Levenslang leren: een onderzoek naar de persona's, drempels en hefbomen van burgers met een leernood
Welke factoren spelen een rol in de beslissing om al dan niet te leren? Welke drempels moeten burgers overwinnen om te kunnen deelnemen aan een opleiding? En wat motiveert burgers die een opleiding volgen om door te zetten?
Aan de hand van customer journey onderzoek wordt het traject van burgers voorafgaand aan het leren in kaart gebracht. Er werden twee populaties onderzocht: participerende burgers en geïnteresseerde niet-participerende burgers. Elke customer journey wordt vervolgens uitgewerkt vanuit het perspectief van één type persona. De inzichten leiden tot beleidsaanbevelingen om de leercultuur en levenslang leren in Vlaanderen te stimuleren.
Doel van de studie
De studie die in dit artikel besproken wordt, heeft als onderzoeksdoelstelling een inzicht te geven in:
- de factoren die motivatie bij lerenden beïnvloeden
- de belemmeringen die burgers moeten overwinnen om te kunnen deelnemen aan een leeractiviteit en
- de factoren die de beslissing om al dan niet te leren beïnvloeden.
Dankzij een beter inzicht in de verschillende noden en behoeften van lerenden in de verschillende fasen van hun traject naar een opleiding, kunnen beleidsinitiatieven gerichter ingezet worden.
Methode
Via customer journey onderzoek wordt de reis van burgers voorafgaand aan het leren in kaart gebracht (pre-learner fase). Het traject voorafgaand aan het leren omvat alles wat een lerende doet, voelt en ervaart – vanaf het moment dat de lerende een leernood ervaart tot en met de inschrijving voor een leeractiviteit – vanuit het perspectief van de lerende. Elke customer journey wordt vervolgens in kaart gebracht vanuit het perspectief van één type persona (een karakterisering van een type eindgebruiker). De persona’s zijn ontwikkeld op basis van mindsetsegmentatie (attitudes en noden van eindgebruikers). Dat geeft onder meer beleidsmakers een beter inzicht in de verschillende types lerenden, met hun verschillende leernoden, motivaties, contexten en drempels.
Om de ervaring van volwassenen te bevragen, werden twee onderzoekspopulaties onderzocht, namelijk burgers die effectief aan het deelnemen waren of deelgenomen hadden aan een opleiding (participerende burgers), en burgers die een leerintentie hadden maar uiteindelijk de opleiding niet volgden (geïnteresseerde niet-participerende burgers). Hiervoor werd een brede doelgroep bevraagd, met het oog op een diversiteit in lerenden (alle Vlaamse volwassenen – niet beperkt tot de actieve beroepsbevolking) en een diversiteit aan opleidingstrajecten bij diverse opleidingsverstrekkers (kortlopende/langlopende opleidingen, formele/non-formele opleidingen, arbeidsgerichte/persoonsgerichte opleidingen). Het onderzoek naar de customer journey van burgers aan levenslang leren werd gevoerd door middel van afname van semigestructureerde diepte-interviews, waarvoor een interviewleidraad gehanteerd werd.
Aanbevelingen
Op basis van deze bevindingen formuleert het onderzoek enkele aanbevelingen. Bestaand beleid omtrent levenslang leren hanteert heterogene doelgroepen die gebaseerd zijn op één enkele eigenschap of indicator – zoals opleidingsniveau, leeftijd en arbeidsstatuut – en houdt dus geen rekening met sociodemografische en motivationele verschillen. Inzicht in de diversiteit van lerenden heeft daarom potentieel belangrijke beleidsimplicaties.
Dit onderzoek maakt duidelijk dat de lerende onderhevig is aan een ruime verscheidenheid van factoren en dat context een grote rol speelt in de mogelijkheid tot leren. De verschillende persona’s komen in contact met uiteenlopende instanties (VDAB, vakbond, RIZIV, werkgever, etc.), drempels en hefbomen. De Vlaamse Regering heeft als doelstelling de opleidingsparticipatie bij alle Vlaamse volwassenen te verhogen. Om dit succesvol te verwezenlijken, is het aangewezen dat alle partijen hun verantwoordelijkheden opnemen: individuen, opleidingsverstrekkers, organisaties, begeleidingsinstanties en alle beleidsdomeinen die een impact hebben op opleidingsdeelname.
Persona’s en customer journeys bieden over het algemeen een goed hulpmiddel om op een geïntegreerde en holistische manier naar burgers te kijken. De verkregen inzichten op de noden en behoeften van de lerende kunnen op verschillende manieren gebruikt worden.
- Om bepaalde beleidsinitiatieven gerichter in te zetten, aangepast naar het type lerende en het moment in zijn of haar klantenreis.
- Om gerichte communicatie- en mobilisatiecampagnes op te zetten.
- Om leerloopbaanbegeleiding vorm te geven, meer specifiek als kaders voor leerloopbaanbegeleiders in hun individuele adviezen t.a.v. volwassenen.
- Om aanbieders te helpen het opleidingsaanbod af te stemmen op de lerende, alsook om gerichter informatie en begeleiding te bieden aan lerenden.
- Om werkgevers te sensibiliseren en aan te zetten tot het ontwikkelen van een leercultuur binnen hun organisatie. 6. Om – op basis van de inzichten in het gebruikersgedrag van lerenden – toekomstig systeemdesign en productontwikkeling omtrent levenslang leren scherp te stellen.
Ten slotte identificeert dit onderzoek een aantal algemene beleidsaanbevelingen die onderverdeeld zijn in vier soorten strategieën, namelijk strategieën om lerenden beter te informeren, strategieën om lerenden beter te begeleiden naar en in het leren, strategieën om een stimulerende leeromgeving te ontwikkelen en strategieën die de combinatie leren – werken – leven faciliteert.