De Vlaamse overheid wil een open overheid zijn die transparant en participatief is. Zij wil samen met burgers en bedrijven werken aan een beter beleid en kwaliteitsvolle dienstverlening. De Vlaamse overheidsinstanties beschikken over een enorme schat aan data die kan worden opengesteld naar burgers, bedrijven en organisaties.
Actieplan open data 2020-2024
Het stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid heeft het actieplan open data 2020-2024 goedgekeurd.
Het rapport over de voortgang van het open data actieplan (februari 2021) bevat een aantal prioritaire open data acties voor 2021.(PDF bestand opent in nieuw venster)
Wat is open data?
Open data zijn gegevens die door de overheid worden verzameld in het kader van haar openbare taak en waar geen of minimale gebruiksbeperkingen op rusten. Bovendien zijn die gegevens elektronisch beschikbaar en wordt gebruik gemaakt van open standaarden.
Waarom data openstellen?
Data openstellen heeft verschillende voordelen:
- Open data zorgt voor grotere transparantie over de werking van de overheid.
- Open data zorgt ook voor meer efficiëntie zowel binnen en tussen overheden als bij bedrijven en organisaties extern aan de overheid.
- Open data leidt tot slot ook tot innovatie en het ontstaan van nieuwe en vernieuwende producten en diensten.
Ook de Europese Commissie onderschrijft het belang van open data en heeft een open data strategie geformuleerd als onderdeel van de Europese Digitale agenda.
> Lees meer(opent in nieuw venster)
Conceptnota open data
Op 23 september 2011 keurde de Vlaamse Regering een conceptnota over open data(PDF bestand opent in nieuw venster) goed. Die nota bevat een aantal strategische krachtlijnen die Vlaanderen willen laten aansluiten bij de koplopers betreffende open data, zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Aanleiding voor deze conceptnota was het eindrapport(PDF bestand opent in nieuw venster) van de rondetafel ‘i-vlaanderen: de Vlaamse overheid interactief.
Open data charter
Op 22 mei 2018 heeft het stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid het open data charter, zoals dat uitgewerkt was binnen het programma Smart Flanders,(opent in nieuw venster) onderschreven.
Het open data charter bevat 20 algemene principes m.b.t. open data en is een duidelijke intentieverklaring van alle Vlaamse departementen en agentschappen, provinciale en lokale besturen om verdere stappen te zetten met betrekking tot de realisatie van open data.
Actieplan open data 2020-2024
Op 6 februari 2020 keurde het stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid het actieplan open data 2020-2024 goed.
Het actieplan open data 2020-2024 heeft als baseline “meer open data beter bruikbaar maken”. Concrete acties hebben betrekking op sensibilisering rond hergebruik van overheidsinformatie en open data, promotie van het open data aanbod, juridische ondersteuning bij het aanbieden van open data of aanbieden van een Vlaams Open Data Portaal.
Raadpleeg het actieplan open data 2020-2024(PDF bestand opent in nieuw venster) goedgekeurd door het stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid.
In februari 2021 werd gerapporteerd over de voortgang van het open data actieplan 2020-2024 aan het Stuurorgaan. Het rapport bevat een aantal prioritaire open data acties voor 2021. Aan de hand van deze acties willen overheden in Vlaanderen de beschikbaarheid van Vlaamse open data vergroten en de bruikbaarheid ervan verhogen, alsook mikken op een hogere score op de DESI-index (meer bepaald de subindicator “open data maturiteit“) voor Vlaanderen.
Datavindplaats
Datavindplaats is de centrale vindplaats voor (open) data van overheden in Vlaanderen.
> Lees meer over Datavindplaats
Open data licenties
Op 16 september 2016 keurde de Vlaamse Regering het uitvoeringsbesluit voor het hergebruik van overheidsinformatie (opent in nieuw venster)definitief goed. Aan de hand van dit uitvoeringsbesluit heeft de Vlaamse Regering onder andere modellicenties voor hergebruik van overheidsinformatie en open data bepaald.
> Lees meer over de modellicenties voor hergebruik van overheidsinformatie en open data.
DCAT-AP Vlaanderen
In lijn met de DCAT-AP(opent in nieuw venster)-specificatie zoals ontwikkeld in opdracht van de Europese Commissie heeft de Vlaamse overheid een DCAT-AP applicatieprofiel voor Vlaanderen (DCAT-AP VL) opgemaakt. Dit profiel geldt als aanbeveling naar Vlaamse en lokale overheden toe voor het publiceren van metadata voor open data.
Publicatie van open data volgens het DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel is van belang om het vlot uitwisselen van metadata tussen verschillende open data platformen te vergemakkelijken. Op 13 juni 2019 keurde het stuurorgaan Vlaamse Informatie- en ICT-beleid het DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel goed als Vlaamse OSLO standaard.
> Raadpleeg het DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel(opent in nieuw venster)
> Raadpleeg de handleiding voor het gebruik van DCAT-AP Vlaanderen(PDF bestand opent in nieuw venster) bij het publiceren van Vlaamse open data
> Lees meer over datasets, standaarden en tools op data.vlaanderen.be(opent in nieuw venster)
Vlaamse URI-standaard voor data
Als groeimodel voor een open data praktijk bij de overheden in Vlaanderen kan verwezen worden naar het vijf sterren model voor open data zoals voorgesteld door Tim Berners-Lee.
★ Data is beschikbaar op het web (ongeacht het format) onder een open licentie
★ ★ Data is beschikbaar op het web in een machinaal leesbaar gestructureerd formaat
(bv. Excel i.p.v. een afbeelding van een tabel)
★ ★ ★ Zelfde als (2) en data is beschikbaar in een open formaat
(bv. CSV i.p.v. Excel)
★ ★ ★ ★ Zelfde als (3) en gebruik van URI’s (‘Uniform Resource Identifier’) om objecten of concepten te identificeren zodat kan verwezen worden
★ ★ ★ ★ ★ Zelfde als (4) en link data met andere data zodat deze verrijkt worden
De Vlaamse overheid streeft naar minimaal 3 sterren open data.
Op termijn wil de Vlaamse overheid (voor de voornaamste datasets) evolueren naar 4 en 5 sterren en datasets publiceren als Linked Open Data (LOD).
Om 4 en 5 sterren open data te bereiken, moet voldaan zijn aan volgende principes:
- Gebruik van URIs om zaken te identificeren
- Gebruik van HTTP URIs zodat objecten en concepten opgezocht kunnen worden (“dereferenced”) door personen
- Geef bruikbare informatie terug wanneer iemand een URI opzoekt en maak hiervoor gebruik van open standaarden zoals RDF en SPARQL
- Link naar gerelateerde objecten en concepten aan de hand van hun URI’s bij het publiceren van datasets
> Raadpleeg de Vlaamse URI-standaard(PDF bestand opent in nieuw venster) voor data
> Lees meer over datasets, standaarden en tools op data.vlaanderen.be(opent in nieuw venster)
Datavindplaats is de centrale vindplaats voor open data van overheden in Vlaanderen.
Hoe Datavindplaats gebruiken?
In de handleiding open data vindt u concrete instructies hoe u Datavindplaats kunt gebruiken voor het publiceren van open data.
Het Vlaams open data portaal bevat een groot aantal open datasets van de Vlaamse overheid en lokale besturen. Overheden in Vlaanderen kunnen gebruikmaken van een DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel (opent in nieuw venster)en de validator(opent in nieuw venster) voor het toetsen van de kwaliteit van de metadata van open data.
DCAT-AP VL
In lijn met de DCAT-AP specificatie zoals ontwikkeld in opdracht van de Europese Commissie (opent in nieuw venster)heeft de Vlaamse overheid een DCAT-AP applicatieprofiel voor Vlaanderen (DCAT-AP VL) opgemaakt.
Publicatie van open data volgens het DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel is van belang om het vlot uitwisselen van metadata tussen verschillende open data platformen te vergemakkelijken.
Op 13 juni 2019 keurde het stuurorgaan Vlaamse Informatie- en ICT-beleid het DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel goed als Vlaamse OSLO standaard
> Raadpleeg het DCAT-AP Vlaanderen applicatieprofiel(opent in nieuw venster)
> Raadpleeg de handleiding voor het gebruik van DCAT-AP Vlaanderen bij het publiceren van Vlaamse open data
> Lees meer over datasets, standaarden en tools op data.vlaanderen.be(opent in nieuw venster)
Hoe DCAT-AP VL validator gebruiken?
In deze handleiding vindt u concrete instructies hoe de DCAT-AP VL validator te gebruiken voor het toetsten van de kwaliteit van de metadata voor open data.
- De open data handleiding wil overheden in Vlaanderen helpen bij het publiceren van open data in het algemeen en bij het gebruik van Datavindplaats in het bijzonder.
> Raadpleeg de laatste versie van de handleiding (versie 2021)
- De handleiding voor het gebruik van DCAT-AP Vlaanderen bij het publiceren van Vlaamse open data, gaat in detail in op het applicatieprofiel DCAT-AP VL als OSLO standaard, beschrijft hoe DCAT-AP VL toegepast wordt door het Vlaams Open Data Portaal, en geeft aan hoe je de DCAT-AP VL validator gebruikt.
> Raadpleeg de handleiding voor het gebruik van DCAT-AP VL bij het publiceren van Vlaamse open data.
- De presentatie met basisinformatie over hergebruik van overheidsinformatie en open data is ter ondersteuning van open data beheerders om hun management te overtuigen om in te zetten op Open Data en omvat o.a. het wettelijk kader, open data-indicatoren, succesverhalen van het gebruik van Vlaamse open data en het ondersteuningsaanbod van Digitaal Vlaanderen
> Download de basispresentie. Op vraag kan ook de powerpoint-versie ter beschikking worden gesteld. Neem hiervoor contact op met het open data team bij Digitaal Vlaanderen via digitaal.vlaanderen@vlaanderen.be.
Op 16 september 2016 keurde de Vlaamse Regering het uitvoeringsbesluit voor het hergebruik van overheidsinformatie(opent in nieuw venster) definitief goed. Aan de hand van dit uitvoeringsbesluit heeft de Vlaamse Regering onder andere modellicenties voor hergebruik van overheidsinformatie en open data bepaald. Het ter beschikking stellen van open data is een specifieke vorm van hergebruik waarbij gebruik gemaakt wordt van een ‘open licentie’ (bijvoorbeeld één van de modellicenties voor hergebruik) en een open en machinaal leesbaar formaat. Bij de opmaak van de modellicenties is zoveel als mogelijk rekening gehouden met de richtsnoeren van de Europese commissie(opent in nieuw venster) in dit verband.
Overheden in Vlaanderen hebben de keuze uit drie modellicenties bij het ter beschikking stellen van open data:
- Creative Commons Zero verklaring, waarbij de instantie afstand doet van haar intellectuele eigendomsrechten voor zover dit wettelijk mogelijk is. Hierdoor kan de gebruiker de data hergebruiken voor eender welk doel, zonder een verplichting op naamsvermelding.
- Modellicentie voor gratis hergebruik: onder deze licentie doet de instantie geen afstand van haar intellectuele rechten, maar mag de data voor eender welk doel hergebruikt worden, gratis en onder minimale restricties.
- Modellicentie voor hergebruik tegen vergoeding: onder deze licentie stelt de instantie nog steeds haar data ter beschikking voor eender welk hergebruik, maar wil zij hiervoor een vergoeding ontvangen. In regel is deze vergoeding beperkt tot de marginale kosten voor vermenigvuldiging, verstrekking en verspreiding.
Indien een instantie kiest voor voorwaardelijk hergebruik is het gebruik van één van deze modellicenties verplicht, tenzij de betrokken overheid anders motiveert. De motivering voor een licentie die afwijkt van de modellicenties wordt ter goedkeuring voorgelegd aan het stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid.
Overheden in Vlaanderen kunnen een bronvermelding opleggen of een vergoeding vragen voor open data. In regel is de vergoeding beperkt tot de marginale kosten voor vermenigvuldiging, verstrekking of verspreiding. Bij terbeschikkingstelling in een online omgeving wordt zelfs geen vergoeding gevraagd. Indien hiervan wordt afgeweken, wordt dit gemeld aan het stuurorgaan Vlaams Informatie- en ICT-beleid, inclusief de verantwoording van de marginale kosten die worden aangerekend.
Bronvermelding voor datasets van Digitaal Vlaanderen
Wanneer u niet-geografische data of informatie van Digitaal Vlaanderen (her)gebruikt met een licentie die bronvermelding verplicht, vermeld u “Digitaal Vlaanderen” als bron.
Als in het gebruiksrecht (de licentie) van geografische gegevens en/of diensten van Digitaal Vlaanderen een bronvermeldingsplicht is ingeschreven, geldt het volgende:
Wijze van bronvermelding op kaarten, tenzij uitdrukkelijk anders bepaald in de licentie:
- Bij gebruik van geografische data of diensten van Digitaal Vlaanderen in cartografische (web)applicaties of voor kaarten op papier, geldt als algemene vorm van bronvermelding: “Bron: Digitaal Vlaanderen” (tekstueel - geen logo, goed leesbaar, op het kaartbeeld). Deze algemene vorm kan aangevuld worden met de opsomming van bijkomende bronvermeldingen van andere in de kaart opgenomen informatie. Voornoemde algemene vorm van bronvermelding is alleen van toepassing indien de bijkomende vermeldingen van dezelfde vorm (korte tekstuele vermelding van eigenaar op kaartbeeld) zijn.
Het wordt, indien toepasbaar, aanbevolen om vanuit de vermelding “Bron: Digitaal Vlaanderen“ een doorlink-mogelijkheid aan te bieden naar de metadata van de geografische dataset(s) of dienst(en) die gebruikt zijn/worden.
- In het geval de bronvermelding conform bovenstaande richtlijn, niet kan toegepast worden, kan gewerkt worden met een verwijzing, indien mogelijk link, naar, en het aanbieden van, een aparte bronnenlijst-pagina. In deze lijst wordt tekstueel voor elke gebruikte dataset of dienst van Digitaal Vlaanderen tenminste het volgende opgenomen: Digitaal Vlaanderen, <Naam dataset>, desgevallend aangevuld met dataset-versie-informatie. Het wordt, indien toepasbaar, aanbevolen om hierbij een doorlink-mogelijkheid aan te bieden naar de betreffende gepubliceerde metadata van de geografische dataset of dienst.
- In alle andere gevallen is voor de vorm van bronvermelding de goedkeuring van Digitaal Vlaanderen vereist. Digitaal Vlaanderen zal beslissen op basis van een door de gebruiker in te dienen voorstel.
Steeds meer Vlaamse en lokale overheden vinden hun weg naar het Vlaams open data portaal en kiezen ervoor om een groeiend aantal datasets te registreren als open data. Het aantal ‘open data beheerders’ neemt dan ook gestaag toe. Om de technische kwaliteit van het portaal te verhogen en de consistentie en inhoudelijke kwaliteit van de datasets te bewaken, wordt een kennisnetwerk opgezet met huidige en toekomstige beheerders.
Doelstelling
Doel van het kennisnetwerk is kennis en ervaringen tussen ‘open data beheerders’ te delen: Wat zijn goede praktijken bij het registreren van datasets? Hoe metadata correct invullen en up-to-date houden? Hoe het gebruik van het Vlaams open data portaal vergemakkelijken? Welke afspraken zijn nuttig/noodzakelijk en dragen bij tot een consistent beheer van datasets op het portaal? Welke problemen stellen zich en dienen op termijn aangepakt te worden? Welke noden en verwachtingen leven er met betrekking tot de verdere ontwikkeling van het portaal?
Doelgroep
- Het kennisnetwerk is in eerste instantie bedoeld voor de ‘open data beheerders’ geregistreerd op het portaal en toegewezen aan een departement, agentschap, provincie, stad of gemeente;
- Ook toekomstige beheerders en geïnteresseerde collega’s van departementen, agentschappen en lokale besturen zijn welkom en kunnen zich inschrijven voor een sessie naar keuze.
Voorkennis
Vereiste voorkennis is beperkt. De inhoud van de verschillende sessies kan technisch van aard zijn.
Vorige netwerksessies
- 19 januari 2021 - Presentatie ‘Open in Vlaanderen’ tijdens het managementcomité van het beleidsdomen Mobiliteit en Openbare Werken
- 8 december 2020 - Presentatie ‘Open data in Vlaanderen’ tijdens het managementcomité van het beleidsdomein Omgeving
- 26 juni 2019 – Nieuwe editeeromgeving VODAP
- 11 en 12 december 2018 – Open data charter
- 13 december 2017 – DCAT-AP Vlaanderen en validatietool
- 12, 19 en 30 mei 2017 - Sensibiliseringscampagne hergebruik van overheidsinformatie / open data
- 19 december 2016 - Open data infosessie
- 13 november 2015 - Vlaams open data portaal
- 16 april 2015 - Open data infosessie