Vlaamse toetsen: wat, waarom, wie, wanneer en hoe
Vanaf schooljaar 2023-2024 nemen lagere en secundaire scholen de eerste Vlaamse toetsen af. Lees hieronder alles over wat, waarom, wie, wanneer en hoe.
Vlaamse toetsen zijn gestandaardiseerde, genormeerde en gevalideerde net- en koepeloverschrijdende toetsen, met als doel de interne kwaliteitszorg van scholen te ondersteunen en de onderwijskwaliteit te versterken. Ze worden centraal opgesteld, digitaal afgenomen, verwerkt en geanalyseerd. In vele landen worden er al jaren zulke toetsen georganiseerd. Voor het Vlaams onderwijs is dit nieuw.
De toetsen focussen in eerste instantie op Nederlands (begrijpend lezen, schrijven, grammatica) en wiskunde.
Uit de peilingen(opent in nieuw venster) en internationaal vergelijkend onderzoek(opent in nieuw venster) blijkt dat de resultaten voor bepaalde domeinen zoals wiskunde, wetenschappen en begrijpend lezen, beter kunnen.
Met Vlaamse toetsen wil de Vlaamse Regering de onderwijskwaliteit versterken.
Uiteraard is kwaliteitsvol onderwijs veel meer dan leerlingen die goed scoren op een gestandaardiseerde toets. Kwaliteitsvol onderwijs stimuleert de ontwikkeling van iedereen, zodat iedereen zichzelf kan ontplooien en kan deelnemen aan de samenleving. De Vlaamse toetsen leveren ons noodzakelijke informatie op om de onderwijskwaliteit te versterken. In het referentiekader voor Onderwijskwaliteit(opent in nieuw venster) lees je wat kwaliteitsvol onderwijs is.
Doelstellingen
De Vlaamse toetsen hebben 1 helder doel: de onderwijskwaliteit versterken.
De toetsen kunnen bijdragen tot de onderwijskwaliteit omdat ze:
- Een beter inzicht bieden in de onderwijsprocessen.
- De resultaten en leerwinst van leerlingen en scholen in kaart brengen.
- De mate waarin leerlingen de onderwijsdoelen bereiken, meten.
- Schoolteams een extra hulpmiddel bieden om hun kwaliteitszorg te ondersteunen.
- Scholen versterken waar nodig door hen te begeleiden wanneer de toetsresultaten beneden de verwachting zijn.
Het is niet de bedoeling om:
- Een openbare rangschikking van scholen op te stellen. Er is een decretaal verbod op het publiek maken van de resultaten van scholen en dus ook op rangschikkingen.
- De resultaten op school-, klas- en leerlingniveau publiek bekend te maken.
- Leraren te evalueren op basis van het toetsresultaat van hun klas.
- Leerlingen te sanctioneren op basis van hun toetsresultaten.
- De resultaten beslissend te laten zijn voor de studievoortgang of attestering van leerlingen.
Deelnemen aan de Vlaamse toetsen is in principe verplicht voor alle leerlingen uit het lager en secundair onderwijs. Elke leerling legt de toetsen 4 keer af:
- Lager onderwijs: aan het einde van het 4de en het 6de leerjaar
- Secundair onderwijs: aan het einde van de 1ste en 3de graad
Als je een individueel aangepast curriculum (IAC) volgt of een anderstalige nieuwkomer bent, neem je enkel deel als je school je inschrijft.
Als je les volgt in het buitengewoon basisonderwijs of in het buitengewoon secundair onderwijs OV1, OV2 en OV3 neem je enkel deel als je school je inschrijft.
Als je les volgt in het buitengewoon secundair onderwijs OV4 kan je school je uitschrijven.
Er wordt zo inclusief mogelijk gewerkt. Voor leerlingen die het nodig hebben, worden zoveel mogelijk redelijke aanpassingen georganiseerd.
Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften mogen gebruik maken van voorleessoftware en hulpkaarten tijdens de toetsen, wanneer ze hier normaal ook gebruik van maken op school. Meer info lees je onder ‘Welke hulpmiddelen mogen leerlingen gebruiken?’.
Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften mogen gebruik maken van voorleessoftware en hulpkaarten tijdens de toetsen, wanneer ze hier normaal ook gebruik van maken op school.
Volgende hulpmiddelen zijn voor alle leerlingen bij alle toetsvragen beschikbaar in het toetsplatform:
- Verklarend woordenboek
- Uitleg bij een woord
- Spellingscontrole
- Digitale markeerstift
- Donkere modus en hoog contrast modus
- Zoomfunctie voor afbeeldingen (vergrootglas)
Alle leerlingen kunnen ook een digitaal rekentoestel gebruiken, behalve bij toetsvragen waar leerlingen moeten hoofdrekenen of bij vragen over wiskundige inzichten waarbij geen rekenvaardigheden nodig zijn. Leerlingen uit de B-stroom secundair onderwijs kunnen een formuleblad voor wiskunde gebruiken.
De toetsen worden digitaal afgenomen. Het is de bedoeling om de toetsafname op school te organiseren volgens een procedure die gelijk is voor alle scholen.
De toetsen worden geleidelijk aan ingevoerd. Zo krijgen scholen en onderwijspersoneel voldoende tijd om zich voor te bereiden en te organiseren.
Hieronder lees je wanneer de eerste afname georganiseerd wordt in je school. De toetsen worden ook uitgetest (kalibratiestudie) in een aantal scholen.
Basisonderwijs
| Schooljaar | Toetsafname |
|---|---|
| 2022-2023 | Kalibratiestudie (vooronderzoek) in het 4de leerjaar basisonderwijs |
| 2023-2024 | Eerste afname in het 4de leerjaar basisonderwijs |
| 2024-2025 | Kalibratiestudie (vooronderzoek) in het 6de leerjaar basisonderwijs |
| 2025-2026 | Eerste afname in het 6de leerjaar basisonderwijs |
Secundair onderwijs
| Schooljaar | Toetsafname |
|---|---|
| 2022-2023 | Kalibratiestudie (vooronderzoek) in het 2de leerjaar secundair onderwijs |
| 2023-2024 | Eerste afname in het 2de leerjaar secundair onderwijs |
| 2025-2026 | Kalibratiestudie (vooronderzoek) in het 6de leerjaar secundair onderwijs |
| 2026-2027 | Eerste afname in het 6de leerjaar secundair onderwijs |
In heel wat landen hebben centrale toetsen een grote impact op de loopbaan van leerlingen of op de schoolkeuze die ouders maken. In Vlaanderen wordt er gekozen voor een beperkte impact.
Het is niet de bedoeling om een openbare rangschikking op te stellen van scholen en leerlingen. Het is decretaal verboden om resultaten van scholen publiek bekend te maken en rangschikkingen op te stellen.
De toetsresultaten zijn een instrument om het leerproces van de leerlingen te ondersteunen en de onderwijskwaliteit te verbeteren.
Voor leerlingen en leraren
- De resultaten worden teruggekoppeld aan de leerlingen en hun leraren om het leerproces richting te geven en hen te ondersteunen.
- De resultaten kunnen door de klassenraad worden meegenomen in hun globale beoordeling van de leerlingen, maar ze mogen niet het enige criterium zijn voor de studievoortgang en -oriëntering. Hierover kunnen in de schoolraad verder duidelijke afspraken gemaakt worden.
- Leraren worden niet geëvalueerd op basis van de resultaten van hun klas. De resultaten zijn een belangrijke maatstaf om te reflecteren over de kwaliteit van hun onderwijs. De feedback op klasniveau helpt om de resultaten op schoolniveau goed te kunnen analyseren en gebruiken en kan ook essentiële bron vormen voor de leraren(teams). Er wordt momenteel, samen met het onderwijsveld, nagedacht over de nodige garanties zodat klasresultaten niet onwenselijk gebruikt worden.
Voor scholen
- Voor scholen zijn de resultaten een belangrijke bron om het proces van interne kwaliteitszorg te versterken. Via de toetsresultaten wordt er nagegaan of de school en de leerlingen de onderwijsdoelen bereiken.
- De resultaten op schoolniveau worden gedeeld met de onderwijsinspectie. Dit gaat alleen over de resultaten op schoolniveau, niet over de resultaten op klas- en leerlingniveau. Ze zal de resultaten gebruiken als een bijkomende bron van informatie. De onderwijsinspectie blijft scholen doorlichten om tot een advies en een doorlichtingsverslag te komen. De onderwijsinspectie vertrekt hierbij vanuit het referentiekader voor Onderwijskwaliteit.(opent in nieuw venster) Dat kader geeft een brede invulling aan de onderwijskwaliteit.
De toetsen focussen in eerste instantie op Nederlands (begrijpend lezen, schrijven, grammatica) en wiskunde.
Dit is slechts een beperkt deel van de brede vorming en het onderwijscurriculum, maar op korte termijn is het organisatorisch niet haalbaar om de Vlaamse toetsen verder uit te breiden. Op langere termijn kan er gekeken worden of dit ook niet wenselijk is voor andere vakken of leergebieden.
Een onafhankelijk universitair steunpunt, bestaande uit 5 Vlaamse universiteiten en 2 hogescholen ontwikkelt en test de toetsen uit.
Het steunpunt verenigt de onderzoekers met de juiste deskundigheid om valide, betrouwbare en transparante toetsen op te stellen, in samenspraak met het onderwijsveld.
Het Steunpunt(opent in nieuw venster) tekent momenteel uit wat de mogelijke leerwinstmetingen en de gevolgen zijn voor de toetsontwikkeling en de feedback. Het Steunpunt beschikt over een grote expertise, zowel op psychometrisch vlak als wat betreft de vaardigheidsontwikkeling in het Nederlands en wiskunde. Voor de vorming en de inhoud van de feedback over de leerwinst, zullen de onderzoekers van het Steunpunt het onderwijsveld betrekken.
De 1ste leerwinstmeting is pas mogelijk vanaf 2026, na de 1ste hoofdafname in het 6de leerjaar basisonderwijs.
Bij feedback wordt er altijd rekening gehouden met de kenmerken van het leerlingenpubliek. Er zijn in Vlaanderen grote verschillen tussen scholen wat betreft de leerlingenpopulatie. Dit heeft impact op de toetsresultaten. Daarom is het belangrijk dat een school zich kan vergelijken met scholen met een gelijkaardig leerlingenpubliek.
De Vlaamse toetsen vervangen de peilingen. De laatste peiling werd afgenomen in 2022. Er worden ook geen nieuwe paralleltoetsen meer ontwikkeld.
Contact
Een vraag of probleem? Geef je vraag door via het contactformulier. Je ontvangt binnen 2 werkdagen een antwoord.