De erkende vakorganisaties kunnen de in artikel 16 van de wet van 19 december 1974 bepaalde prerogatieven uitoefenen voor het personeel waarvan zij de beroepsbelangen behartigen (art. 9 KB 28 september 1984):

1. stappen doen bij de overheden in het gemeenschappelijk belang van het personeel dat zij vertegenwoordigen of in het bijzonder belang van een personeelslid;(1)
2. een personeelslid dat zijn daden vóór de administratieve overheid moet rechtvaardigen, op zijn verzoek ter zijde staan;
3. in de lokalen van de diensten berichten uithangen;(2)
4. de algemene documentatie ontvangen betreffende het beheer van het personeel dat zij vertegenwoordigen.

Volgende dienstvrijstelling/vakbondsverloven worden "van rechtswege" toegekend aan personeelsleden van een erkende vakorganisatie, en kunnen dus niet geweigerd worden:

• dienstvrijstelling om de eerste drie van bovenvermelde prerogatieven van de erkende vakorganisatie uit te oefenen (artikel 83, §1, KB)
• vakbondsverlof voor een "vaste afgevaardigde" van een vakorganisatie (art. 71, 3°, en 77 KB)
• vakbondsverlof om deel te nemen aan de werkzaamheden van de in de vakorganisatie opgerichte algemene commissies en comités (artikel 82 KB).

De representatieve vakorganisaties kunnen de in artikel 17 van de wet van 19 december 1974 bepaalde prerogatieven uitoefenen:

1. de prerogatieven van de erkende vakorganisaties uitoefenen (zie hierboven, art. 16 van de wet);
2. de bondsbijdragen innen in de lokalen, tijdens de diensturen;
3. aanwezig zijn op de vergelijkende examens en op de examens welke voor de personeelsleden worden georganiseerd onverminderd de prerogatieven van de examencommissies;
4. in de lokalen vergaderingen beleggen.

De vakorganisaties die in Sectorcomité XVIII zitting hebben, hebben zitting in de basisoverlegcomités (EOC’s) opgericht in het gebied van Sectorcomité XVIII (artikel 41 van het KB van 28 september 1984), met name ACOD, ACV en VSOA.
________________________________________
(1) De draagwijdte van de “stappen” is niet gepreciseerd, dus het kan gaan om allerlei handelingen, bijvoorbeeld:
- de overheid aanschrijven;
- een onderhoud vragen met de overheid;
- het meedelen van een toestand die het personeel betreft;
- …
(2) Er is steeds een voorafgaand ‘visum’ van de overheid vereist.
- Berichten met beledigingen of grof taalgebruik kunnen geweigerd worden.
- Reclame voor politieke partijen kan niet beschouwd worden als ‘berichten van de vakorganisaties’.