Gedaan met laden. U bevindt zich op: Adviesplicht als democratische controle op samenwerkingen en verzelfstandigingen Jaarbeeld 2023
Adviesplicht als democratische controle op samenwerkingen en verzelfstandigingen
Vanaf 2024 moet je een advies inwinnen voor de oprichting en statutenwijziging van een intergemeentelijk samenwerkingsverband (IGS) of vereniging of vennootschap voor maatschappelijk welzijn (VVMW). Deze wijziging vloeit voort uit het Regiodecreet. De overstap van het goedkeuringstoezicht naar een voorafgaand advies kadert binnen de grotere tendens dat de toezichthoudende overheid zich steeds meer coachend en ondersteunend opstelt.
We spraken met Emily Thomson van het team lokale verzelfstandiging & samenwerking.
Wat is er veranderd voor samenwerkende lokale besturen?
Emily: “Lokale besturen moeten voortaan een advies aanvragen voor de oprichting of een aantal beslissingen zoals de statutenwijziging van het merendeel van hun samenwerkingsverbanden en verzelfstandigingsvormen. Dit advies vervangt grotendeels het goedkeuringstoezicht, waarbij de toezichthoudende overheid een al genomen besluit al dan niet goedkeurt. De adviesplicht geldt als het nieuwe normaal voor de meeste samenwerkingsverbanden, maar er zijn enkele uitzonderingen waarvoor het goedkeuringstoezicht wel gebleven is.”
Voor wie blijft het goedkeuringstoezicht gelden?
Het niet-bindend advies is vanaf 1 januari 2024 de nieuwe standaardprocedure, het goedkeuringstoezicht blijft nog gelden voor:
de statutenwijziging van een dienstverlenende of opdrachthoudende vereniging die moet voldoen aan de principes van de regiovorming maar vanaf 1 januari 2024 niet regioconform is;
de beslissing van dienstverlenende of opdrachthoudende verenigingen die willen toetreden tot andere publiekrechtelijke of privaatrechtelijke rechtspersonen.
Wat was de aanleiding voor de invoering van de adviesplicht?
Emily: “De versoepeling van het goedkeuringstoezicht naar een adviesplicht is een gevolg van de Regiovorming. Die deelt Vlaanderen op in 15 referentieregio’s waarbinnen alle vormen van intergemeentelijke en bovenlokale samenwerking bij voorkeur plaatsvinden. De Vlaamse Regering oordeelde dat het toezicht op samenwerkingen soepeler kan als die zich conformeren aan de referentieregio’s of een permanente uitzondering hebben.”
De vernieuwde procedure bevordert de democratische controle op samenwerkingen en verzelfstandigingen.
Emily Thomson
Beleidsmedewerker Lokale Samenwerking & Verzelfstandiging
Wat staat er zoal in het advies?
Emily: “In het advies toetsen we de beslissing van het lokaal bestuur aan het recht en het algemeen belang. Het advies is niet-bindend, maar kan interessant zijn om de rechtszekerheid van de beslissing kracht bij te zetten. De beslissing is onderhevig aan het algemeen bestuurlijk toezicht. Dat betekent dat iedereen een klacht tegen de beslissing kan indienen. Met het advies proberen we onder andere klachten en toezichtmaatregelen te voorkomen.
ABB grijpt de nieuwe procedure aan om een meer coachende en ondersteunende rol op te nemen. Iedereen kan bij ons terecht tijdens de voorbereiding van goedkeurings- of adviesdossiers, maar ook als ze andere vragen hebben over samenwerking en verzelfstandiging. Met ons advies proberen we een echte meerwaarde te bieden voor de verenigingen, de lokale besturen als lid van de vereniging, maar ook voor de burgers die van de dienstverlening genieten.”
Hoe zou je die meerwaarde van het advies omschrijven?
Emily: “Het advies maakt het besluitvormingsproces transparanter en toegankelijker. Raadsleden die het voorstel willen beoordelen, hoeven zich niet langer te verdiepen in technische details. Ze kunnen zich baseren op het overzichtelijk en concreet advies. Daarnaast voedt de informatie uit het advies het debat over de beslissing. De vernieuwde procedure bevordert dus de democratische controle op samenwerkingen en verzelfstandigingen.
De materie van verzelfstandiging en samenwerking kan soms heel complex zijn. Dankzij het niet-bindend advies kunnen alle Vlaamse IGS’en en VVMW’s beroep doen op dit advies van de Vlaamse Regering, en zo de kwaliteit van hun samenwerkingsverbanden verhogen.”
