De hulp- en dienstverlening heeft te maken met verschillende domeinen zoals:

• cultuur
• gezondheid
• onderwijs
• sport
• tewerkstelling
• welzijn

Organisaties die hulp- en dienstverlening op die domeinen ‘buiten de muren’ aan de vrije burger aanbieden, voorzien dat aanbod ook ‘binnen de muren’ voor gedetineerden.

Gedetineerden krijgen via het hulp- en dienstverleningsaanbod concrete handvatten aangereikt om zich voor te bereiden op hun terugkeer naar de vrije samenleving. Een aantal voorbeelden:

• lessen (opent in nieuw venster)om een attest of diploma te behalen
• begeleiding bij de zoektocht naar werk.

Het hulp- en dienstverleningsaanbod draagt bovendien bij aan een humaan verloop van de detentieperiode.

In alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel wordt hulp- en dienstverlening georganiseerd via een samenwerking tussen verschillende partners, zoals:

• de centra voor geestelijke gezondheidszorg(opent in nieuw venster)
• de centra voor algemeen welzijnswerk(opent in nieuw venster)
• Moderator(opent in nieuw venster)
• het penitentiair personeel(opent in nieuw venster).
• De Rode Antraciet(opent in nieuw venster)
• VAPH(opent in nieuw venster): Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap
• de VDAB(opent in nieuw venster)
• het Vlaams ondersteuningscentrum voor het volwassenenonderwijs (Vocvo) met de centra voor volwassenenonderwijs en de centra voor basiseducatie(opent in nieuw venster)

In het decreet betreffende de organisatie van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden(opent in nieuw venster) staat dat de Vlaamse Regering per legislatuur een strategisch plan opmaakt dat bepaalt op welk aspect de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden prioritair ingezet moet worden.

Op 13 november 2020 keurde de Vlaamse Regering het strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden 2020-2025(PDF bestand opent in nieuw venster) goed. Bij de voorbereiding werden de andere Vlaamse beleidsdomeinen en het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen betrokken. De gemengde commissie volgt de uitvoering van het strategisch plan op. In die commissie zijn alle betrokken beleidsdomeinen vertegenwoordigd.

In 2023 vond een opvolging van het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden 2020-2025 plaats. Op basis van deze tussentijdse evaluatie(PDF bestand opent in nieuw venster) en de evoluties in het werkveld (bv. de komst van de transitie- en detentiehuizen) zijn er door de diverse administraties 16 nieuwe acties toegevoegd. Deze nieuwe acties moeten het mogelijk maken om in te spelen om nieuwe evoluties en noden die er leven op het terrein. Enkele voorbeelden van nieuwe acties zijn:

• Forensisch behandelaanbod op een aparte unit voor zedendelinquenten (actie 37 bis).
• Consulent re-integratie voor daders met een risicoprofiel in samenwerking met een lokaal bestuur (actie 43 bis).
• De rol van Vlaanderen in detentiehuizen (Actie 51 iv).
• Samenwerking tussen de reguliere hulp- en dienstverlening en drughulpverlening binnen de hervorming penitentiaire gezondheidszorg (Actie 53 bis).

Op 22 december keurde de Vlaamse Regering het Vlaams strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden 2020-2025 bis(PDF bestand opent in nieuw venster), met deze 16 nieuwe acties, formeel goed.

De beleidslijnen uit het strategisch plan worden vertaald naar een lokaal actieplan op maat van elke gevangenis.

In elke gevangenis hebben de Vlaamse beleidscoördinatoren een lokaal actieplan uitgewerkt samen met de hulp- en dienstverleners. In dit lokaal actieplan maakt men een lokale vertaling van de strategische doelstellingen uit het Vlaams Strategisch plan hulp- en dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden. Dit doet men in overleg met de collega’s van het directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen.

Het actieplan loopt over een periode van 30 maanden en bepaalt wat de prioriteiten in de hulp- en dienstverlening zijn. Het speelt in op de specifieke noden, behoeften en mogelijkheden in de lokale gevangeniscontext.