Tegen 2050 moeten alle huizen en appartementen energiezuinig zijn. In EPC-termen betekent dat het behalen van EPC-label A. Vandaag behaalt echter nog maar één op de tien appartementen dat label en om de langetermijndoelstelling te halen, moeten er jaarlijks gemiddeld 4.400 appartementen gerenoveerd worden. Het huidige renovatieritme van appartementen moet dus fors omhoog en de Vlaamse overheid neemt daarom verschillende maatregelen specifiek voor appartementen.

Renovatiemasterplan voor appartementsgebouwen: tot 12.000 euro terugbetaald door het VEKA

De situatie van mede-eigendom, het onderscheid tussen privatieve delen en gemeenschappelijke delen, de gebouwgrootte en techniciteit (bijvoorbeeld de collectieve installaties) vergen voor de renovatie van appartementsgebouwen een heel andere aanpak dan die voor eengezinswoningen. De ervaring uit verschillende Europese projecten leert dat een onafhanlijk technisch en financieel advies nodig is, gecombineerd met een procesbegeleiding voor zowel de individuele eigenaar als de VME. Onder meer in het EU Life BE-Reel project werd een aanpak met conditiestaatmeting van het gebouw, de coaching van de bewoners in de keuze tussen een onderhoudsaanpak of duurzaam renovatiescenario ontwikkeld.

Deze strategie bleek succesvol en de Vlaamse overheid zet hier nu verder op in met de steun voor het renovatiemasterplan. Appartementsgebouwen met minstens 15 eenheden kunnen een renovatiemasterplan laten opmaken door één van de zes geselecteerde studiebureaus. Deze studiebureaus hebben een raamovereenkomst getekend met het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) en de doelstellingen van het renovatiemasterplan onderschreven. De Vlaamse overheid voorziet een financiële ondersteuning tot 12.000 euro (incl. btw en max. 60% van de factuur) voor de opmaak van zo’n masterplan.

Het renovatiemasterplan bestaat uit twee delen. Enerzijds het meerjarenonderhoudsplan dat zich baseert op de gebouwtechnische, installatietechnische, de veiligheids- en woonkwaliteitsaspecten zoals beschreven in de Vlaamse Wooncode. Het plan neemt de vervangingsinvesteringen en de wettelijke verplichte investeringen op voor een periode van 20 jaar. Anderzijds een duurzaam renovatiescenario met een stappenplan met de noodzakelijke renovatieacties over hoe de langetermijndoelstelling 2050 te behalen. De syndicus en de VME krijgen zo een idee over de maatregelen die genomen kunnen worden, in welke volgorde ze het best aangepakt worden, de investeringskost, de jaarlijkse energiebesparing en een indicatie van de vastgoedwaarde voor en na de werken.

Kortom, de VME en mede-eigenaars krijgen dankzij dit masterplan een duidelijk overzicht van de verschillende acties die nodig zijn om het appartementsgebouw toekomstbestendig te maken.

De syndicus dient de aanvraag online in via de website van het VEKA. Het VEKA organiseert op basis van de aanvraag een mini-competitie tussen de geselecteerde studiebureaus. Daarna worden de offertes aan de syndicus bezorgd en kan de syndicus de voordeligste offerte voorleggen aan de mede-eigenaars. Na ondertekening van de offerte, heeft het studiebureau maximum zes maanden om het renovatiemasterplan op te leveren.

Mede-eigenaars en syndici van appartementsgebouwen met minder dan 15 eenheden komen niet in aanmerking voor de financiële tussenkomst voor de opmaak van het renovatiemasterplan, maar zij kunnen wel nog advies krijgen via het energiehuis in hun buurt.

Coaching via renovatiemasterplancoach

Als er interesse is bij de VME om over te gaan tot een energetische renovatie van het appartementsgebouw, kan er via de Energiehuizen een renovatiemasterplancoach betrokken worden. Deze coach zal de VME op een neutrale manier informeren en sensibiliseren over het nut en noodzaak van een grondige energetische renovatie. Daarnaast zal hij een plan van aanpak voorstellen, informatie geven over de opmaak van het renovatiemasterplan en de VME bijstaan bij de opmaak van een aanvraagdossier.

Hij zal verder fungeren als aanspreekpunt voor de eigenaars. Als het renovatiemasterplan wordt opgemaakt, zal de coach de mede-eigenaars helpen bij een correcte interpretatie van het renovatiemasterplan en de conditiestaatmeting. De coach zal ook de financieringsmogelijkheden in kaart brengen door de premies en voordelige leningen die van toepassing zijn op te sommen.

Voor deze dienstverlening voorziet de Vlaamse overheid een premie voor de renovatiecoach tot max. 7500 euro (afhankelijk van het aantal eenheden), zodat deze dienstverlening in de meeste gevallen kosteloos aangeboden kan worden.

Mijn VerbouwPremie

Via het online loket www.mijnverbouwpremie.be(opent in nieuw venster) kunnen premies voor renovatiewerken aangevraagd worden. Het gaat dan over werken aan de gebouwschil (bvb muur-, vloer- of dakisolatie, beglazing) en voor het opwaarderen van de installatie(s) voor de verwarming (bvb warmtepomp) en het sanitaire warm water (bvb warmtepompboiler of zonneboiler).

Er zijn zowel premies voor werken aan de individuele appartementen (privatieve delen) als aan de gemeenschappelijke delen. Voor de premie voor de werken aan de privatieve delen, hangt de premiehoogte af van het inkomen: hoe lager het inkomen, hoe hoger de premie. Maar er is geen inkomensplafond. Iedereen heeft dus recht op een premie.

Ook de VME heeft recht op een premie bij werken aan de gemeenschappelijke delen. Deze premie is dezelfde als de premie voor de ‘hoogste inkomenscategorie’. Voor dakisolatie betekent dat bijvoorbeeld een premie van 8 euro/m² met een maximum van 40% van de factuur.

Personen uit de laagste en middelste inkomenscategorieën kunnen aanvullend op de premie voor de VME en voor werken aan de gemeenschappelijke delen, ook nog aanspraak maken op de ‘aanvullende premie’ voor dezelfde werken. Dat premiebedrag wordt dan berekend in functie van het proportioneel aandeel van het appartement in het appartementsgebouw.

Mijn VerbouwLening

De eigenaar-bewoners uit de laagste en middelste inkomenscategorieën kunnen maximaal 60.000 euro lenen voor de renovatie van de privatieve delen. Deze lening kan aangevraagd worden via het Energiehuis of online. De gehanteerde rentevoet is steeds 3% lager dan de wettelijke rentevoet en kan niet onder 0% gaan. Voor de eigenaar-verhuurder die verhuurt aan een sociaal verhuurkantoor, zijn er geen inkomensplafonds.

Ook de VME kan een lening aangaan. Deze bedraagt maximaal 60.000 euro, vermeerderd met 25.000 euro per appartement.

Fictief rekenvoorbeeld:

De VME van een appartementsgebouw van 30 eenheden heeft beslist om het dak (200 m²) en de buitenmuren (600m²) van het appartementsgebouw te isoleren. De VME laat in 2023 een renovatiemasterplan opmaken en daaruit blijkt dat het dak best eerst aangepakt wordt en daarna de muren. De werken worden geraamd op 300.000 euro incl. btw voor de VME.

• Kostprijs renovatiemasterplan: 18.000 euro incl. btw, waarvan 10.800 euro incl. btw (max. 60% van de factuur) wordt betaald door het VEKA. Dus de VME betaalt nog 7.200 euro incl. btw.

• Premie voor de VME voor de werken aan de gemeenschappelijke delen: 19.600 euro.

• Afhankelijk van de inkomenscategorie kan er nog een aanvullende premie aangevraagd worden die kan oplopen tot enkele duizenden euro’s.

• Mijn VerbouwLening voor de VME, afgesloten in 2023: 300.000 euro tegen een rentevoet van 2.25% voor 20 jaar (3%-punten korting op de wettelijke rentevoet). Dat betekent een maandlast van 1.550 euro en dus 52 euro per maand per appartement.

• Labelpremie: voor een appartement met een slecht EPC-label (D, E of F) dat gerenoveerd wordt naar label A of B, is er een bijkomende premie van respectievelijk 3.750 euro en 2.500 euro.

Renovatieverplichting

Sinds begin dit jaar moeten kandidaat-kopers die een appartement kopen met een slecht EPC-label (label E of F), binnen de vijf jaar het appartement energetisch op te waarderen tot minstens label D. Maar label D is slechts een tussenstap. De Vlaamse overheid heeft een verstrengingspad voorzien. Wie bijvoorbeeld in 2028 een appartement met een slecht EPC-label koopt, moet binnen de vijf jaar minstens tot label C renoveren. De minimale EPC-labels worden zo stapsgewijs verstrengd om tegen 2050 uit te komen op label A.

EPC Gemeenschappelijke delen

Het EPC (EnergiePrestatieCertificaat) van de gemeenschappelijke delen van een appartementsgebouw geeft aan hoe energiezuinig de gemeenschappelijke delen zijn. Een EPC van de gemeenschappelijke delen is verplicht. Appartementsgebouwen groter dan 15 eenheden moesten dat al tegen het einde van 2021 hebben, voor gebouwen tussen 5 en 14 eenheden was het einde van 2022 de deadline.

De kleinste appartementsgebouwen (tussen 2 en 4 eenheden) hebben nog tot het einde van dit jaar (2023) om te voldoen aan deze verplichting.

Meer info? Zie: Renovatiemasterplan voor appartementsgebouwen