Opcentiemen, U-waarde of new jersey: iedere organisatie van de Vlaamse overheid heeft zo haar eigen vaktermen. Zolang die vaktermen tussen vakgenoten worden gebruikt, is er geen probleem. Maar als je communiceert met iemand die niet vertrouwd is met de materie, is voorzichtigheid geboden. De termen die je zelf vanzelfsprekend vindt, zijn voor niet-ingewijden namelijk vaak Chinees. Het onderstaande stappenplan helpt je om je teksten voor iedereen heerlijk helder te maken.
- Stap 1
Kom vaktermen op het spoor
Probeer teksten die bedoeld zijn voor een breed publiek door de ogen van de lezers te bekijken en vraag je af of er termen in staan waarmee ze mogelijk niet vertrouwd zijn. Dat is niet zo eenvoudig. Als je eenmaal kennis hebt van iets, is het heel moeilijk om te beoordelen of iets begrijpelijk is voor een ander. Laat je teksten daarom ook nalezen door iemand die geen specialist is in de materie, bijvoorbeeld een collega met een andere expertise, of iemand uit de doelgroep. Die pikken onbegrijpelijke vaktermen er zo uit.
- Stap 2
Vraag je af of een vakterm noodzakelijk is
Stel je eerst de vraag of een vakterm echt noodzakelijk is. In veel gevallen kun je de vakterm vervangen door een meer ingeburgerd synoniem of door een omschrijving.
Enkele voorbeelden:
liever niet maar wel Influenza is bij gezonde personen over het algemeen een onschuldige aandoening. Griep is bij gezonde personen over het algemeen een onschuldige aandoening. In het eerste semester van 2019 werden 22.905 nieuwe PV-installaties in gebruik genomen in Vlaanderen. In het eerste semester van 2019 werden 22.905 nieuwe installaties voor zonnepanelen in gebruik genomen in Vlaanderen. Het fietspad en het wegdek worden van elkaar gescheiden met new jerseys. Het fietspad en het wegdek worden van elkaar gescheiden met betonnen vangrails. - Stap 3
Licht vaktermen toe
In sommige gevallen kan het toch nodig zijn om een vakterm te gebruiken, bijvoorbeeld omwille van de rechtsgeldigheid of omdat je met de vakterm iets op een kernachtige manier kunt uitdrukken. Licht de term dan toe. Dat kan bijvoorbeeld door de term te definiëren in de tekst of door voorbeelden te geven die de term illustreren. Je kunt veelgebruikte vaktermen ook verklaren in een woordenlijst in de tekst zelf of op een website.
Enkele voorbeelden:
- Zoals vorig jaar dienen we het tetravalente griepvaccin toe. Dat vaccin is uit vier verschillende griepstammen opgebouwd. Het biedt bescherming tegen vier verschillende types van griep.
- Elke gemeente en provincie bepaalt zelf hoeveel opcentiemen ze heft. Bijvoorbeeld: een heffing van 290 opcentiemen wil zeggen dat u per euro basisheffing nog eens 2,9 euro aan opcentiemen betaalt. Als de basisheffing bijvoorbeeld 100 euro is, komt er nog 290 euro aan opcentiemen bij.
- U kunt van een werkwoord gemakkelijk een zelfstandig naamwoord maken door er het lidwoord het voor te zetten, bijvoorbeeld het toekennen, het ontwikkelen, het nadenken. Zulke zelfstandige naamwoorden worden nominaliseringen genoemd.