Dak- en thuisloosheid

Graag schenken we aandacht aan een belangrijke doelgroep, nl. dak- en thuislozen. Op deze pagina reiken we enkele handvaten aan waarmee we met z’n allen deze personen die dringend nood hebben aan degelijke huisvesting een oplossing kunnen bieden.

Wonen in Vlaanderen zet zich in voor een thuis voor iedereen. Degenen die dit in de praktijk effectief bewerkstellingen zijn de lokale besturen en de sociale verhuurders.

Elke dag zorgt u ervoor dat de juiste personen een sociale woning worden toegewezen, de personen die hier het meest nood aan hebben. Velen onder u zijn ook volop bezig met de voorbereiding van het nieuwe toewijzingssysteem dat ingaat op 1 januari 2024, door oprichting van de toewijzingsraad op initiatief van de (toekomstige) woonmaatschappij en waarin alle gemeenten van het werkingsgebied zetelen en daarbij horend de voorbereiding van het toekomstige toewijzingsreglement

Graag schenken we even aandacht aan een belangrijke doelgroep, nl. dak- en thuislozen. We reiken enkele handvaten aan waarmee we met z’n allen deze personen die dringend nood hebben aan degelijke huisvesting een oplossing kunnen bieden.

Dit is mogelijk binnen de bestaande systemen die we toepassen in de sociale huisvesting maar ook binnen het nieuwe toewijzingssysteem dat vanaf 1 januari 2024 van toepassing zal zijn. Daarnaast wil Wonen in Vlaanderen kennisdeling stimuleren én wordt gekeken naar nieuwe oplossingen.

Een woning voor dak- en thuislozen

Wonen in Vlaanderen wil u ondersteunen bij het zoeken naar woonoplossingen voor dak- en thuislozen. Hieronder vindt u welke initiatieven we hiervoor voorzien.

Inspiratiedag: ‘Steen voor steen. Samen bouwen aan een toekomst zonder dak- en thuisloosheid.’

Op 10 oktober organiseerde Wonen in Vlaanderen samen met het Agentschap Opgroeien en het Departement Zorg de inspiratiedag ‘Steen voor steen. Samen bouwen aan een toekomst zonder dak- en thuisloosheid.’

De voormiddag startte met inspiratie uit Europa door Freek Spinnewijn, directeur van Feantsa en een introductie in het thema en beleidsvoorstellen voor lokale besturen door Koen Hermans, professor sociaal werk en sociaal beleid (KU Leuven)

2024_10_10_steen_voor_steen_plenair.pdf(PDF bestand opent in nieuw venster)

Sessie 1: Upstream – preventieve aanpak van jongerenthuisloosheid

Sessie 2 en 11: Uithuiszetting voorkomen

Uit de lokale tellingen blijkt dat een grote groep dak- en thuislozen in een situatie van dreigende uithuiszetting leeft. Het verlies van de woning gaat gepaard met een hoge emotionele, sociale en economische kost met zware impact voor zowel huurder, verhuurder als de samenleving. Preventie van uithuiszetting zien we dan ook als belangrijke pijler in de aanpak van dak- en thuisloosheid.

Hulpverleningsactoren zoals CAW’s hebben een aanbod van intensieve en aanklampende woonbegeleiding om uithuiszetting te vermijden. Het OCMW kan onder meer beroep doen op het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen. Als finaal een vordering tot uithuiszetting wordt ingeleid, zal het vredegerecht ook het OCMW informeren om de huurder te contacteren.

In deze sessies lichtten we een aantal praktijken toe waar hulpverleners, besturen, woonactoren en vredegerecht aan de slag gaan in situaties van dreigende uithuiszetting. De focus lag op mogelijkheden en belemmeringen in de samenwerking tussen die actoren om finaal te vermijden dat mensen op straat komen te staan.

Sessie 2:

Jan Gilissen van CAW Limburg brengt de eerste ervaringen en resultaten van een proefproject dat in 2024 in Hasselt en Genk van start ging om vanuit een samenwerking tussen CAW, OCMW en vredegerecht uithuiszetting te vermijden.

Bart Dewaele van CAW Oost-Vlaanderen licht toe hoe ze in de provincie een aanbod preventie uithuiszetting op de private en sociale huurmarkt vormgeven en hierrond samenwerken met de lokale besturen.

2024_10_10_sessie_2_uithuiszetting_voorkomen.pdf (PDF bestand opent in nieuw venster)

Sessie 11:

Thibault Jonckheere van Welzijnsvereniging ’t Sas uit Brugge licht toe hoe ze vanuit hun Lokaal Sociaal Beleidsplan de focus leggen op woonbegeleiding en preventie van uithuiszetting. Ze zetten hierbij onder meer in op het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen (FBU), crisisbemiddeling en samenwerking met het vredegerecht.

Jorn Dangreau, vrederechter in Torhout, en Kathy Renaudin van CAW Noord-West-Vlaanderen lichten toe hoe het CAW, OCMW en het vredegerecht lokaal samenwerken om hulpverlening bij te schakelen wanneer mensen moeten voorkomen voor uithuiszetting of schuldenlast.

2024_10_10_sessie_11_uithuiszetting_voorkomen.pdf(PDF bestand opent in nieuw venster)

Sessie 3: Nood- en Woonoplossingen op Maat voor Jongvolwassenen in Dak- en Thuisloosheid

Sessie 4 en 12: Leegstandsbeheer, twee vliegen in één klap: minder leegstaande sociale woningen én een oplossing voor dak- en thuisloosheid

Sessie 5 en 13: Kadans Wonen geeft kanslozen een kans

Sessie 6: Ieder Zinneke Zijn Thuis - Zorg en aanpak dak- en thuisloosheid, onlosmakelijk verbonden

Sessie 7 en 14: Ketenaanpak dak- en thuisloosheid

Sessie 8: Dromen van alleen wonen – spelen om te weten, spelen als preventie

Sessie 9: Ssega: Zorg en preventie dak- en thuisloosheid, onlosmakelijk verbonden

Sessie 10: Sociaal wonen en Housing First: een uitgelezen kans voor lokale besturen, woonmaatschappijen en welzijnsactoren om samen te werken

Inspiratiesessie

Projectoproep voor lokale besturen

Modulaire woningen

Informatie over dak- en thuisloosheid

De website van FEANTSA(opent in nieuw venster) biedt een veelheid aan informatie over dak- en thuisloosheid in Europa.
Op de website van VVSG (opent in nieuw venster)vindt u heel wat informatie over dak- en thuisloosheid in Vlaanderen.
Op de website van de Koning Boudewijnstichting(opent in nieuw venster) vindt u de meest recente telling van dak- en thuisloosheid in België. Cijfers en informatie mbt de telling in Vlaanderen vindt u terug op de website van het Departement Zorg(opent in nieuw venster).

Mogelijkheden binnen sociale huur

Instroom en toewijzing

We geven u mee hoe u vandaag en in de toekomst een beleid inzake dak- en thuisloosheid kan integreren in het lokale toewijzingsbeleid.

Via de huidige toewijssystemen (tot 1 januari 2024)

Via het toekomstige toewijzingssysteem (vanaf 1 januari 2024)

Vanaf 1 januari 2024 zal nog maar één toewijzingssysteem gelden voor alle sociale huurwoningen in Vlaanderen. U bereidt hiervoor waarschijnlijk al de oprichting van een toewijzingsraad voor en denkt na over de opmaak van een ontwerp van toewijzingsreglement.

Zoals u weet voorziet het toewijzingsmodel vier instroommogelijkheden.

standaard toewijzingen op basis van lokale binding en chronologie (art. 6.23);
een verplicht aandeel van versnelde toewijzingen aan kandidaat-huurders met een bijzondere nood of in precaire omstandigheden (art. 6.24, art. 6.25, art. 6.26);
een optioneel aandeel van toewijzingen aan kandidaat-huurders die behoren tot specifieke doelgroepen (art. 6.27);
interne mutaties en bijzondere toewijzingsregels (art. 6.28).

Via de tweede en derde instroommogelijkheid kan u uw steentje bijdragen aan het huisvesten van personen die dak- of thuisloos zijn. We geven nog eens mee op welke manier u dit kan doen.

Versnelde toewijzingen

De tweede instroommogelijkheid binnen het nieuwe toewijzingssysteem houdt een verplicht aandeel van 20% van de jaarlijkse toewijzingen in van versnelde toewijzingen aan kandidaat-huurders met een bijzondere nood of in precaire omstandigheden.

De versnelde toewijzingen gebeuren enerzijds aan personen die zich in bijzondere omstandigheden van sociale aard bevinden, zoals de huidige bepaling in het BVCW. Anderzijds gaat het om de huidige regeling van de versnelde toewijzing aan welzijnsdoelgroepen maar dan uitgebreid in functie van het eengemaakte toewijzingssysteem. In overleg met de toewijzingsraad zal de woonmaatschappij beslissingen kunnen nemen over de concrete uitwerking van deze versnelde toewijzingen (aanmelding, coördinatie, begeleiding). De afspraken worden opgenomen in het intern huurreglement van de verhuurders. De gemeenten nemen deel aan het overleg via de toewijzingsraad, die zal functioneren als forum en waar wordt gestreefd naar een consensus. Dat betekent dat de gemeenten voor deze instroommogelijkheid geen individuele aanpassingen kunnen doorvoeren, in tegenstelling tot de toewijzing aan specifieke doelgroepen. De afspraken met betrekking tot de versnelde toewijzingen gebeuren op het niveau van het (deel-)werkingsgebied van de woonmaatschappij.

Binnen deze instroommogelijkheid heeft u veel ruimte om rekening te houden met de doelgroep van dak- en thuislozen, via samenwerking met de betrokken welzijnsinstanties. Deze samenwerking kan ook gaan over de begeleiding van de nieuwe huurders.

Specifieke doelgroepen

De derde instroommogelijkheid houdt de toewijzing in aan kandidaat-huurders die behoren tot specifieke doelgroepen. Op dit vlak wijzigt er niet enorm veel aan de huidige regeling. Er zal niet langer in alle gevallen een doelgroepenplan ter motivatie moeten worden opgemaakt. Enkel wanneer de doelgroepen niet behoren tot de lijst die voorzien is in de regelgeving, zal dat nog verplicht zijn. Daarnaast zijn het niet langer de gemeenten die het initiatief nemen om een reglement op te maken, maar wel de toewijzingsraad. Deze zal verantwoordelijk zijn voor de opmaak van een ontwerpreglement voor het hele werkingsgebied van de woonmaatschappij. Op die manier kunnen gemakkelijker afspraken worden gemaakt over het grondgebied van de gemeenten heen. De gemeenten behouden echter wel het laatste woord en kunnen eigen accenten leggen in het toewijzingsreglement, alvorens het goed te keuren.

Ook hier kan u rekening houden met de doelgroep van dak- en thuislozen. U kan hiertoe afspraken maken met de leden van de toewijzingsraad en maakt een toewijzingsreglement op waarin u een specifiek aantal woningen of toewijzingen kan voorbehouden voor kandidaat-huurders die behoren tot de doelgroep en u kan deze personen ook begeleiden en ondersteunen indien nodig.

Verhuring buiten het sociaal huurstelsel

Ter inspiratie

Er bestaan verschillende interessante websites die informatie bieden over projecten rond Housing First.
KADANS zet zich in voor dak- en thuislozen in de stad Antwerpen. Meer informatie vind je op volgende websites:
- KADANS: Ketenaanpak dak- en thuislozen Antwerpen stad(opent in nieuw venster)
- Multiversum: wonen en geestelijke gezondheidszorg(opent in nieuw venster)
Finland heeft een heel inspirerende organisatie genaamd de Y-Foundation, die zich over het hele land inzet voor de huisvesting van dak- en thuisloze personen. U leest meer hierover op deze website(opent in nieuw venster).
In het Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan 2020-2024 wordt ook bijzondere aandacht gevraagd voor de positie van kinderen, jongeren en jongvolwassenen in het woonbeleid. Op de inspiratiesessie ‘kinderen en jongeren in het lokale woonbeleid’ (2021) en op de dag van het lokaal woonbeleid (2022) werden in een aantal sessies aandacht gevraagd voor kinderen, jongeren en jongvolwassen die dak- of thuisloos zijn.

Hieronder vindt u de documentatie van deze inspiratiesessie.

Contact

Heeft u zelf een interessant project voor de opvang van dak- en thuislozen dat u graag wil delen met uw collega’s? Neem contact op met de helpdesk sociale huur.

Contact helpdesk sociale huurContact helpdesk sociale huur

Sociaal woonbeleid