Van oud naar nieuw. Een impressie van de gevangenisverhuis in Dendermonde.
Annelies Jans, beleidscoördinator voor de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden in de gevangenis van Dendermonde heeft de gevangenis verlaten en is meteen ingetrokken in de nieuwe gevangenis. Geen alledaagse verhuis zoals blijkt uit het verslag dat ze voor ons bijhield. Op zoek naar het nieuwe normaal in een nagelnieuwe gevangenis.
Vrijdag 10 maart 2023. Eén dag voor de verhuis.
Je voelt aan alles: ‘we zijn er klaar voor’. Waar we met z’n allen de voorbije weken (maanden en jaren, zeg maar) hard naartoe gewerkt en geleefd hebben, staat nu werkelijk te gebeuren. We verhuizen met heel ons hebben en houden naar de nieuwe site in Dendermonde.
De gedetineerden zijn voorbereid. Ons aanbod hulp- en dienstverlening werd geleidelijk aan afgebouwd om weer op te bouwen. We zijn ingepakt. Alles is afgestoft en opgekuist.
De laatste ochtendshift verlaat de gevangenis met een denderend applaus. Een beetje vreemd misschien voor buitenstaander, maar tegelijk vanzelfsprekend voor wie hier jaren gewerkt heeft. ‘Closure’ heet zoiets zeker?
Voor mij persoonlijk is het ook het afsluiten van een hoofdstuk. Meer dan 13 jaar heb ik er als beleidscoördinator hulp- en dienstverlening aan gedetineerden mogen werken. Een oude, afgeleefde gevangenis, maar wel eentje met een ziel. Eentje met verhalen, herinneringen en heel wat projecten die we uit de grond gestampt hebben. De Ronde van Vlaanderen bijvoorbeeld. Weliswaar op rollen. En dan was er nog het Europees cultureel project Parol!, gezondheidsbevordering met ‘Health on the move’, een fatikkenwerking* die ondertussen uitgebreid is naar 2 medewerkers… Hier is geleefd binnen wat afgeleefd is. Een geschiedenis van werken en wroeten om hulp- en dienstverlening ingebed en op de kaart gezet te krijgen. Met wisselend succes. Maar altijd met volle goesting, enthousiasme en geloof in wat we doen en het belang ervan.
Dat laatste kan je niet inpakken, maar ik verzeker je: het gaat mee naar nieuwe site. De overtuiging van het belang van onze werking voor onze doelgroep. Het geloof in een tof, enthousiast, en capabel team Hulp- en dienstverlening. Dat draagt iedereen in ons team met zich mee.
Zaterdag 11 maart 2023. D-day.
Hoewel we vanuit onze diensten met de verhuis an sich (logistiek gezien) weinig te maken hebben, zijn we toch met verschillende medewerkers aanwezig. Zowel in de oude als in de nieuwe gevangenis. Als er gedetineerden zijn die het moeilijk hebben, zijn we er om hen op te vangen. Verhuizen is altijd een emotionele gebeurtenis.
Om 6u45 start de overbrenging van de eerste groep gedetineerden. Vanaf dan zullen busjes de hele dag heen en weer rijden om alle 271 gedetineerden over te brengen.
De gedetineerden blijven er rustig en beheerst onder. Ze zijn ook wel onder de indruk van dit nieuwe, veel grotere en toch wel imposante gebouw. We voeren gesprekken, beleven het mee. Het personeel is tevreden en de gedetineerden genieten van een nieuwe, propere cel. Hoewel, er is ook wat ongerustheid over het alleen op cel zitten en het missen van sociaal contact. Ook de vraag wanneer de activiteiten terug opstarten, horen we meteen verschillende keren. Het is fijn om gewaardeerd te worden.
Rond 18u15, veel sneller dan verwacht, komt de laatste gedetineerde binnen. De verhuis verliep vlekkeloos en is absoluut een opsteker voor het voltallige personeel! Dit wordt bekrachtigd met opnieuw een applaus in het Centrum. Deze keer op de nieuwe site.
Missie volbracht en nu doorstarten!
Zondag 12 maart 2023. Nu gaat het beginnen.
Nu de verhuis goed verlopen is, is het tijd voor het echte werk. Terug opstarten van alle procedures, processen, werkingen… Het is zoeken naar de nieuwe regelmaat. Ook wij starten met het terug op gang trekken van onze hulp- en dienstverlening.
We halen onze ‘fatikken’ uit hun cel en ze mogen meteen mee aan de slag.
We hadden voor de verhuis op iedere cel een pakket gelegd, om de eerste uren door te komen. Wat gedichten, briefpapier en enveloppe met postzegel, een schetsboek en potloden, sudoku’s, een kaartspel, een stressbal in de vorm van een dobbelsteen met beweegoefeningen… Er was creativiteit genoeg. We krijgen hier appreciatie voor van de gedetineerden.
Op zondag krijgen we vanop iedere vleugel al enkele rapportbriefjes. Dit gaat de komende dagen vlot zo voort. De vragen van gedetineerden stromen goed binnen. Vooral met vraag naar sport en bibliotheek, maar naar ook lessen of een goed gesprek.
De collega’s van DG Epi zijn vooral bezig zijn met het op punt zetten van onder meer de beweging naar de wandeling, zorgen dat iedere tv en telefoon goed werkt, het af- en aanleveren van kasten… Verhuizen, zeg maar. Wij beginnen alvast in de eerste week met de individuele gesprekken en zorgen dat dit goed opgestart geraakt. Ook het uitpakken en alles een plekje geven, neemt ons de eerste dagen in beslag.
Vrijdag, 17 maart
De eerste week is nu achter de rug. En het is eentje geworden die nog lang zal nazinderen. Een greep uit de problemendoos? Geen draagbare telefoontoestellen, internetproblemen, onduidelijkheid over procedures, geen reservatiesysteem voor gesprekslokalen, fouten in dienstnota’s die tot misverstanden leiden… En zo kan ik nog wel even doorgaan. En toch heb ik het gevoel dat we stappen vooruit gezet hebben.
Ons bureau in het cellulair krijgt vorm. Onze fatikken zijn al goed ingewerkt en lopen niet meer verloren. We hebben wel al internet in het administratief gedeelte. De individuele gesprekken zijn voor het grootste deel vlot verlopen. De Vlaamse partners vinden mekaar en we zoeken verbinding met alle andere diensten. Nog goed nieuws: de printer is, na een val tijdens de verhuis, dan toch niet stuk. De beambten op de secties spreken ons vlot aan. We mogen volgende week al starten met het eerste groepsaanbod.
Hopelijk kunnen we op deze manier stap voor stap terug opbouwen en samen werken aan een nieuw verhaal.
*Een fatik is een gedetineerde met een ondersteunende functie voor het gevangenispersoneel. Mogelijke taken van fatiks: helpen bij etensbedeling, onderhoud van de gangen en gemeenschappelijke lokalen, binnendragen van leveringen, organisatie van sportactiviteiten, …