Wonen in Eigen Streek (WIES): uitspraak grondwettelijk hof
De vorige Vlaamse Regering werkte een nieuw kader uit voor Wonen in Eigen Streek (WIES). Via deze regeling kunnen gemeenten met de hoogste vastgoedprijzen de minder kapitaalkrachtige, plaatselijke bevolking ondersteunen bij de aankoop van een woning. De plaatselijke bevolking wordt daartoe gedefinieerd als de personen die in de afgelopen 10 jaar minstens 5 jaar onafgebroken in de WIES-gemeente of in een aangrenzende gemeente in het Vlaamse Gewest woonden. De gemeente kan die definitie in haar reglement ook beperken tot de inwoners van de WIES-gemeente zelf, zonder bewoning van de aangrenzende gemeenten in aanmerking te nemen.
Tegen het WIES-decreet van 23 juni 2023 werden twee verzoekschriften tot vernietiging ingesteld bij het Grondwettelijk Hof. Op 16 januari 2025 heeft het Hof daarover uitspraak gedaan.
Wat zegt het Grondwettelijk Hof?
In de eerste plaats onderzocht het Grondwettelijk Hof de voorwaarde van lokale binding. Het Grondwettelijk Hof oordeelt dat deze in essentie wel in overeenstemming is met de Europese regels rond vrij verkeer. Maar het Hof stelt wel vast dat het gelijkheidsbeginsel wordt geschonden als bewoning van aangrenzende gemeenten wordt beperkt tot gemeenten in het Vlaamse Gewest. Het Hof oordeelt daarom dat ook de bewoning in een aangrenzende gemeente in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest of het Waalse Gewest in rekening moet kunnen worden gebracht.
Daarnaast werd aangevoerd dat de regeling mogelijk in strijd is met de regels rond staatssteun. Het Grondwettelijk Hof heeft zich hier niet over uitgesproken, maar heeft de kwestie doorverwezen naar het Hof van Justitie.
Wat betekent dit voor de WIES-gemeenten?
Het Grondwettelijk Hof vernietigde een specifiek aspect van de voorwaarde van lokale binding, in die zin dat nu ook bewoning in een aangrenzende gemeente buiten het Vlaamse Gewest moet worden meegeteld. Dit betekent dat wanneer u als WIES-gemeente ook rekening houdt met de bewoning in aangrenzende gemeenten, het ook kan gaan om een gemeente uit een ander gewest (Brussels Hoofdstedelijk of Waals Gewest). Over de optie om de lokale binding enkel vast te stellen op basis van bewoning van de WIES-gemeente zelf, deed het Grondwettelijk Hof geen uitspraak. Die optie blijft dus ongewijzigd.
Het kan nog enige tijd duren vooraleer het Hof van Justitie de kwestie van staatssteun zal behandelen. Om daarover toch zo snel als mogelijk duidelijkheid te krijgen, is besloten om in gesprek te gaan met de Europese Commissie.