Voorstellen van burgers
Inwoners van de gemeente kunnen voorstellen en vragen over de gemeentelijke beleidsvoering en dienstverlening op de agenda van de gemeenteraad brengen en toelichten. De gemeenteraden moeten zelf een beleid voeren op het vlak van betrokkenheid van de burgers en de doelgroepen. Ze moeten hiervoor een reglement opstellen.
Het Decreet over het Lokaal Bestuur verplicht de gemeenteraad om een reglement op te stellen over voorstellen van burgers. Het herneemt de detailregelingen, zoals het minimum aantal handtekeningen, uit het Gemeentedecreet niet. Dat zorgt voor een versterking van de autonomie van het lokaal bestuur.
De voorwaarden en verdere modaliteiten van burgerparticipatie maken deel uit van dat reglement van de raad. Zo kan er via reglement bijvoorbeeld bepaald worden dat de burgers bij het indienen van hun voorstel een gemotiveerde nota moeten toevoegen of dat zij het recht hebben om hun voorstel toe te lichten in de gemeenteraad.
Het recht om voorstellen en vragen op de agenda te plaatsen, geldt ook voor de raad voor maatschappelijk welzijn.
Het Provinciedecreet bevat een gelijkaardige regeling voor de provinciale besturen.
Onderzoeksrapport De Wakkere Burger
De Wakkere Burger vzw(opent in nieuw venster) heeft in alle 300 Vlaamse steden en gemeenten onderzoek gedaan naar de implementatie van het recht van inwoners om voorstellen van burgers op de agenda van de gemeenteraad te zetten. Dat resulteerde in februari 2022 in een onderzoeksrapport . Het rapport bevat naast de conclusies ook bouwstenen voor een lokaal reglement, met een bijzondere aandacht voor het spreekrecht van inwoners een lage handtekeningenvereiste om deze vorm van burgerparticipatie toegankelijk te maken.