De Vlaamse Regering heeft op initiatief van Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters de nieuwe toekomstvisie op de Vlaamse mobiliteit principieel goedgekeurd. In het verleden werden al diverse pogingen ondernomen om te komen tot een Vlaams Mobiliteitsplan maar steeds zonder succes. “We zijn er eindelijk in geslaagd om met de Mobiliteitsvisie 2040 een breed gedragen visietekst op te stellen die aangeeft waar we de komende 20 jaar naartoe willen”, zegt minister Peeters. “We hebben de krachtlijnen vastgelegd waarmee we de Vlaamse mobiliteit in de toekomst vlot, veilig en duurzaam kunnen organiseren.” De visietekst is het resultaat van een participatief traject waarbij samengewerkt werd met heel wat stakeholders.

Verschillende mobiliteitsministers probeerden in het verleden om een Vlaams Mobiliteitsplan te laten goedkeuren. Maar zowel het ontwerp Mobiliteitsplan Vlaanderen 2001(voorlopige vaststelling 17/10/2003) als het ontwerp Mobiliteitsplan Vlaanderen 2012 (voorlopige vaststelling 25/10/2013) werden nooit definitief goedgekeurd. Ook in het Regeerakkoord 2014 werd opgenomen dat er een Vlaams Mobiliteitsplan zou komen maar opnieuw zonder succes. “De opmaak van een Mobiliteitsplan met concrete maatregelen voor een periode van 10 jaar biedt weinig meerwaarde ten opzichte van de maatregelen die reeds opgenomen zijn in de beleidsplannen, beleidsnota’s en beleidsbrieven”, aldus minister Peeters. “Bovendien moet de totstandkoming vanuit een bredere expertise rond mobiliteit gebeuren, waarbij inspraak en draagvlak van zowel het mobiliteitsveld als de burger mogelijk moeten zijn. Met onze visietekst ‘Mobiliteitsvisie 2040’ voorzien we in een breed gedragen langetermijnvisie met beleidslijnen en -ambities die over voldoende lange termijn consequent worden aangehouden. Consistentie in het beleid is immers een noodzakelijke voorwaarde om tot een verandering in het mobiliteitssysteem te komen.”

De betekenis van mobiliteit wordt samengevat in één slagzin: ‘Met slim geregeld verkeer en vervoer naar duurzaam verbonden mensen en bedrijven’. “Deze slagzin bevat drie cruciale aspecten van de toekomstvisie op de mobiliteit in Vlaanderen”, zegt Lydia Peeters. “We willen dat de mobiliteit een maximale verbondenheid en bereikbaarheid garandeert op een duurzame en veilige manier, én op maat van alle mensen en bedrijven.”

Volgende doelstellingen worden daarbij vooropgesteld tegen 2050:

• geen verkeersdoden meer;
• geen vervoersemissies meer;
• een vlotte en naadloze mobiliteit;
• een vermindering van de materiaalvoetafdruk voor mobiliteit met 60%.

“Die perspectieven zijn ambitieus, maar haalbaar als we volop samenwerken met iedereen”, zegt Lydia Peeters. “Samen met de vervoerregio’s en alle andere beleidsniveaus, burgers, bedrijven, het middenveld én onderwijs- en kennisinstellingen kunnen we van ons Vlaams mobiliteitsverhaal een succes maken.”

Voor reizigers wordt gezorgd voor laagdrempelige en duurzame mobiliteitsoplossingen binnen handbereik. Dat betekent dat iedereen op eigen maat op een heel toegankelijke manier gebruik kan maken van een veilig en gedifferentieerd aanbod van publieke en private mobiliteitsdiensten.

Voor bedrijven wordt ingezet op duurzaam en competitief goederenvervoer. Bedrijven zijn via logistieke oplossingen veilig, vlot, duurzaam en kostenefficiënt geconnecteerd binnen Vlaanderen en met de economische polen in de rest van de wereld.

“Mobiliteitsvisie 2040 is een open, inspirerend en adaptief beleidsperspectief voor de toekomst”, zegt Lydia Peeters. “We hebben nu een ambitieus en flexibel kader om samen met de vervoerregio’s en de lokale besturen de juiste keuzes te maken: Vlaams, op niveau van de vervoerregio’s én lokaal”, Deze visietekst houdt rekening met een aantal internationale en Europese uitgangspunten op langere termijn zoals het streven naar een koolstofarme en inclusieve samenleving en een slachtoffervrij vervoerssysteem. Tegelijkertijd wordt er ruimte gelaten om te kunnen schakelen in concrete oplossingen en implementatieplannen. “We staan immers voor grote maatschappelijke veranderingen en die gaan gepaard met grote uitdagingen. Denk dan aan de klimaatuitdaging, de opkomst van de deeleconomie en de digitalisering. De nood aan economische groei en welvaart zal de komende jaren steeds meer gekoppeld worden aan duurzaamheid. Heel wat uitdagingen, maar ook kansen, komen op ons af om het anders en beter te doen. We zullen daarvoor niet alleen onze mobiliteit anders moeten organiseren, ook ons gedrag zal moeten wijzigen”, aldus Lydia Peeters.

De visietekst is het resultaat van een participatief traject dat in 2019 werd opgestart binnen het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken. Daarbij werd samengewerkt met heel wat stakeholders: het middenveld, experten, vervoerregio’s, lokale besturen én burgers. “Via een toekomstverkenning hebben we de maatschappelijke behoeften en mobiliteitsbehoeften in beeld gebracht”, zegt Lydia Peeters. “Door telkens met een andere bril naar de toekomst te kijken, hebben we kansen en uitdagingen geïdentificeerd om een toekomst te kunnen ontwikkelen die robuust is en rekening houdt met een aantal onzekerheden. Die toekomstbeelden hebben we ook gebruikt in een brede burgerparticipatie waarbij meer dan 3000 burgers meer dan 700 ideeën of reacties hebben gepost. Zo kregen we een idee wat burgers belangrijk vinden. Vervolgens hebben we opties gedefinieerd die deel uitmaken van een robuuste en gedragen langetermijnvisie op mobiliteit voor Vlaanderen. Vanuit al die inzichten hebben we een langetermijnvisie vormgegeven die toekomstbestendig is.”

Het ontwerp van Vlaamse Mobiliteitsvisie zal voor advies worden overgemaakt aan de MORA, de federale overheid, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest. Het besluit zal na definitieve goedkeuring in extenso gepubliceerd worden in het Belgisch Staatsblad.

De toekomstige mobiliteitsvisie gaat hand in hand met basisbereikbaarheid, de huidige visie op mobiliteit in Vlaanderen. Die vertrekt vanuit een vraaggestuurd mobiliteitsaanbod en zet in op combimobiliteit: het combineren van verschillende vervoermiddelen. Vlaanderen versterkt de komende jaren het aanbod van openbaar vervoer op de drukste lijnen en bouwt het aanbod af op die plaatsen waar de nood aan openbaar vervoer kleiner is. Op die manier zet Vlaanderen de beschikbare middelen voor openbaar vervoer optimaal in. Omdat elke regio andere behoeften heeft, is Vlaanderen voor de concrete uitwerking van basisbereikbaarheid opgesplitst in 15 vervoerregio’s.