnen die graag willen samenwonen met hun zorgbehoevende partner, ouder of kind. Op het gelijkvloers worden daarom 43 aangepaste studio’s voor personen met een beperking voorzien. Op de verdieping wonen de mantelzorgers vlakbij in 14 appartementen.	Er wordt een afwijking toegestaan op de oppervlaktenormen en de regels rond financiering. Er wordt een afwijking toegestaan op de bepalingen met betrekking tot de toewijzingsregels.
Lepelhof (verlengd)	De Ideale Woning	Het betreft een inclusief woonproject met 22 appartementen, waarvan een appartement is gereserveerd als groepswoning voor vier volwassenen met een mentale beperking die samen zelfstandig begeleid zullen wonen. Twee andere, reguliere appartementen in het complex worden gereserveerd voor personen met een mentale beperking die in staat zijn volledig zelfstandig te wonen.	Er worden afwijkingen toegestaan op de oppervlaktenormen en de regels rond financiering. Er wordt een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
De Okelaar (verlengd)	SVK Webra	Dit deelproject van drie woningen kadert in een groter project gemeenschappelijk wonen. De drie woningen zullen worden verhuurd via een SVK en kunnen gebruikmaken van het gemeenschappelijke paviljoen. Dat paviljoen dient ook als gemeenschapscentrum voor de buurt en de ruimere omgeving.	Er werd voor het verkrijgen van een huursubsidie afgeweken van de verplichting tot inschrijving bij een sociale huisvestingsmaatschappij. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
AbbeyfieldHuis Malle (verlengd)	Abbeyfield Vlaanderen vzw	Het project betreft een groepswoning voor senioren als duurzaam ‘huur’ model in Malle, een sterk vergrijsde gemeente van provincie Antwerpen. Abbeyfield begeleidt de groep bewoners bij de vorming van een vzw, die enerzijds zal huren van de eigenaars, en anderzijds voor elke flat een huurovereenkomst zal aangaan met elk van de bewoners. Zij worden effectief lid van de vzw en vormen samen de bewonersraad.	Voor de huurder, ouder dan 65 jaar, vervalt de toegangsgrond op basis van de verlaten woning voor het kunnen ontvangen van huursubsidie. Die huurder moet dus niet verhuizen van een woning onaangepast aan de fysieke mogelijkheden van de huurder, maar onaangepast aan het aspect van zelfstandig actief groepswonen. Verblijfsovereenkomsten kunnen worden beschouwd als huurovereenkomsten. De vzw moet verblijfsovereenkomsten kunnen voorleggen waar dat deel van de vergoeding die betrekking heeft op het wonen, duidelijk uit kan afgeleid worden door Wonen-Vlaanderen zodat de voorwaarde inzake maximale huurprijs optimaal kan getoetst worden. De huurder moet zich gedurende de looptijd van de proefomgeving niet inschrijven bij een sociale huisvestingsmaatschappij (de huurder mag dat natuurlijk wel doen). Indien de huurder zich wel heeft ingeschreven bij een sociale huisvestingsmaatschappij en een woning krijgt toegewezen dan mag de huurder die weigeren. De deelname aan de proefomgeving is een valabele grond tot weigering. Na de proefomgeving moet de huurder voldoen aan de dan geldende regelgeving, wat mogelijk een inschrijving vereist bij een sociale huisvestingsmaatschappij. Er werd een vrijstelling toegestaan om af te wijken van de bepalingen rond de toewijzingsregels.
AbbeyfieldHuis Leuven (verlengd)	Abbeyfield Vlaanderen vzw	Dit project streeft naar een groepswoning voor senioren als een kleinschalig groepswoningcomplex van assistentiewoningen. Abbeyfield begeleidt de kandidaat-bewonersgroep sinds 2013 en zal hen ook begeleiden bij de opstart van het huis, en erna. Eenmaal de woongroep is gevormd, zal elke kandidaat-bewoner een woonovereenkomst aangaan met de vzw beheersinstantie. Deze woonovereenkomst is geen huurovereenkomst volgens de klassieke huurmarkt, maar opgesteld volgens het decreet van assistentiewoningen.	Voor de huurder, ouder dan 65 jaar, vervalt de toegangsgrond op basis van de verlaten woning voor het kunnen ontvangen van huursubsidie. Deze huurder moet dus niet verhuizen van een woning onaangepast aan de fysieke mogelijkheden van de huurder, maar onaangepast aan het aspect van zelfstandig actief groepswonen. Verblijfsovereenkomsten kunnen worden beschouwd als huurovereenkomsten. De vzw moet verblijfsovereenkomsten kunnen voorleggen waar dat deel van de vergoeding die betrekking heeft op het wonen, duidelijk uit kan afgeleid worden door Wonen-Vlaanderen zodat de voorwaarde inzake maximale huurprijs optimaal kan getoetst worden. De huurder moet zich gedurende de looptijd van de proefomgeving niet inschrijven bij een sociale huisvestingsmaatschappij (de huurder mag dit natuurlijk wel doen). Indien de huurder zich wel heeft ingeschreven bij een sociale huisvestingsmaatschappij en een woning krijgt toegewezen dan mag de huurder dit weigeren. De deelname aan de proefomgeving is een valabele grond tot weigering. Na de proefomgeving moet de huurder voldoen aan de dan geldende regelgeving, dit impliceert mogelijks een inschrijving bij een sociale huisvestingsmaatschappij. Er werd een vrijstelling toegestaan om af te wijken van de bepalingen met betrekking tot de toewijzingsregels.
Paviljoen Maria (verlengd)	OCMW Zemst	Het betreft een project voor zes personen met een lichte tot matige mentale ondersteuningsnood. Voor de bewoners moet het project aanvoelen als een echte thuis.	Er worden afwijkingen toegekend met betrekking tot de bepalingen over huursubsidie voor niet-zelfstandige woningen. Er wordt een afwijking toegestaan op de bepalingen met betrekking tot de toewijzingsregels.
CO3-woonproject	Dienst wonen stad Gent	Het project behelst een betaalbaar compact complex met collectieve voorzieningen in coöperatief beheer. Door de compacte afmetingen, slimme indeling van woningen en dichte inplanting in de ruimte wordt een betaalbare woning gecreëerd van maximaal 100.000 euro. De woningen worden beheerd door een coöperatieve vennootschap van bewoners, burgers en investeerders en verhuurd via het sociale en stedelijke verhuurkantoor. Bewoners huren de woning: ze kunnen dus geen woning kopen, wel aandelen in de vennootschap verwerven.	Er werd een afwijking toegestaan op de oppervlaktenormen en bezettingsnormen. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Cohousing Waasland (verlengd)	J. Demeyer	Het project vertrekt van een diverse groep mensen die samen een cohousing-project realiseren. Daarin heeft iedereen zijn volledig uitgeruste woning met terrasje of tuintje, met daarnaast een gemeenschappelijk paviljoen/ontmoetingsruimte met onder meer een keuken en een grote gemeenschappelijke tuin.	Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Inrichten van een gemeenschapshuis om meerderjarige jongeren in kwetsbare situaties te begeleiden tot zelfstandig wonen (verlengd)	Shelter Aalst vzw	Shelter Aalst vzw biedt tijdelijk onderdak aan voor meerderjarige jongeren die genoodzaakt zijn om op eigen benen te staan maar daar nog niet klaar voor zijn. Daartoe kiest Shelter Aalst vzw bewust voor gemeenschapswonen.	Oppervlaktenormen Sanitaire voorzieningen
Meulestede CLT Koop (verlengd)	CLT Gent vzw	Meulestede CLT Koop is een sociaal en gemeenschappelijk woonproject van 34 woningen met een gemeenschappelijke tuin en ruimte met een semi-publieke functie voor de buurt. Het is het eerste project dat zal gerealiseerd worden door CLT Gent vzw.	Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels. Er werd een afwijking toegestaan op de financiering van gemeenschappelijke ruimten en prefinanciering infrastructuurwerken. Er werd een afwijking toegestaan op de voorwaarden waaronder sociale woonorganisaties kunnen intekenen op het maatschappelijk kapitaal van andere vennootschappen. Er werd een afwijking toegestaan op de voorwaarden voor de verstrekking van sociale leningen. Er werd een afwijking toegestaan op de twintigjarige bewoningsplicht en de sanctionering. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels (als er niet voldoende kandidaten zijn om de woningen te kopen, kan de SHM aan andere kandidaten verhuren).
De Twijnderij	Ninove Welzijn cvba	Dit is een project van co-wonen en solidair wonen in acht studio’s die elk geschikt zijn voor aangepast wonen voor mindervaliden. Het streefdoel is om een goede mix te voorzien tussen valide en mindervalide bewoners, zodat de bewoners een aantal gemeenschappelijke ruimtes kunnen beheren.	Er werd een afwijking toegestaan voor de bepalingen rond de oppervlaktenormen en financiering.
Cohousing De Werve Hoef (verlengd)	De Ideale Woning	De Werve Hoef is een site waar circa 300 nieuwe sociale huur- en koopwoningen worden gerealiseerd. 25 van deze nieuwe woningen zullen samen een cohousing vormen. In het project krijgt elk gezin een eigen woning, maar worden verschillende ruimten gedeeld. Samen maken de gezinnen afspraken over wat gemeenschappelijk en wat privé is.	Er werd een afwijking toegestaan op de bepalingen met rond de oppervlaktenormen en financiering. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.
Villa Gaverzicht	A. Demeulemeester en B. Vanbesien	Een cohousing-project waarbij de bewoners het beschermd erfgoed onderhouden en het cultureel tot leven brengen.	Er werd een afwijking toegestaan voor de bepalingen rond de oppervlaktenormen en financiering.
Pilootproject Skaeve Huse Antwerpen	OCMW Antwerpen Woonhaven cvba	Het project bestaat uit sobere, vrijstaande eenpersoonswooneenheden op een locatie buiten een woonwijk. De doelgroep zijn de meest gemarginaliseerde personen in de samenleving die overlast veroorzaken en de gebruikelijke vormen van begeleid wonen mijden of afwijzen.	Er wordt een afwijking toegestaan op de bepalingen rond de oppervlaktenormen en financiering. Er werd een afwijking toegestaan op de toewijzingsregels.