Intentieverklaring estuaire vaart ondertekend
Brussel, 5 december 2022 - Op maandag 5 december 2022 hebben Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters, Belgisch minister van Justitie en Noordzee Vincent Van Quickenborne en Nederlands minister van Infrastructuur en Waterstaat Mark Harbers een intentieverklaring rond estuaire vaart ondertekend in Brussel. Estuaire vaart duidt op het varen met versterkte binnenschepen over de Noordzee, langs de Belgische kust, op de route tussen de havens van Oostende en Zeebrugge en de monding van de Westerschelde in Nederland. De intentieverklaring is een bilateraal akkoord tussen België en Nederland om die versterkte binnenschepen ook toegang te geven tot niet-Vlaamse zeehavens op het binnenvaartnetwerk én op de Westerschelde – iets wat juridisch gezien vandaag nog niet mag. Dat zal zorgen voor een betere binnenvaartontsluiting van de haven in Zeebrugge en leiden tot een boost aan de sector. Daarnaast biedt dit natuurlijk ook kansen om een verdere modal shift richting de binnenvaart te realiseren.
Probleem voor binnenschepen op niet-internationale zeereizen
Om de versterkte binnenschepen optimaal te gebruiken, zou het mogelijk moeten zijn om ze via de Westerschelde verder het binnenvaartnetwerk op te laten varen. Maar in de regel kan dat vandaag nog niet, omdat het schip in zo’n situatie juridisch gezien een ‘internationale’ reis maakt. Daardoor valt het schip automatisch onder het rechtstelsel van de Internationale Maritieme Organisatie (IMO), die veel strengere normen voor zeeschepen hanteert. Estuaire schepen kunnen vandaag niet aan die normen en voorwaarden voldoen.
Juridische analyse door Van Hooydonck
Om dat probleem aan te pakken, liet het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) in 2021 door Eric Van Hooydonck Advocaten een juridische analyse opmaken met mogelijke oplossingspistes. Die analyse bracht een zevental kansrijke oplossingen met zich mee. Na een uitgebreide analyse op vlak van haalbaarheid en efficiëntie werd gekozen voor een bilateraal akkoord met Nederland.
Daarnaast heeft het Departement MOW op hoogambtelijk niveau onderhandeld en goede relaties opgebouwd met de federale en Nederlandse collega’s. Dat leidde tot het zogenaamde Thalassa-overleg op 19 april 2022, waar tussen de Belgische en Nederlandse regeringen en ministers afgesproken werd om gezamenlijk aan een oplossing te werken. Als eerste stap werd deze intentieverklaring opgemaakt, waarin het politiek engagement geborgd wordt door de 3 ministers.
Volgende stappen
Na deze intentieverklaring moet de eigenlijke juridische afspraak uitgewerkt worden. Dat kan via een verdrag of een Benelux-beschikking. Bedoeling is om een ontwerp klaar te hebben tegen 31 januari 2023. In zo’n verdrag of Benelux-beschikking staan alle modaliteiten en voorwaarden die de bilaterale overeenkomst tussen België en Nederland met zich meebrengt.
De intentieverklaring en de daaropvolgende juridische afspraak (verdrag of Benelux-beschikking) zullen zowel de haven van Zeebrugge als de sector een boost geven: schepen krijgen zo namelijk een groter afzetgebied, langere vaartrajecten en meer lading. Het bilateraal akkoord zal een grote economische impact hebben op de ontsluiting van de haven van Zeebrugge voor het binnenvaartnetwerk.
Over het ontstaan van estuaire vaart
Een succesvolle haven is goed aangesloten op alle vervoermodi: spoor, weg én binnenvaart. Dat wordt de ontsluiting van de haven genoemd. De binnenvaartontsluiting voor Port of Antwerp-Bruges (PoAB) was al altijd problematisch in de haven van Zeebrugge, vooral voor tank- en containervaart. Kleinere binnenschepen kunnen nog via de ringvaart in Brugge het binnenvaartnetwerk opvaren, maar ook daar zijn de vele bochten en sluizen hinderlijk en beperkend. Het project ‘Stadsvaart’, waarbij de verouderde Steenbruggebrug over het kanaal Gent-Oostende in Brugge wordt vervangen door een vaste, hoge brug voor het wegverkeer en een beweegbare, vlakke fietsers- en voetgangersbrug, probeert deels een oplossing te bieden voor schepen tot 2500 ton. Maar voor grotere binnenschepen was er nooit de mogelijkheid om vanuit het binnenvaartnetwerk de haven van Zeebrugge te bereiken. Om die reden werd het concept van ‘estuaire vaart’ in het leven geroepen. Juridisch werd dit verankerd in een Koninklijk Besluit van 8 maart 2007 betreffende binnenschepen die ook voor niet-internationale zeereizen worden gebruikt. Dat zijn versterkte binnenschepen die een beperkt kusttraject mogen varen tussen Vlaamse havens.