Koelen met een warmtepomp
Bekijk op deze pagina welke warmtepomp voor koeling het meest geschikt is voor uw situatie. Hieronder vindt u een vergelijking van de verschillende types op het vlak van kostprijs, koelprestatie en energiegebruik.
Hou op warme dagen de warmte zo veel mogelijk buiten. Als dat niet lukt, kunt u koelen met een warmtepomp. De meeste warmtepompen kunnen immers net zo goed gebruikt worden om te koelen als om te verwarmen. Op die manier kan één systeem (warmtepomp) het ganse jaar voor een aangename binnentemperatuur zorgen.
U verwarmt met een warmtepomp en centrale verwarming met water
Als u een warmtepomp en centrale verwarming met water gebruikt om uw woning te verwarmen, dan kunt u deze warmtepomp mogelijk ook inzetten voor koeling. Of koelen met uw warmtepomp lukt of niet, hangt af van hoe de warmte wordt afgegeven in de ruimten:
- vloerverwarming of (ventilo)convectoren: koeling met een warmtepomp is mogelijk
- radiatoren: koeling met een warmtepomp is niet mogelijk. Klassieke radiatoren zijn uitsluitend geschikt voor verwarming.
In het geval van vloerverwarming of (ventilo)convectoren kan u alle ruimten die u verwarmt met de warmtepomp, ook koelen met de warmtepomp.
Deze vorm van koeling kan werken met verschillende types warmtepompen, ingedeeld op basis van de bron waaruit ze de koude halen. De 2 meest voorkomende types voor dit systeem zijn:
Een geothermische warmtepomp of bodem/water-warmtepomp bestaat uit een binnen-unit (foto) en een ondergrondse verticale diepteboring of horizontaal leidingennet.
In de zomer kan de koelte van de bodem rechtstreeks gebruikt worden om te koelen, zonder dat de warmtepomp aangeschakeld is. Dit wordt vrije koeling, of ook wel passieve koeling (zie verder) genoemd, omdat dit type koeling veel minder energie gebruikt dan wanneer de warmtepomp wel wordt aangeschakeld. Er is immers enkel elektriciteit nodig voor de circulatiepompen.
Een lucht/water-warmtepomp bestaat uit een binnen-unit (bovenstaande foto) en een buiten-unit (zie foto).
Bij dit type warmtepomp is vrije koeling niet mogelijk. Om te koelen moet de warmtepomp steeds aangeschakeld zijn, dat heet actieve koeling. Actieve koeling gebruikt (veel) meer energie dan vrije koeling.
Ook de manier waarop de koude wordt afgegeven aan de binnenruimten heeft een invloed.
- Bij vloerkoeling (= vloerverwarming in de winter) mag de temperatuur van het gekoelde water niet te laag zijn, om condensatie te vermijden.
- Ventiloconvectoren geven om die reden betere resultaten dan vloerkoeling: een ventilator kan de koude lucht beter in de woning verspreiden en eventuele condens wordt afgevoerd in de ventiloconvector.
U verwarmt met een lucht-lucht-warmtepomp, of overweegt die
Een lucht/lucht-warmtepomp (of ‘vaste airco’) bestaat uit een buiten-unit (bovenstaande foto) en één of meerdere binnen-units (zie foto).
- Deze warmtepompen verwarmen of koelen de lucht in de ruimte rechtstreeks, in plaats van eerst warm/gekoeld water aan te maken en dit te laten circuleren over de ruimtes.
- Deze toestellen kunnen geen sanitair warm water opwekken, wat bij bodem/water- of lucht/water-warmtepompen wel het geval is.
- Net als bij een lucht/water-warmtepomp kan deze lucht/lucht- warmtepomp enkel actief koelen en vraagt die dus heel wat energie. Informeer steeds naar de efficiëntie van het toestel (bekijk daarvoor de SEER-waarde).
Mobiele airco’s gebruiken veel energie en koelen weinig
Het gebruik van een mobiele airco is af te raden, omwille van het geringe koelvermogen en het hoge energiegebruik.
Het is een draagbaar toestel, ook wel ‘mobiele monobloc’ genoemd. Ze zijn onmiddellijk gebruiksklaar zonder tussenkomst van een vakman. Hierdoor zijn ze een verleidelijke optie tijdens een hittegolf.
Voor elke kamer die u op deze manier wil koelen, is een toestel nodig. Zoals te zien is op de foto wordt de warme lucht afgevoerd via een buis, die u door een open raam naar buiten kan steken. Dit zorgt er echter voor dat er nog meer warme lucht van buiten naar binnen kan komen. Het toestel maakt bovendien veel lawaai.
Betere alternatieven:
- Als u op korte termijn een of meerdere ruimtes aangenamer wil maken tijdens een hittegolf kan een gewone ventilator al verkoeling brengen. Deze verlaagt de temperatuur niet, maar door de bries die deze creëert voelt de ruimte koeler aan. Dat is minder duur, eenvoudiger en gebruikt minder energie dan een mobiele airco.
- Indien u op langere termijn meer zomercomfort wil, investeer dan eerst in maatregelen om de warmte buiten te houden, zoals degelijke zonwering. Als dit niet voldoende is, overweeg dan een warmtepomp, zoals in de 2 voorgaande paragrafen besproken.
Vergelijking kostprijs
Hoe beter de woning geïsoleerd is, hoe minder energie nodig zal zijn voor koeling (en verwarming).
| Type koelsysteem | Investeringskost (excl. btw en plaatsing) |
|---|---|
| Geothermische warmtepomp | 12.500 tot 22.000 euro |
| Lucht/water-warmtepomp | 8.000 tot 14.000 euro |
| Vaste airco (= lucht/lucht-warmtepomp) | 1 kamer koelen met 1 binnen- en 1 buitenunit: 1.200 tot 3.500 euro. |
| Uitgebreide installatie met meerdere binnen-units: 5.000 tot 10.000 euro. | |
| Mobiele airco | 250 tot 1.000 euro |
Gebruikskost voor koeling
De energiekost van een vaste airco vergelijken met een mobiele airco is niet eenvoudig, omdat de energielabelling voor beide anders loopt, en de efficiëntie-eisen verschillen. Een voorbeeld: een slaapkamer wordt bij een buitentemperatuur van 35°C gedurende 8 uur gekoeld met een toestel met koelvermogen van 2,6 kW. Op basis van een gemiddeld verbruik per uur, en een elektriciteitsprijs van 0,37 €/kWh (juli 2023) kost dat:
- met een mobiele airco:
- 1kW x 8h x 0,37 €/kWh = 2,96 euro ~ 3 euro per dag, of 120 euro per jaar (bij 40 koeldagen) voor 1 slaapkamer
- met een vaste airco:
- 0,20 kW x 8h x 0,37 €/kWh ~ 0,60 euro per dag, of 24 euro per jaar voor 1 slaapkamer (als enkel wordt gekoeld bij hoge buitentemperaturen van 35°C en hoger)
- 0,70 kW x 8h x 0.37 €/kWh = 2,07 euro ~ 2 euro per dag, of 80 euro per jaar voor 1 slaapkamer (als de koeling sneller wordt ingeschakeld dan vanaf 35°C)
Installatie van een warmtepomp
Enkel een erkende koeltechnieker(PDF bestand opent in nieuw venster) mag een warmtepomp plaatsen. Die kan bekijken hoeveel vermogen de warmtepomp nodig heeft, informatie geven over het reinigen van de filters en jaarlijks de koelvloeistof controleren. De installatie duurt hooguit een dag.
Passieve, actieve of vrije koeling?
De begrippen ‘passieve koeling’ en ‘vrije koeling’ worden vaak door elkaar gebruikt.
- ‘Passieve koeling’ slaat doorgaans op oplossingen waarbij geen energie nodig is, zoals het openen van ramen voor nachtventilatie.
- ‘Vrije koeling’ is bedoeld voor oplossingen waarbij enkel hulpenergie nodig is, zoals voor het rondpompen van koel water bij geothermische warmtepompen die voor koeling worden gebruikt.
- ‘Actieve koeling’ slaat op oplossingen waarbij energie nodig is: bij mobiele airco’s en bij lucht/water- en lucht/lucht-warmtepompen is elektriciteit nodig om te koelen.