De Vlaming legt dagelijks gemiddeld 36 kilometer af in het verkeer en doet daar zo’n 71 minuten over. Dat gebeurt hoofdzakelijk met de auto, die we voor al onze verplaatsingen gebruiken. 14% van de dagelijkse verplaatsingen gebeurt met de fiets waarvan bijna 3% met een elektrische fiets. 20% van de gezinnen bezit nu minstens 1 elektrische fiets. Dat zijn de belangrijkste vaststellingen in het Onderzoek VerplaatsingsGedrag (OVG) 2019-2020 van het Departement Mobiliteit en Openbare werken, het laatste onderzoek van ons verplaatsingsgedrag vóór de coronapandemie.

De Vlaming (vanaf de leeftijd 6 jaar) verplaatst zich 2,4 keer per dag. Dat is een gemiddelde, ook mensen die zich niet verplaatst hebben tijdens het onderzoek zitten in dit cijfer inbegrepen. Wie zich verplaatst brengt gemiddeld 71 minuten door in het verkeer. 65% van alle verplaatsingen gebeurt met de auto, 14% per (elektrische) fiets en 12% te voet. Zo’n 7% van alle verplaatsingen wordt per openbaar vervoer afgelegd: lijnbus, tram, (pre)metro en trein. Voor zeer korte verplaatsingen tot 1 km gaan we meestal te voet of met de fiets. De auto en de trein worden het meest gekozen voor de lange afstandsverplaatsingen. Door zijn comfort en flexibiliteit is de auto echter ook populair voor middellange en korte afstanden (zelfs van minder dan 1 km). Iets meer dan de helft van onze verplaatsingen zijn korte verplaatsingen tot 5 km. 52% daarvan gebeurt met de auto (bestuurder en passagier).

De elektrische fiets wordt steeds populairder in Vlaanderen. 20% van de gezinnen bezit minstens 1 elektrische fiets (speedpedelec of e-fiets). De Vlaming gebruikt de elektrische fiets niet alleen voor afstanden van 5 tot 15 km, en langer, maar ook voor korte afstanden tot 5 km. De elektrische fiets is in dit onderzoek al goed voor bijna 3% van het totaal aantal verplaatsingen en stijgt elk jaar. 11% van de dagelijkse verplaatsingen gebeurt met de niet-elektrische fiets. In 2019 bezat de Vlaming gemiddeld 2,3 (elektrische) fietsen per gezin.

Er zijn drie grote redenen waarom de Vlaming zich verplaatst: 31% functionele verplaatsingen (18% daarvan zijn woon-werkverplaatsingen), 26% verplaatsingen voor winkelen en diensten, en 28% recreatieve verplaatsingen. Vaak wordt gedacht dat de functionele verplaatsingen (zakelijke verplaatsingen, werken en onderwijs) een groter aandeel innemen. Dat beeld wordt vooral verkeerdelijk ingegeven door onze algemene perceptie van de ochtend- en avondspits.

In het woon-werkverkeer staat de auto afgetekend op kop. De auto is het hoofdvervoermiddel voor bijna 7 op 10 werknemers. 17% gaat met de (elektrische) fiets naar het werk. 11% gebruikt het openbaar vervoer. Wat het openbaar vervoer betreft, wordt de trein het meest gebruikt voor woon-werkverplaatsingen.

Twee derde van de verplaatsingen naar school gebeurt op een duurzame manier. De fiets (28%) is het populairst om naar school te gaan. 23% gebruikt het openbaar vervoer en 14% gaat te voet. Iets meer dan 1 op de 3 scholieren en studenten geven aan zich met de wagen naar school te verplaatsen. Wat het openbaar vervoer betreft, wordt de bus het meest gebruikt om onderwijs te volgen.

92% van alle verplaatsingen gebeuren met één enkel vervoermiddel. 8% van de verplaatsingen gebeurt dus combimobiel, of via de combinatie van meerdere vervoermiddelen. Combimobiliteit is vandaag nog heel sterk gerelateerd aan het gebruik van het openbaar vervoer. De mate waarin het openbaar vervoer wordt gebruikt, is dus een belangrijke factor in onze combimobiliteit. In het hele OVG 5 schommelt de combimobiliteit rond dit aandeel.

Mensen met een hogere opleiding verplaatsen zich meer en leggen ook grotere afstanden af dan mensen met een lager diploma. Hoe hoger het netto gezinsinkomen, hoe meer kilometers er jaarlijks met de auto gereden worden. Bijna 30% van de gezinnen met een laag gezinsinkomen legt jaarlijks minder dan 5000 autokilometers af. Voor de gezinnen met een hoog gezinsinkomen bedraagt dat aandeel slechts 4%.

Het Onderzoek VerplaatsingsGedrag (OVG) 5 is het vijfde opeenvolgende onderzoek naar het verplaatsingsgedrag in Vlaanderen sinds de start in 1994. Het veldwerk van OVG 5 liep van januari 2015 tot januari 2020. Elk jaar werden 1600 personen bevraagd, als aselecte steekproef op basis van het rijksregister (leeftijd, geslacht en woonplaats). Het vijfde en laatste tussentijdse rapport – OVG 5.5 – is nu opgeleverd. De focus van het OVG ligt op het gedetailleerd in kaart brengen van het verplaatsingsgedrag van Vlamingen. Het onderzoek is een belangrijke bron van informatie voor beleidsbeslissingen rond verkeersveiligheid, het openbaar vervoer en filevorming. De data van het OVG worden ook gebruikt in de verkeersmodellen van het Departement MOW.

De algemene observaties zijn over de verschillende OVG’s (5.1 tot 5.5) heen vrij stabiel te noemen. Er zijn dus geen grote wijzigingen vast te stellen in het verplaatsingsgedrag van de Vlaming tussen januari 2015 en januari 2020. Belangrijke opvallende is wel de elektrische fiets die in opmars is.

In 2021 wordt een vernieuwd onderzoek verplaatsingsgedrag opgestart, met enkele belangrijke wijzigingen. De steekproef wordt aanzienlijk verhoogd om diepere analyses en meer gerichte conclusies rond de verplaatsingen van doelgroepen mogelijk te maken. Het aantal deelnemers in Vlaanderen vervijfvoudigt naar 8000. Daarnaast werkt ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nu mee aan het onderzoek, waardoor ook 8000 Brusselaars deelnemen. Het nieuwe OVG zal bovendien meer oog hebben voor nieuwe duurzame vervoermodi zoals steps en speedpedelecs. En het veldwerk zal ten slotte ook meer digitaal kunnen verlopen. Momenteel is het veldwerk voor onbepaalde tijd uitgesteld omwille van corona.

Het volledige analyserapport en alle voorgaande rapporten vindt u op de pagina Onderzoek Verplaatsingsgedrag.