Roadmap commerciële uitrol autonoom vervoer
De commerciële uitrol van autonome voertuigen in België is een boeiend, maar complex proces. Om ervoor te zorgen dat België een van de koplopers wordt op het vlak van autonoom vervoer, gaf de interministeriële conferentie van ministers bevoegd voor mobiliteit de opdracht om een roadmap uit te werken. Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) werkt hiervoor samen met de FOD Mobiliteit en Vervoer (M&V). Concreet zorgt de roadmap voor een regelgevend kader op federaal en gewestelijk niveau dat autonome voertuigen op de openbare weg toestaat. Hieronder vindt u een overzicht van het bestaand internationaal en Belgisch wetgevend kader en de roadmap.
Internationaal kader
Verdrag inzake het wegverkeer van 1968
Het artikel 34bis van het verdrag inzake het wegverkeer van 1968, dat in werking is getreden op 14 juli 2022, zorgt ervoor dat de landen die het verdrag van Wenen hebben geratificeerd, waaronder de EU-landen, op hun grondgebied voertuigen zonder chauffeur, buiten het kader van experimenten, kunnen toelaten onder de voorwaarde dat ze conform zijn aan nationale technische eisen of internationaal vastgelegde technische eisen die zijn vastgelegd en er een nationale regelgeving bestaat met betrekking tot het gebruik van die systemen. Het effect ervan is dus beperkt tot het grondgebied van het land dat de technische eisen en de regels inzake gebruik heeft vastgelegd.
De WP.1 Global Forum for Road Traffic Safety van de UNECE (De Europese economische commissie van de Verenigde Naties) werkt momenteel aan een nieuw wettelijk instrument of een aanpassing van het verdrag van ‘68 met het oog op geautomatiseerde voertuigen.
Voertuigreglementering
UNECE WP.29 (World Forum for Harmonization of Vehicle Regulations) ontwikkelt het regelgevend kader dat de marktintroductie van innovatieve voertuigtechnologieën mogelijk maakt terwijl de globale veiligheid van voertuigen voortdurend worden verbeterd.
De WP.29 werkt aan een technische reglementering op Europees niveau of op niveau van de UNECE inzake de technische vereisten voor voertuigen. Die zijn nodig om tot homologatie van deze voertuigen te kunnen overgaan. Volgens de overwegingen hernomen in verordening 2022/1426 zal de Europese Commissie blijven werken aan “de verdere ontwikkeling en vaststelling van de nodige voorschriften voor EU-typegoedkeuring van een geheel voertuig van in onbeperkte series geproduceerde volledige geautomatiseerde voertuigen” tegen juli 2024.
De uitvoeringsverordening EU 2022/1426 is een verordening van de Europese Commissie. Die verordening legt regels vast voor de toepassing van verordening (EU) 2019/2144 van het Europees Parlement en de Raad met betrekking tot uniforme procedures en technische specificaties voor de typegoedkeuring van geautomatiseerde rijhulpsystemen (ADS) van volledig geautomatiseerde voertuigen. Het toepassingsgebied van de verordening blijft beperkt tot een vooraf bepaald gebied of route en tot parkeerservices.
Ook volgende verordeningen zijn relevant in het kader van een typegoedkeuring:
- Verordening (EU) 2018/858 - bijlage II: voorschriften voor de EU-typegoedkeuring van voertuigen, systemen, onderdelen of technische eenheden.
- Verordening (EU) 2019/2144 - voorschriften voor de typegoedkeuring van motorvoertuigen en aanhangwagens (…) wat de algemene veiligheid ervan en de bescherming van de inzittenden van voertuigen en kwetsbare weggebruikers betreft.
Specifiek voor autonome voertuigen zijn volgende verordeningen relevant:
- Uitvoeringsverordening (EU) 2022/1426 - wat betreft uniforme procedures en technische specificaties voor de typegoedkeuring van het systeem voor geautomatiseerd rijden van volledig geautomatiseerde voertuigen.
- Gedelegeerde verordening (EU) 2022/2236 - wat betreft de technische voorschriften voor (…) in kleine series geproduceerde volledig geautomatiseerde voertuigen en voertuigen voor speciale doeleinden, en wat betreft software-updates.
Belgisch kader
Artikel 59/1 van de wegcode laat de federale minister bevoegd voor mobiliteit toe om in het kader van proefprojecten afwijkingen toe te staan op de bepalingen van de wegcode die een federale bevoegdheid zijn. Er is bovendien een gedragscode(opent in nieuw venster) opgesteld en een aanvraagformulier(opent in nieuw venster) beschikbaar dat moet worden ingediend voordat de goedkeuringsprocedure kan starten. De gedragscode is bedoeld ter ondersteuning van fabrikanten en/of testorganisaties die aansturen op het testen in reële omstandigheden van dergelijke technologieën. Die bepaalt duidelijke richtsnoeren en aanbevelingen om de veiligheid tijdens deze testfase te handhaven. Ze bevat geen eigenlijke rechtsregels, maar bevordert het verantwoord plannen en uitvoeren van testen.
Momenteel staat de huidige wetgeving in België nog geen commerciële uitrol van autonoom vervoer toe. De volgende roadmap toont welke stappen er daarvoor moeten genomen worden.
Op het vlak van de technische eisen waaraan een autonoom voertuig of een tele-operated voertuig moet voldoen, is er op heden geen Belgisch kader. Op federaal niveau kijkt men naar Europa om hierover de nodige regelgeving te ontwikkelen.
Roadmap voor tele-operation en autonoom vervoer
Het Departement MOW werkte in samenwerking met de FOD M&V een roadmap uit ter ondersteuning van de uitwerking van het regelgevend kader voor commerciële uitrol van autonoom vervoer. De datums die u ziet in onderstaande tabel zijn ambitieuze streefdata. Dat wil zeggen dat ons departement en de FOD M&V ambiëren om die streefdoelen te halen. De roadmap bevat een aantal stappen, die onderhevig zijn aan verandering. Denk aan bepaalde resultaten tijdens of na het onderzoek dat nieuwe zaken aan het licht brengt of vertragende factoren, zoals Europese regelgeving die tussenkomt en een nieuw licht werpt op de zaak, inhoudelijke issues die moeten worden uitgeklaard …
De roadmap voor de commerciële uitrol van autonoom vervoer:
Streefdatum | Wat | Wie |
---|---|---|
11 maart 2024 | Welke artikelen moeten in de wegcode worden aangepast? *Eerste oefening is gebeurd. | FOD M&V |
31 mei 2024 | Denkoefening wijziging artikelen wegcode toelichten aan de werkgroep regelgeving | FOD M&V |
heden - 31 mei 2024 | Taxonomy: eerste lijst met definities afkloppen. Die definities dienen voor een verder gebruik in de regelgevende teksten. | Werkgroep regelgeving, Vlaamse Taskforce Autonoom Vervoer |
heden - 1 juli 2024 | Onderzoek ‘technische eisen’ – implementatie Europese verordeningen en gedelegeerde verordening: | Gewest |
heden - 31 december 2024 | Benchmark (pilootprojecten, best practices, evaluaties en wetgeving in Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Estland(?), San Francisco (VS) …) Ons departement en de FOD M&V voert een benchmark uit ter voorbereiding van de aanpassing van regelgeving die niet op het Europese niveau is geregeld. De benchmark focust zich op volgende onderwerpen, zodat die kunnen worden meegenomen in een nieuw op te maken regelgevend kader. De volgende lijst is niet exhaustief:
| FOD M&V en gewesten |
heden - 31 december 2024 | Onderzoek - Wetgevende teksten & wijziging artikelen op gewestelijk niveau: Dit zal eventueel bijgestuurd worden na afloop van het benchmark. | Gewest
|
28 februari 2025 | Uitgewerkt Beleid Autonoom Vervoer (rekening houdend met – en afhankelijk van wat er gebeurt op federaal niveau (Interfederale autoriteit autonoom vervoer) en op Europees niveau. | Gewest |
31 maart 2025 | Consensus over de inhoud van de aanpassingen van/verankering in decreten, BVR’s, regelgeving bezoldigd personenvervoer, aanpassing taxidecreet, … (inclusief politieke validatie) → Voorstellen tot wijziging
| Gewest
|
31 december 2025 | Consensus van de tekst in de Wegcode (inclusief politieke validatie)
| FOD M&V |
31 januari 2026 | Publicatie: Aangepaste decreten/verankering in decreten, regelgeving bezoldigd personenvervoer, aanpassing taxidecreet … (bijvoorbeeld Verkeerswet) (Voor Vlaanderen: 10 maanden doorlooptijd decreet) | Gewest |
30 juni 2026 | Publicatie Wegcode (6 maanden doorlooptijd voor regelgevend traject) | Federaal |
31 juli 2026 | Publicatie uitvoeringsbesluit(en) (Voor Vlaanderen: 4 tot 6 maanden doorlooptijd) | Gewest |
31 juli 2026 | Licenties robotaxi en roboshuttle | Gewest & lokaal niveau |