Onderzoeksopdrachten

Een overzicht van de recente onderzoeksprojecten en -resultaten rond wonen.

Steunpunt Wonen 2021-2025

Steunpunt Wonen 2016-2020

In het najaar van 2015 lanceerde de Vlaamse Regering een oproep voor de erkenning van een nieuw Steunpunt Wonen voor een termijn van 5 jaar (2016-2020). Hierbij werd vastgehouden aan de basisprincipes van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’. Op 27 november 2015 werd de opdracht toegewezen aan een consortium van onderzoeksgroepen van de KU Leuven, de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit Antwerpen en de Technische Universiteit Delft. Dit consortium vormt in grote lijnen de verderzetting van het Steunpunt Wonen 2012-2015.

Het Steunpunt Wonen ging van start op 1 januari 2016 en stond tot 31 maart 2021 in voor het voeren van onderzoek over wonen en het Vlaamse woonbeleid.

Onderzoek

Het onderzoeksprogramma van het Steunpunt Wonen staat omschreven in het meerjarenplan(PDF bestand opent in nieuw venster). De basisopdracht, die de lange termijn onderzoekstrajecten omvat, bestaat uit acht werkpakketten:

WP 1: Nieuwe woonsurvey en woningschouwing
WP 2: Gedetailleerde analyses van het ‘Grote Woononderzoek 2013’
WP 3: Databanken en registratiepraktijken
WP 4: Indicatoren
WP 5: Werking van de woningmarkt
WP 6: Verhuisbewegingen en ruimtelijke dynamiek op de woningmarkt
WP 7: Beleidsevaluerend onderzoek
WP 8: Juridisch onderzoek

Daarnaast voert het Steunpunt ook kortlopende ad hoc onderzoeksopdrachten uit. Deze studies worden jaarlijks bepaald en vertrekken vanuit specifieke beleidsvragen. In de periode 2016-2020 werden volgende opdrachten toegewezen:

Evaluatie sociale huurreglementering: naar een minder gedetailleerde regulering en meer lokale autonomie.
Studie ter voorbereiding van een nieuw stelsel van huursubsidies.
Naar een toegankelijke tool voor het inschatten van de woningkwaliteit.
Regionale differentiatie maximum verkoopwaarden in het stelsel van bijzondere sociale leningen en de erkende kredietmaatschappijen.
Ondersteuning uitwerking Vlaams anti-discriminatiebeleid op de private huurmarkt.
Toepassing van de huurschatter voor de sociale huur.
Nieuwe wooninitiatieven: een tweede golf.
Evaluatie van de kosteneffectiviteit van SHM’s en SVK’s en van mogelijke modellen voor woonmaatschappijen.
Juridische ondersteuning bij de implementatie van nieuwe regelgeving.
Opstellen van risicoprofielen er prioritering van de conformiteitsonderzoeken in het kader van de aanvraag van een huursubsidie en bij de eerste inhuurname van een woning aangeboden door een SVK.
Onderzoek naar niet-klassieke gebruiksrechten in functie van het woonbeleid.
Inschatting van de renovatiekosten om het Vlaamse woningpatrimonium tot de vereiste woningkwaliteit en de geambieerde energetische kwaliteit te brengen.
Verzekering gewaarborgd huren.
Toepassing van de huurschatter voor de sociale huur (vervolg).
Drempels voor renovatie.
De energieprestaties van de Vlaamse woningvoorraad, cijfers en verklaringen.
Certificering woningcontroleurs.
Energetische investeringen en energieverbruik in SHM-woningen.
Onderzoek naar de impact van de invoering van de persoonsvolgende financiering voor mensen met een handicap op wonen en woonbeleid.
Onderzoek naar noodwoningen.
De impact van mogelijke langetermijn perspectieven van de energienorm in het kader van de elementaire veiligheids-, gezondheids- en woonkwaliteitsvereisten.
Afstemming woonbeleidsinstrumentarium op de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen.
Een dynamische lijst van malafide huurders, verhuurders en vastgoedmakelaars.
Verzekering gewaarborgd wonen.
Begeleidingsnoden sociale huisvesting.

Op de website van het Steunpunt Wonen(opent in nieuw venster) vindt u meer informatie over het onderzoeksprogramma en kan u de opgeleverde eindrapporten raadplegen en downloaden.

Studiedagen

Het steunpunt organiseerde op geregelde tijdstippen studiedagen om afgeronde studies toe te lichten:

Studienamiddag ‘De sociale huisvesting in Vlaanderen: blikken naar de toekomst’ (18/06/2019)
Studiedag ‘Woonsurvey 2018’ (25/04/2019)
Studiedag ‘Focus op woningkwaliteit in onderzoek en beleid’ (22/03/2019)
Studienamiddag ‘Focus op private huur in onderzoek en beleid’ (11/01/2018)

Meer informatie over deze studiedagen vindt u op de website van het Steunpunt Wonen(opent in nieuw venster).

Steunpunt Wonen 2012-2015

In de zomer van 2011 lanceerde de Vlaamse Regering een oproep tot het indienen van voorstellen inzake de Steunpunten Beleidsrelevant Onderzoek van de derde generatie (2012-2015). Hierbij werd vastgehouden aan de basisprincipes van de steunpunten van de vorige twee generaties (2001-2006 en 2007-2011). Een van de thema’s voor de nieuwe steunpunten was Wonen. Het Steunpunt Wonen was een samenwerkingsverband van de KU Leuven, de Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, de Provinciale Hogeschool Limburg, de Universiteit Antwerpen en het Onderzoeksinstituut OTB van de TU Delft (Nederland).

Het steunpunt stond gedurende de erkenningstermijn in voor het voeren van zowel langlopend basisonderzoek als korte termijn beleidsgericht onderzoek met betrekking tot het woonbeleid.

Basisonderzoek

Het basisonderzoek van het Steunpunt Wonen was onderverdeeld in 10 werkpakketten:

• Werkpakket 1: Woonsurvey
• Werkpakket 2: Meting van de leegstand, niet-officiële bewoning en grijs wooncircuit
• Werkpakket 3: De onderkant van de woningmarkt
• Werkpakket 4: Private verhuurders
• Werkpakket 5: Analyse van de EPC-databank
• Werkpakket 6: Ontwikkeling van indicatoren
• Werkpakket 7: Bereik en effecten van het woonbeleid
• Werkpakket 8: Analyse van de in- en uitstroom van de sociale huisvesting
• Werkpakket 9: Prijsvorming op de woningmarkt
• Werkpakket 10: Territoriale selectiviteit in het woonbeleid

Ad hoc onderzoek

Naast het uitvoeren van basisonderzoek stond het Steunpunt Wonen ook in voor het uitvoeren van meer specifieke studies. Het ging hierbij zowel om onderzoek dat bepaalde onderwerpen uit het basisonderzoek verder uitdiept als om actuele beleidsthema’s. Deze studies hebben een hoge beleidsrelevantie en worden doorgaans uitgevoerd binnen een beperkte termijn.

Hieronder vindt u een overzicht van de uitgevoerde ad hoc studies:

Toepassingen op basis van de resultaten van het onderzoek ‘Huurprijzen en richthuurprijzen’
Regionalisering van de federale huurwetgeving
Behoefteraming sociale koop en sociale kavels
Tevredenheidsmeting voor de sociale huisvesting
Huiskorting
Opvolging veldwerk Woonsurvey / Grote Woononderzoek
Evaluatie instrumenten Grond- en pandenbeleid
Evaluatie van de woninghuurwetgeving
Lokaal woonbeleid
Update ‘Huurschatter’
Gemeenschappelijk wonen
Vergelijking Woonsurvey / Grote Woononderzoek met SEE 2001
Het woninghuurrecht in de rechtspraktijk
Een nieuwe rol voor de private huur
Sociale leningen: hoe de effectiviteit en rechtvaardigheid verhogen?
Naar een geïntegreerd woningkwaliteits- en energieprestatie-onderzoek

Publicaties

Op de website van het Steunpunt Wonen(opent in nieuw venster) vindt u een chronologisch overzicht van de opgeleverde onderzoeksrapporten.

Studiedagen

Het steunpunt organiseerde op geregelde tijdstippen studiedagen om afgeronde onderzoeken toe te lichten. Hieronder een overzicht van de studiedagen die hebben plaatsgevonden:

Boekvoorstelling ‘De economie van de woningmarkt’ (17/05/2016)
Het lokaal woonbeleid op de kaart! (03/12/2015)
De woninghuurwetgeving geëvalueerd: wat nu? (26/10/2015)
De energiekwaliteit van het Vlaamse woningpark. Kennisopbouw aan de hand van de beschikbare data (28/09/2015)
Wonen in Vlaanderen anno 2013. Wat leert ons het Grote Woononderzoek? (03/03/2015)
De moeilijke oversteek. Wonen na verblijf in gevangenis, bijzondere jeugdzorg of psychiatrie (24/11/2014)
Naar een Vlaams privaat huurrecht na de zesde staatshervorming? (18/03/2014)
De geest van suburbia: over de veerkracht van woonpraktijken in Vlaanderen (10/09/2013)
De private huurmarkt: een van de pijlers voor goed en betaalbaar wonen (15/05/2012)

Meer informatie over deze studiedagen vindt u op de website van het Steunpunt Wonen(opent in nieuw venster).

Onderzoeksopdrachten 'Woonfiscaliteit' en 'Sociale huur'

Onderzoek naar de woonfiscaliteit in Vlaanderen (2013-2014)

Met de staatshervorming van de jaren ‘80 werd huisvesting als bevoegdheid overgedragen naar de gewesten. Met betrekking tot de woonfiscaliteit werd enkel de heffing van het registratierecht overgeheveld en werd aan de gewesten de mogelijkheid geboden om opcentiemen te heffen op de onroerende voorheffing. Andere onderdelen van de huisvestingsfiscaliteit, zoals BTW en inkomstenbelasting, bleven federale bevoegdheden. Het federale regeerakkoord van december 2011 voorziet in de overdracht van de bevoegdheid inzake de huurwetgeving en de belastingverminderingen of belastingkredieten voor de eigen woning naar de gewesten. De overdracht van de fiscale voordelen voor o.a. de eigen woning, werd reeds geïmplementeerd via het wetsontwerp tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en het ontwerp van de bijzondere wet tot hervorming van de financiering van de gemeenschappen en de gewesten.

In navolging van het regeerakkoord van 2011 diende de Vlaamse regering de nodige maatregelen te nemen om de overdracht van de bevoegdheden voor te bereiden teneinde deze zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. In dat kader werd onder meer beslist om het ‘Onderzoek naar de woonfiscaliteit in Vlaanderen’ te laten uitvoeren. Doel van het onderzoek is het verkennen van de effecten van de fiscaliteit op de woningmarkt en het formuleren van aanbevelingen voor een optimale woonfiscaliteit. Het onderzoek ging van start in juli 2013 en werd afgerond in loop van mei 2014. De studie resulteerde in een eindrapport met beleidsaanbevelingen. Het rapport bestaat uit vijf delen:

Deel 1 brengt de resultaten van een literatuurstudie over diverse aspecten van de huisvestingsfiscaliteit in beeld. Daarnaast wordt het subsidie instrumentarium in België (Vlaanderen), Denemarken, Duitsland, Nederland en het Verenigd Koninkrijk beschreven, zodat het Vlaamse wooninstrumentarium internationaal gepositioneerd kan worden. Tevens positioneren de onderzoekers het instrumentarium van de verschillende landen in de aanbevelingen van de Mirrlees Review over de invulling van de optimale belastingtheorie.
Deel 2 vormt het budgettaire luik van de studie. Het brengt de budgettaire impact van de huidige regeling in beeld en gaat dieper in op het gebruik van de fiscale voordelen voor de eigen woning. Daarnaast wordt een model uiteengezet op basis waarvan verfijnde ramingen van de budgettaire ontwikkeling gemaakt kunnen worden.
Deel 3 behandelt de relatie tussen de woonfiscaliteit en de woningprijs. Het geeft een overzicht van de impact van de woonfiscaliteit op de woningprijzen, de betaalbaarheid en op verschillende woningmarktsegmenten en doelgroepen.
In deel 4 wordt een beoordelingskader opgesteld op basis waarvan hervormingsscenario’s kunnen worden getoetst. Daarnaast wordt er voor verschillende varianten van de woonbonus de impact op de woningprijs, betaalbaarheid en verdeling berekend en wordt een budgettaire prognose gemaakt.
De resultaten van het gehele onderzoek worden kernachtig samengevat in het vijfde deel. Uit deze studie volgen aanbevelingen waarvan de onderzoekers menen dat ze kunnen helpen bij het vormgeven van het toekomstig beleid rond de woonfiscaliteit.

Het onderzoek werd gevoerd door een consortium van het Centrum Economische Studiën (CES – KU Leuven), het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (HIVA – KU Leuven) en de TU Delft in Nederland.

De onderzoeksresultaten werden op 24 juni 2014 voorgesteld tijdens de studienamiddag ‘De woonfiscaliteit door een economische bril’.

Onderzoeksopdracht ‘De sociale huur als instrument voor het recht op wonen’ (2014-2015)

Het doel van deze studie was het onderzoeken welke betekenis wordt gegeven aan de begrippen ‘recht op behoorlijke huisvesting’ en ‘recht op wonen’ in de rechtspraak en hoe deze invulling een invloed uitoefent op de rechtspraktijk. De vraag was verder of het recht op behoorlijke huisvesting doorwerkt in de sociale en private huurrechtelijke verhoudingen. Meer precies moest worden nagegaan hoe het recht op behoorlijke huisvesting voor de rechter geconcretiseerd wordt en welke rechtsgevolgen het met zich meebrengt. Het onderzoek diende voorts in te gaan op de rol die het grondrecht op wonen speelt in herkenbare problematieken en situaties, aan de hand van de bestaande rechtspraak. Daarbij was telkens voorwerp van analyse welke inhoud aan het concept “menselijke waardigheid” wordt gegeven, dat uitdrukkelijk als toetssteen in artikel 23 van de Grondwet is opgenomen. De studie diende te resulteren in een eindrapport met conclusies en aanbevelingen aan de Vlaamse overheid.

Het onderzoek werd gevoerd door de Universiteit Antwerpen. De opdracht ging van start op 1 januari 2014. Het eindrapport werd opgeleverd op 6 juli 2015.

Het rapport is als volgt opgebouwd:

Hoofdstuk 1 bespreekt enerzijds het grondrecht op wonen – m.n. de rechtsbronnen, de uitgangspunten van de decreetgever bij het uitvaardigen van de Vlaamse Wooncode en de inhoudelijke aspecten van het grondrecht op wonen – en anderzijds het huidige sociaal huurstelsel in het Vlaamse Gewest.
In het tweede hoofdstuk wordt nader ingegaan op het regelgevend model van het sociaal huurstelsel. Er wordt vastgesteld dat het Vlaamse sociaal huurstelsel het dichtste aansluit bij het model van sociaal vangnet, met op juridisch vlak een centraal gedirigeerd systeem tot gevolg, waarbij de eindverantwoordelijkheid bij het Vlaamse Gewest ligt. Dit houdt in dat het Vlaamse sociaal huurstelsel zich voornamelijk toespitst op de meest woonbehoeftigen. Om de in het rapport gedetecteerde problemen op te lossen wordt o.a. voorgesteld om het principe van de autonomie van de sociale verhuurder effectief door te voeren en het sociaal huurstelsel op bepaalde vlakken minder gedetailleerd te maken.
In hoofdstuk 3 wordt de concrete rechtsverhouding tussen de sociale verhuurder en de huurder bekeken. Bij elke beslissing van een sociale verhuurder zal een afweging moeten worden gemaakt tussen de belangen van de concrete huurder of de concrete kandidaat-huurder tegenover het algemeen belang van het sociaal huurstelsel en de abstracte (kandidaat-)huurder. Ook de invloed van de ‘overeenkomstige plichten’ wordt bekeken, m.n. welke eisen kunnen worden gesteld aan de woonbehoeftige zelf.
Het vierde hoofdstuk overloopt het volledige sociaal huurstelsel en bundelt de opmerkingen uit de vorige hoofdstukken. Per thema wordt de huidige regeling besproken, worden bedenkingen gemaakt en suggesties gedaan en wordt een conclusie gesteld.
Het rapport wordt afgesloten met een bibliografie en vergelijking van het Vlaamse, Brusselse en Waalse sociaal huurstelsel op hoofdlijnen.

Hier kan u het eindrapport downloaden: eindrapport - Sociale huur als instrument ter verwezenlijking van het grondrecht op wonen(PDF bestand opent in nieuw venster).

Onderzoek van het Steunpunt Ruimte en Wonen 2007 - 2011

Het Steunpunt Ruimte en Wonen was één van de 13 door de Vlaamse regering erkende ‘Steunpunten beleidsrelevant onderzoek’ van de tweede generatie. Het steunpunt ging van start op 1 januari 2007 en stond tot 31 december 2011 in voor het voeren van onderzoek voor de beleidsvelden Ruimtelijke Ordening en Wonen. Het onderzoek werd uitgevoerd door een consortium van onderzoeksgroepen van de universiteiten van Leuven (KUL), Antwerpen (UA) en Gent (UG), de Hogeschool Gent, en de partners SumResearch, TUDelft en het VITO.

Het Steunpunt Ruimte en Wonen voerde zowel langlopend basisonderzoek als korte termijn beleidsgericht onderzoek met betrekking tot het woonbeleid (luik ‘Wonen’) en het beleid inzake ruimtelijke ordening (luik ‘Ruimte’). In onderstaand overzicht worden de verschillende werkpakketten en onderzoeksopdrachten van het luik Wonen opgelijst.

Basisonderzoek luik wonen

Het basisonderzoek van het steunpunt voor het luik Wonen omvat de volgende opdrachten:

1. Verdere samenstelling en actualisering van een dataset rond wonen in Vlaanderen

Dit onderzoeksluik omvat de screening, actualisering en verzameling van bestaande basisdata omtrent wonen en woonbeleid in Vlaanderen, met als doel om op een systematische wijze evoluties in het woonbeleid en de woonsituatie in Vlaanderen op te volgen en weer te geven.
Binnen dit luik werden o.a. volgende rapporten uitgewerkt:

“Werknota: pistes voor het meten van de leegstand in Vlaanderen” (2008)
“Onderzoek over wonen in Vlaanderen 1995-2009. inventaris van studies en onderzoeksrapporten” (2009)
“Naar een nieuwe Woonsurvey en Woningschouwing” (2010)

Kwantitatieve en kwalitatieve interpretatie en analyse van het woningbestand en de woonconsument

2a. Analyse van het woningbestand
In dit onderdeel worden analyses uitgevoerd op de aanbodzijde van de woningmarkt (het woningbestand) over de volgende aspecten:
- aantallen en spreiding van verschillende soorten woningen;
- kwalitatieve kenmerken van woningen (ouderdom, algemene staat, beschikbare ruimte, …);
- bewoning (gezinsvormen, leegstand, geschiktheid naar huidige bewoning, …);
- ligging van woningen (omgeving, openbare voorzieningen, bereikbaarheid, mobiliteitsaspecten, …);
- waarde en prijs (aankoopprijs, huurkost, kost bouwgrond, renovatiekost, …).
Er wordt ook een analyse gemaakt van de te verwachten evoluties in het woningbestand en de woonruimte.
Hieronder vindt u een overzicht van de opgeleverde eindrapporten en papers van het onderzoeksluik 2a:

“Verder onderzoek naar de evolutie van de kwaliteit van de woningen in Vlaanderen” (2008)
“Onderzoek naar woningmarktsegmenten” (2008)
“Indicatoren voor woningkwaliteit in Vlaanderen” (2008)
“Een tour d’horizon van recente ruimtelijke trends in het wonen” (2009)
“Trends in de architectuur en de nederzettingspatronen van het wonen” (2009)
“Case study Oudenaarde. Recente woonpatronen in het tussengebied Gent-Oudenaarde” (2009)
“Case study Oudenaarde. Woningkwaliteitsverbetering en buurtverandering in Gent-Centrum” (2009)
“Case study Zuiderkempen-Hageland. Ruimtelijke karakteristieken van recente woonomgevingen” (2009)
“Ruimte en Wonen: een verkenning van trends en uitdagingen” (2010)
“Case study Hasselt-Genk. Projectmatige woningbouw en suburbane woonmilieus” (2010)
“Demografische tendensen en de woningvoorraad. Analyse-instrument op lokaal en regionaal niveau” (2010)
“Evaluatie van het kwaliteitsinstrumentarium vanuit het perspectief van de huurder” (2011)
“Verder onderzoek naar de woningmarktsegmenten: de woonmobiliteit” (2011)
“Case study Oostende Gistel. Woonpatronen aan de kust” (2011)

2b. Analyse van de woonconsument
Complementair aan de analyse van het woningbestand wordt een grondige analyse gemaakt van het profiel, noden en verwachtingen van de “woonconsument”, m.a.w. de attitudes van de burgers naar hun woningen of verhoopte woningen (vraagzijde van de markt). Er wordt tevens nagegaan welke de nieuwe (internationale) trends en ontwikkelingen zijn.
Hieronder vindt u een overzicht van de opgeleverde eindrapporten en papers van het onderzoeksluik 2b:

“Betaalbaarheid van het wonen voor starters op de woningmarkt” (2008)
“Betaalbaarheid van het wonen in Vlaanderen en Nederland” (2008)
“Wat huishoudens overhouden na het betalen van hun woonuitgaven, 1985-2005” (2008)
“Op zoek naar de betekenis van wonen. Een verkennend literatuuronderzoek” (2008)
“Wonen in Vlaanderen: gegevens en mogelijkheden van EU-SILC” (2009)
“Woonsituatie in Vlaanderen: mogelijkheden en gegevens van het Huishoudbudgetonderzoek” (2009)
“Woonmobiliteit in Vlaanderen. Op zoek naar een verklaring voor verhuiswensen en de transitie van huurder naar eigenaar” (2009)
“Woningbezit in Vlaanderen: een cohortebenadering” (2009)
“Isolatieniveau van private huurwoningen en woonuitgaven” (2009)
“Betaalbaarheid van wonen in Vlaanderen: de budgetbenadering” (2009)
“Evolutie van eigenaarschap en woningcomfort in Vlaanderen” (2010)
“Hoe betaalbaar is wonen in Vlaanderen?” (2010)
“EU-SILC 2004-2007: voornaamste resultaten voor wonen” (2010)
“Huurlasten en betaalbaarheid in de sociale huisvesting” (2010)
“Globaal kader voor ex post evaluatie van beleidsmaatregelen voor wonen” (2010)
“Woonpaden in Vlaanderen” (2011)

Ontwikkeling en actualisering van indicatoren inzake wonen en woonbeleid en raming van de kwalitatieve en kwantitatieve woonbehoeften

Op basis van de resultaten van het onderzoekswerk naar het woningbestand, de noden van de woonconsument en de te verwachten evoluties op beide gebieden, worden twee soorten outputs opgesteld:
- enerzijds de actualisatie van bestaande indicatoren; in de mate van het mogelijke moeten deze vergelijkingen in tijd en ruimte toelaten (bv. regionale differentiatie, vergelijking met buitenland, …);
- anderzijds de raming van de te verwachten kwalitatieve en kwantitatieve woningbehoeften. Hiertoe wordt het woningmarktmodel, ontwikkeld door het Kenniscentrum voor Duurzaam Woonbeleid in het kader van het onderzoeksproject “Ruimte voor Woonbeleid”, jaarlijks geactualiseerd.
Binnen dit luik werden o.a. volgende rapporten uitgewerkt:

“Voorstel tot indicatoren voor het Vlaamse woonbeleid” (2010)
“Het Vlaams woningmarktmodel. Nieuwbouwprognoses, de werking van de woningmarkt en regionaal ruimtegebruik” (2011)

Ad hoc onderzoek luik wonen

Naast het uitvoeren van basisonderzoek stond het Steunpunt Ruimte en Wonen ook in voor het uitvoeren van kortlopende en meer specifieke studies. Het gaat hierbij zowel om onderzoek dat bepaalde onderwerpen uit het basisonderzoek verder uitdiept als om actuele beleidsthema’s. Deze studies hebben een hoge beleidsrelevantie en worden doorgaans uitgevoerd binnen een beperkte termijn.

Hieronder vindt u een overzicht van de opgeleverde rapporten binnen dit onderzoeksluik:

“Lokaal Woonbeleid in Vlaanderen” (2008)
“Opstellen van een vragenlijst voor de bevraging van sociale huurders inzake leefbaarheid in het kader van het nieuwe kaderbesluit sociale huur” (2008)
“Bevraging van eigenaars van woningen die hun woning verhuren via een SVK” (2009)
“Financiering van de VMSW. Een verkenning van mogelijke modellen” (2009)
“Huurdersparticipatie in de sociale huisvesting” (2009)
“De prestaties van de Vlaamse sociale huisvestingsmaatschappijen meten en beoordelen” (2010)
“Onderzoek naar een energiecorrectiefactor” (2010)
“Optimalisering van het toezicht op de woonactoren” (2011)
“Huurprijzen en richthuurprijzen voor de private huurmarkt” (2011)
“De uitvoering van basisbegeleidingstaken in de sociale huisvesting” (2011)

Publicaties

Op de website van het Steunpunt Wonen(opent in nieuw venster) vindt u een chronologisch overzicht van de opgeleverde onderzoeksrapporten.

Kenniscentrum voor Duurzaam Woonbeleid 2004-2006

In januari 2004 werd het meerjarige onderzoeksproject “Ruimte voor woonbeleid” opgestart, met als hoofdopdracht de verzameling van basisinformatie over wonen en woonbehoeften in Vlaanderen en de uitvoering van specifieke onderzoeksopdrachten ter voorbereiding van het Vlaamse woonbeleid. Het onderzoek werd gevoerd door het “Kenniscentrum voor Duurzaam Woonbeleid”, een multidisciplinair samenwerkingsverband van zes onderzoeksinstellingen: het Centrum voor Economische Studiën (KU Leuven), het Centrum voor Survey Methodologie (KU Leuven), het Hoger Instituut voor de Arbeid (KU Leuven), SumResearch, het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling (U Gent) en het Onderzoeksinstituut OTB (TU Delft) in Nederland. Het onderzoeksproject werd afgerond eind 2006.

Het basisonderzoek omvatte 3 luiken : de analyse van het woningbestand in luik I (aanbodzijde van de woningmarkt), de analyse van de woonconsument in luik II (vraagzijde van de woningmarkt) en de constructie van indicatoren en de raming van de woningbehoeften in luik III. Daarnaast stond het Kenniscentrum in voor het uitvoeren van kortlopende en meer specifieke studies in luik IV. Het ging hierbij zowel om onderzoeksopdrachten die bepaalde onderwerpen uit het basisonderzoek verder uitwerken als om actuele beleidsthema’s.

Luiken I en II : analyse van het woningbestand en de woonconsument

De voornaamste opdracht binnen het onderzoeksproject “Ruimte voor Woonbeleid” betrof de organisatie en verwerking van twee grootschalige surveys naar de woningkwaliteit en de woonsituatie van huishoudens in Vlaanderen. Inspecteurs van de Vlaamse Gemeenschap onderwierpen 8.249 woningen aan een uitwendige technische schouwing. Naast algemene kenmerken van de woning en de woonomgeving werden de van op straat zichtbare gebreken aan dak, gevel en buitenschrijnwerk opgenomen (‘Uitwendige Woningschouwing 2005’). Voor 5.216 van deze woningen werden de bewoners bevraagd over hun woonsituatie en -behoeften (‘Woonsurvey 2005’).

De resultaten van beide surveys zijn beschreven in een uitgebreid onderzoeksrapport. De samenvatting behandelt achtereenvolgens het eigendomsstatuut, de woningkenmerken, de kostprijs en betaalbaarheid van het wonen en de woongeschiedenis. Indien relevant en mogelijk worden niet alleen de gegevens anno 2005 gepresenteerd, maar wordt er ook vergeleken doorheen de tijd. Daarnaast worden ook verschillen tussen gebieden in Vlaanderen besproken: tussen de provincies, wanneer mogelijk tussen de arrondissementen en naar ruimtelijke typologie.

Luik III : constructie van indicatoren en de raming van woningbehoeften

Dit onderzoeksluik had tot doel meer inzicht te verwerven in de werking van de woningmarkt en het opstellen van prognoses over de vraag naar nieuwbouw- en koopwoningen en de renovatiebehoefte. De onderzochte beleidsvragen werden opgedeeld in drie deelonderzoeken:

Het eerste onderzoek betreft de ontwikkeling van een econometrisch woningmarktmodel. Dit onderzoek moet de overheid een instrument bieden om inzicht te krijgen in de vraagdeterminanten van de woningmarkt. Aan de hand van dit model werden ook prognoses opgesteld van de verwachte vraag naar woningen tot en met 2021 zodat drie planperiodes bestreken worden.
Het tweede onderzoek betreft een raming van de renovatiebehoefte. In dit onderzoek wordt het aantal woningen dat gerenoveerd dient te worden, gekwantificeerd. Ook hier wordt een raming gemaakt tot en met 2021.
Het derde onderzoek gebeurt in kader van het ‘programma sociale woningbouw’ in de Vlaamse gemeenten. Via een objectieve onderzoeksmethode tracht men tot een raming per gemeente te komen van het aantal huishoudens dat recht heeft op een sociale huur- of koopwoning. Via een confrontatie met het bestaande aanbod kunnen dan de gemeenten met de hoogste prioriteit aan bijkomende sociale woningen worden onderscheiden. Dit onderzoek werd vanaf 2007 verdergezet door het Steunpunt Ruimte en Wonen.

Luik IV : kortlopende specifieke onderzoeksopdrachten

Het Kenniscentrum voor Duurzaam Woonbeleid voerde in het kader van het onderzoeksproject “Ruimte voor Woonbeleid” verschillende kortlopende studies uit. Hieronder vindt u een overzicht van de opgeleverde rapporten:

Onderzoeksopdracht “Op weg naar een Vlaamse huursubsidie”

Dit onderzoek gaat na in welke mate een huursubsidie naast andere beleidsinstrumenten een oplossing kan bieden voor problemen m.b.t. wonen. Het rapport formuleert voorstellen voor de concrete modaliteiten van een Vlaams stelsel van huursubsidies en verduidelijkt wat hiervan de verwachte effecten zijn en wat de kostprijs is voor de overheid.

Onderzoek met betrekking tot de private huurmarkt

In deze studie wordt enerzijds een model uitgewerkt om het rendement van investeringen in de private huurmarkt te berekenen. Anderzijds wordt het bestaande aanbodbeleid van de overheid (in Vlaanderen en een aantal buurlanden) geanalyseerd en worden voorstellen geformuleerd om het aanbod op de private huurmarkt te stimuleren.

Onderzoek met betrekking tot sociale huisvesting

Het onderzoek “Op weg naar een nieuw Vlaams sociaal huurstelsel?” formuleert aanbevelingen omtrent de afbakening van de doelgroep van de sociale huisvesting, het systeem van toewijzing van sociale huurwoningen, de formule voor de huurprijsberekening en de verdeling van de kosten tussen huurder, verhuurder en overheid.
Het rapport “Leefbaarheid en de rol van toewijzing in de Vlaamse sociale huisvesting“ verschaft meer inzicht over de leefbaarheidsproblematiek in de Vlaamse sociale huisvesting en meer in het bijzonder over de bijdrage die een aangepast toewijzingsbeleid kan leveren om deze problemen aan te pakken.

Onderzoeksopdracht “Het verlaten van de ouderlijke woning in Vlaanderen en de relatie met de woningmarkt”

In dit rapport wordt nagegaan of de trend om langer in de ouderlijke woning te blijven wonen ook in Vlaanderen bestaat, hoe dit zich verhoudt in Europese context, wat hier de aanleidingen voor zijn, en welke impulsen de overheid kan geven om hierop een antwoord te bieden.

Onderzoeksopdracht “Toekomstige ruimtebehoefte voor ouderen in Vlaanderen”

In deze studie wordt nagegaan welke types van senioren er zijn en wat hun eigen leefstijl en woonwensen of woonbehoeften zijn. Het rapport onderzoekt de verschillende woonwensen of woonbehoeften, zowel in termen van woningtypes als van locatievoorkeuren van ouderen, en gaat na hoe hierop een antwoord kan geboden worden vanuit het woonbeleid en vanuit een ruimtelijk aanbodbeleid.

Onderzoeksopdracht “Naar een centraal huurwaarborgfonds”

Dit rapport omvat een inventaris en beschrijving van initiatieven die reeds werden genomen in België en in andere landen om problemen met huurwaarborgen aan te pakken. Daarnaast wordt de institutionele context geschetst waarbinnen een dergelijk initiatief moet werken, en worden een aantal mogelijke scenario’s voor de concrete implementatie van een centraal huurwaarborgfonds toegelicht.

Studiedagen “Wonen in Vlaanderen”

In de eerste helft van 2007 werden een aantal van deze onderzoeksrapporten voorgesteld tijdens drie studiedagen onder de titel “Wonen in Vlaanderen”.

Op de website van het Steunpunt Wonen(opent in nieuw venster) vindt u een chronologisch overzicht van de opgeleverde onderzoeksrapporten.