Het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten keurde op 19 juni 2018 het modelbestek gebouwen(Word bestand opent in nieuw venster) goed. Dit modelbestek bevat administratieve bepalingen voor opdrachten voor bouwwerken (zowel nieuwbouw als renovatie van gebouwen) die geplaatst worden bij openbare procedure.

De opmaak van dit modelbestek is ingegeven door de vaststelling dat sommige bestekken voor bouwwerken verouderde of onaangepaste bepalingen bevatten die niet zijn aangepast aan de laatste evoluties of de recentste versie van de regelgeving overheidsopdrachten. Dit modelbestek wil administratieve bepalingen aanreiken die steeds up-to-date zijn en het zal dan ook op regelmatige basis worden geactualiseerd.

Alle entiteiten van de Vlaamse overheid kunnen gebruik maken van dit modelbestek, alsook de lokale en provinciale besturen en andere aanbestedende overheden die gesitueerd zijn in het Vlaams Gewest. De aandacht wordt erop gevestigd dat elke gebruiker het document in zijn geheel dient na te lezen en waar nodig aan te passen in functie van de eigen specifieke situatie.

Dit modelbestek draagt de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de betrokken beroepsfederaties.

De term sociale dumping wordt veelal gebruikt om het te hebben over wantoestanden in de bouw. Sociale dumping kan ook voorkomen in andere sectoren zoals schoonmaak en bewaking. Het gaat van oneerlijke concurrentie door systemen van detachering over detacheringsfraude, ongeoorloofde terbeschikkingstelling van personeel, schijnzelfstandigen tot regelrechte mensenhandel.

Bij overheidsopdrachten kunnen aanbestedende overheden geconfronteerd worden met diverse vormen van sociale dumping. De opmaak van de Vlaamse gids tegen sociale dumping bij overheidsopdrachten(PDF bestand opent in nieuw venster) is ingegeven door de nood aan een effectief werkinstrument voor aanbestedende overheden. De gids geeft op concrete wijze aan hoe een aanbestedende overheid bij overheidsopdrachten in bepaalde fraudegevoelige sectoren sociale dumping en de nefaste gevolgen daarvan kan tegengaan.

De gids bestaat uit twee grote onderdelen. Vooreerst wordt kort en bondig aangegeven welke maatregelen je als aanbestedende overheid kan nemen in het kader van de strijd tegen sociale dumping. Daarnaast worden een aantal clausules aangereikt, die elk verband houden met de mogelijke maatregelen, en die je kan opnemen in je opdrachtdocumenten. Deze kunnen mogelijke controles, verplichtingen en handelswijzen van de aanbestedende overheid verduidelijken en vergemakkelijken.

Als werkinstrument voor aanbestedende overheden draagt de gids de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaams steden en gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse provincies en de betrokken beroepsfederaties. De gids werd goedgekeurd op het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten van 26 oktober 2017.

In het kader van overheidsopdrachten doen opdrachtnemers vaak een beroep op onderaanneming. Met het oog op een zekere controle op de kwaliteit van deze onderaannemers kunnen aanbestedende overheden eisen dat de onderaannemers voldoen aan de bepalingen van de wetgeving houdende regeling van de erkenning van aannemers van werken in verhouding tot het deel van de opdracht dat zij zullen uitvoeren.

Bij wijze van introductie lees je een toelichting omtrent het beroep op onderaanneming bij overheidsopdrachten. Vervolgens wordt verduidelijkt over welke garanties de aanbestedende overheid beschikt m.b.t. onderaanneming zowel in het kader van de gunning als in het kader van de uitvoering. Meer in het bijzonder wordt de mogelijkheid voor de aanbestedende overheid toegelicht om eisen te stellen in hoofde van de onderaannemers m.b.t. de financiële en economische draagkracht en de technische en beroepsbekwaamheid of m.b.t. de erkenning der aannemers bij opdrachten van werken.

Ten slotte vind je de modelbepalingen die je in jouw opdrachtdocumenten kunt opnemen.

Opgelet: in deze modelbepalingen werden de verschillende manieren van bewijsvoering inzake erkenning van aannemers cf. artikel 3, § 1, 2° van de Erkenningswet van 20 maart 1991 opgenomen.

Het is bijgevolg niet uitgesloten dat de aannemer aan wie de werken werden gegund een beroep zou doen op onderaannemers die nog niet over een effectieve erkenning beschikken maar wel het bewijs leveren dat zij voldoen aan de vereisten voor de erkenning.

In dat geval zal de gekende procedure van de erkenningsreglementering moeten worden gevolgd (advies Erkenningscommissie beslissing bevoegde minister dat de betrokken onderaannemer voldoet aan de voorwaarden om erkend te worden).

In de praktijk kan dit een vertragend effect hebben tijdens de uitvoering en leiden tot een mogelijke schorsing van de opdracht totdat de onderaannemer effectief wordt erkend.

Als concrete instructie voor aanbestedende overheden dragen de modelbepalingen inzake de erkenning van onderaannemers(PDF bestand opent in nieuw venster) de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de betrokken beroepsfederaties. Deze modelbepalingen werden goedgekeurd op het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten van 17 maart 2016.

Gedurende de volledige looptijd van een overheidsopdracht kunnen wijzigingen noodzakelijk worden. De aanbestedende overheden hebben geen absolute vrijheid bij het doorvoeren van dergelijke wijzigingen, maar zullen daarbij bepaalde regels en voorwaarden moeten respecteren. Wanneer wijzigingen aan de opdracht zich opdringen, dan moeten deze zowel getoetst worden aan de voorwaarden bepaald in de artikelen 37 en 38 van het KB Uitvoering als aan de Pressetext-rechtspraak van het Europese Hof van Justitie.

Als concrete instructie voor aanbestedende overheden draagt de leidraad “wijzigingen” de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de betrokken beroepsfederaties. Deze leidraad werd goedgekeurd op het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten van 28 oktober 2015.

De leidraad “wijzigingen”(PDF bestand opent in nieuw venster) fungeert als hulpmiddel om te bepalen of er al dan niet sprake is van een wezenlijke wijziging en welke handelingen hierbij moeten worden getroffen. In een eerste onderdeel wordt uiteengezet hoe wijzigingen kunnen worden onderscheiden van een aantal aanverwante begrippen zoals de zogenaamde aanvullende opdracht, de speling van de vermoedelijke hoeveelheden en de klachten en verzoeken. In een tweede onderdeel wordt de Belgische wetgeving besproken. In een derde onderdeel wordt ingezoomd op de Pressetext-rechtspraak en worden de drie criteria besproken die de grens tussen wezenlijke en niet-wezenlijke wijzigingen nader concretiseren. In een vierde onderdeel wordt de administratieve afhandeling van een voorgenomen wijziging uiteengezet. Tot slot worden in een vijfde en laatste onderdeel een aantal praktische aanbevelingen meegegeven om wijzigingen tijdens de uitvoering van de opdracht zoveel mogelijk te vermijden dan wel de nadelige gevolgen ten gevolge van een wijziging zoveel mogelijk te beperken.

Het bouwkundig erfgoed is een onderdeel van het onroerend erfgoed in Vlaanderen. Dit bouwkundig erfgoed is zeer divers en omvat onder meer gebouwen, interieurs, infrastructuur en monumentale beeldhouwwerken. Het uitvoeren van werken aan dit erfgoed vereist de nodige zorg en vraagt een hoge mate van specialisatie. In de praktijk blijkt dat hieromtrent een aantal problemen opduiken. Zo worden er te weinig passende selectiecriteria gebruikt bij het aanstellen van een restauratie-aannemer. Aan de andere kant blijkt dat net ten gevolge van het opleggen van te strenge diplomavereisten een groot deel van de “kleinere” restaurateurs uit de mededinging wordt gezet. Tenslotte lopen monumenten soms ook schade op bij het transporteren ervan naar het buitenland, wanneer de opdracht wordt gegund aan een buitenlandse aannemer.

Binnen een werkgroep van het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten werd deze problematiek getoetst aan de nieuwe erfgoedregeling en werd er een afsprakenkader uitgewerkt met een aantal voorstellen om tegemoet te komen aan de vastgestelde problematieken. Met betrekking tot de te strenge of te lichte selectiecriteria die worden opgelegd, legt het afsprakenkader voornamelijk de focus op sensibilisering van de premieverkrijgers om de kwalitatieve selectiecriteria te bepalen in verhouding tot de specifieke kenmerken van de opdracht. Er wordt een aantal maatregelen besproken die kunnen worden genomen om schade tijdens het transport te vermijden. De voorgestelde maatregelen in het afsprakenkader moeten steeds geval per geval beoordeeld worden.

Als concrete instructie voor aanbestedende overheden draagt het afsprakenkader “kwaliteitsvereisten bij restauratieprojecten inzake onroerend erfgoed” (PDF bestand opent in nieuw venster)de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de betrokken beroepsfederaties. Dit afsprakenkader werd goedgekeurd op het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten van 28 oktober 2015.

Lokale besturen wensen vastgoed te realiseren maar missen daarvoor zelf vaak de nodige financiële middelen, de nodige capaciteit en expertise om deze opdrachten in de markt te plaatsen en de uitvoering hiervan op te volgen.

In het verleden deden lokale overheden voor de verwezenlijking van hun onroerende projecten vaak een beroep op de zogenaamde formule van de “financiering met projectbeheer” waarbij zowel de externe financiering als het zogenaamde “projectmanagement” (de begeleiding bij de plaatsing en bij de uitvoering van de infrastructuuropdracht) werden gecombineerd in hoofde van dezelfde opdrachtnemer. Evenwel kon men in de praktijk vaststellen dat de invulling van de figuur van de “financiering met projectbeheer” vaak zo gebeurde dat zij niet meer beantwoordde aan het toepasselijke wettelijke kader, waaronder meer in het bijzonder de overheidsopdrachtenreglementering.

Als concrete instructie voor aanbestedende overheden, draagt de guideline de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de betrokken beroepsfederaties. De guideline werd goedgekeurd op het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten van 18 maart 2014.

De guideline “financiering met projectbeheer”(PDF bestand opent in nieuw venster) biedt de lokale besturen een overzicht van een aantal mogelijke alternatieven die een uitkomst kunnen bieden wanneer zij een vastgoedproject willen realiseren en daarbij niet enkel nood hebben aan de nodige externe financiering doch ook aan ondersteuning bij de plaatsing en de opvolging van de uitvoering van de desbetreffend opdracht. In deze guideline worden enkele courante alternatieven opgesomd en wordt telkens een evaluatie gemaakt met de mogelijke voor- en nadelen van de betrokken figuur. Daarnaast reikt de guideline ook enkele faciliterende instrumenten aan.

De guideline “prijsherzieningsformule voor elektriciteitswerken in gebouwen, inclusief standaardclausule voor bestekken”(PDF bestand opent in nieuw venster) geeft een instructie aan aanbestedende overheden om een gepaste prijsherzieningsformule te hanteren in de bestekken voor opdrachten van elektriciteitswerken in gebouwen. De guideline biedt hierdoor een antwoord op de problematiek van uiteenlopende en onaangepaste prijsherzieningsformules in deze bestekken.

Als concrete instructie voor aanbestedende overheden, draagt de guideline de goedkeuring weg van de Vlaamse overheid, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten, de Vereniging van de Vlaamse Provincies en de betrokken beroepsfederaties. De guideline werd goedgekeurd op het Vlaams Samenwerkingsforum Overheidsopdrachten van 21 oktober 2014.

Naast een korte situering van de problematiek en aandacht voor het nut van een gepaste prijsherzieningsformule bevat de guideline een aanbevolen standaardclausule voor prijsherziening bij elektriciteitswerken in gebouwen. De standaardclausule geeft ook aan hoe bepaalde aspecten aangepast of ingevuld kunnen worden naargelang de specifieke situatie, dit met het oog op een prijsherziening die de economische realiteit van de opdracht in kwestie optimaal weerspiegelt.